Tíminn - 05.12.1989, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Þriðjudagur 5. desember 1989
Um 150 íbúðir í Reykjavík undir hamarinn á þessu ári:
Nauðungarsala íbúða
tvöfaldast á 2 árum
Fjöldi íbúöa sem seldar eru á nauöungaruppboðum í
Reykjavík hefur u.þ.b. tvöfaldast á aðeins tveim árum. Um
150-160 íbúðir hafa verið seidar á uppboði í Reykjavík það
sem af er þessu ári og mun sú tala enn eiga eftir að hækka.
Áætla má að tvöfalt fleiri fjölskyldur missi þakið ofan af sér
með þessum hætti í ár heldur en árið 1987 og yfir 20 sinnum
fleiri heldur en árið 1983 og fyrr.
Athygli vekur að miðað við fjölda
íbúða virðast hlutfallslega tvöfalt
fleiri íbúðir í Verkamannabústöðum
lenda undir hamrinum heldur en
íbúðir utan félagslega húsnæðis-
kerfisins í borginni. Alls hefur stjórn
verkamannabústaða í Reykjavík
þurft að leysa til sín 24 íbúðir á
nauðungaruppboðum í ár, en þær
voru 16 á síðasta ári.
Um 140-150 íbúðir
undir hamarinn
Jón Skaftason borgarfógeti áætlar
að íbúðir sem seldar verða á uppboði
í Reykjavík verði á milli 160 og 170
á þessu ári. í raun verði þær þó
eitthvað færri. Því eftir sölu sé alltaf
tekinn frestur til að athuga fram
komin boð og þá takist alltaf þó
nokkrum að bjarga íbúðum sínum
til baka. Raunverulegar nauðungar-
sölur geti því orðið um 20 til 30 færri,
eða í kringum 140 íbúðir í borginni
í ár. Þetta svarar til 1 af hverjum 290
þeirra 33.500 íbúða sem eru utan
félagslega íbúðakerfisins í Reykja-
vík.
Hve fjölgun þeirra íbúða sem
seldar eru á nauðungaruppboðum í
Reykjavík hefur verið geigvænleg
undanfarin ár má sjá af þróuninni
frá 1983, en fyrir þann tíma höfðu
nauðungarsölur í borginni ávallt ver-
ið vel undir einum tug á ári:
1983 6 íbúðir
1984 13 íbúðir
1985 28 íbúðir
1986 58 íbúðir
1987 72 íbúðir
1988 80 íbúðir
1989 c.a. 130-150 íbúðir
Um 6. til 7. hver þegar seld íbúð
á þessu ári eru sem áður segir íbúðir
í verkamannabústaðakerfinu, eða
24 íbúðir. Miðað við alls um 2.870
slíkar íbúðir í borginni vantar lítið á
að nauðungarsölurnar séu 1% allra
þessara íbúða. Til þess að halda
þessum íbúðum innan kerfisins, eins
og skylt er samkvæmt lögum, leysir
stjórn Verkamannabústaða þær til
sín á uppboðunum.
Mörg sorgleg dæmi
„Þessi uppboð eru sjaldan eða
aldrei vegna vanskila á þeim skuld-
um sem fylgja húsnæðinu - heldur
vegna ábyrgða á öðrum lánum eða
skuldum sem fólk hefur skrifað upp
á fyrir sjálfa sig eða annað fólk, eða
aðrar kröfur en þær sem beinlínis
fylgja húsnæðinu," sagði Páll R.
Magnússon form. stjórnar Verka-
mannabústaða í Reykjavík. Hann
segir m.a. mörg sorgleg dæmi um
það að fólk hafi farið út í vanhugsað-
an atvinnurekstur, t.d. á sjoppu eða
myndbandaleigu eða að fólk hafi
tekið á sig ábyrgðir á skuldum ann-
Sigurjón Rist og Hermann Sveinbjörnsson handfjatla ísöxi, sem kom að
góðum notum í fransk-íslenska Vatnajökulsieiðangrinum 1951.
Ljósm. G.V.A.
Bók um Sigurjón
Ristkominút
Út er komin bókin „Vadd’út í“, sem er ævisaga Sigurjóns Rists
vatnamælingamanns. Hermann Sveinbjörnsson fyrrverandi rítstjórí og
fréttamaður skráði. Sigurjón Rist er þjóðkunnur fyrir störf sín við
vatnamælingar í yfir 40 ár. Hann var frumkvöðull í sínum störfum og átti
ómetanlegan þátt í því að afla nauðsynlegrar vitneskju um vatnsföllin á
íslandi, svo unnt væri að virkja þau.
Bókin um Sigurjón Rist er tæplega 250 blaðsíður. Hún skiptist í 52 kafla
og er prýdd á annað hundrað myndum, sem flestar hafa aldrei komið fyrir
sjónir almennings. Bókaútgáfan Skjaldborg gefur bókina út.
arra og goldið fyrir með húsnæði
sínu. Enda er kostnaður við að búa
í þessum íbúðum einn sá lægsti sem
yfirleitt þekkist, eða í kringum
10.000 kr. á mánuði m.v. 4 milljóna
kr. lánByggingarsjóðsverkamanna.
Ábyrgðir jafnvel
fyrir ókunnuga
Gylfi Thorlacius lögfræðingur
mætir á uppboð á þessum íbúðum
fyrir hönd stjórnar Verkamanna-
bústaða.
Hann tekur fram að þessi uppboð
fara ekki fram að kröfu Húsnæðis-
stofnunar vegna vanskila húsnæðis-
lána úr sjóðum hennar. Nokkuð sé
hins vegar um að aðrar lánastofnanir
hafi veitt lán með veði í þessum (að
því er margir mundu telja yfirveð-
settu) eignum. Uppboðskröfur geti
einnig komið frá Gjaldheimtunni. í
þriðja lagi lendi fólk í vanskilum
með víxla eða skuldabréf vegna lána
eða afborgunarviðskipta. Og síðast
en ekki síst sé töluvert um að fólk
lendi í vandræðum vegna ábyrgða
sem það hefur gengist í fyrir aðra.
Gylfi hefur orðið þess var hve
margir virðast ekki gera sér grein
fyrir hver ábyrgð fylgir því að setja
nafnið sitt á fjárskuldbindingar ann-
arra. Svo ótrúlegt sem það sé, virðist
fólk jafnvel oft vera að skrifa upp á
fyrir fólk sem það þekki lítið sem
ekki neitt. Sömuleiðis sé töluvert
um þetta innan fjölskyldna.
Vanskil eru ekkert nýtt fyrirbrigði
og kaupmáttur hefur oft rýrnað
áður. Hvernig stendur á að nauðung-
arsölur á íbúðum skuli 20-faldast á
aðeins um hálfum áratug?
Langur aðdragandi
„Ég held ekki að þetta sé vegna
harðari innheimtuaðgerða. Ástand-
ið virðist bara vera rniklu verra en
áður var og fólk miklu aðþrengdara.
Lán eru yfirleitt orðin verðtryggð og
ýmsir virðast ekki gera sér grein fyrir
hver greiðslubyrði þeirra verður,"
segir Gylfi.
„Það er ekki eins og þessi uppboð
séu einhver skyndiaðgerð - heldur
eiga þau sér langan aðdraganda.
Alla jafna er búið að gefa fólki öll
tækifæri sem mögulegt er að gera.
Fólk er búið að fá ótal fresti og
langur tími líður áður en mál kemst
á uppboðsstig. Uppboðin eiga sér
því oftast langan aödraganda," segir
Gylfi.
Sex eignir slegnar
sama daginn
Svipaða sögu virðist að segja frá
Suðurnesjum og Reykjavík. Um 70
fasteignir (íbúðir og aðrar eignir)
voru seldar þar á nauðungaruppboði
á s.l. ári. Jón Eysteinsson bæjarfóg-
eti í Keflavík býst við að þær verði
ennþá fleiri í ár. Sama dag og
Tíminn talaði við Jón voru 3 eignir
þrotabús á Suðurnesjum að lenda
undir hamrinum. Um 2-3 vikum
áður voru 6 eignir seldar á nauðung-
aruppboði einn og sama daginn.
- HEI
Bragi Þórðarson bókaútgefandi hjá Hörpuútgáfunni, herra Ólafur
Skúlason biskup, sr. Jón Einarsson prestur í Hallgrímskirkju á Hvalfjarð-
arströnd, Páll Bjarnason cand. mag., Guðjón Ingi Hauksson bóka-
hönnuður og Helgi Skúli Kjartansson sagnfræðingur.
Leiftrandi perlur,
og Passíusálmarnir
Passíusálmar Hallgríms Péturs-
sonar eru slík trúarleg listaverk að
þá þarf vart að kynna fyrir íslend-
ingum. En Hallgrímur samdi fleira
en Passíusálmana. Hluti kveðskap-
ar Hallgríms utan Passíusálmanna
er vel þekktur meðal þorra íslend-
inga, en aftur á móti hefur minna
farið fyrir ýmsum kvæðum,
stökum, lausavísum og rímum.
Nú er út komin sérstök úrvalsút-
gáfa valinna verka Hallgríms Pét-
urssonar í fallegu og handhægu
bandi ásamt hinum ódauðlegu
Passíusálmum sem nú eru prentað-
ir í sjötugasta og áttunda skipti.
Það er Hörpuútgáfan sem gefur
verk Hallgríms út í tveimur
bindum.
Bindið sem geymir Passíusálm-
ana var í umsjá Helga Skúla Kjart-
anssonar sagnfræðings. í hinu nýja
bindi eru leiðréttar ýmsar prentvill-
ur og missagnir sem hlaðist hafa
upp í hinum fjölmörgu útgáfum
Passíusálmanna. Studdist Helgi
Skúli við handrit séra Hallgríms
við frágang textans.
Það var Páll Bjarnason
cand.mag. sem sá um að velja
kvæði Hallgríms sem birtast í bind-
inu sem geymir úrval annars kveð-
skapar en Passíusálmanna í þessari
útgáfu. Leiðarljós Páls var að velja
aðgengilegri kvæði Hallgríms og
hin þekktari með það í huga að
ungt fólk gæti nálgast þær „leiftr-
andi perlur“ sem finna má í skáld-
skap Hallgríms. Þá hafði hann gætt
þess að birta sýnishorn af öllum
tegundum kveðskapar Hallgríms.
Tiltók Páll þar sérstaklega rímurn-
ar sem fallið hafa í skuggann af
öðrum kveðskap Hallgríms, oft að
ósekju.
Stuðningur við verslunarfyrirtæki í strjálbýli sem eiga við mikinn
rekstrarvanda að etja:
Sérstakur skattur
verði endurgreiddur
Lagt er til að sérstakur skattur á verslunarhúsnæði verði
endurgreiddur af verslunarhúsnæði í strjálbýli. Þetta er ein af
tillögum nefndar sem Jón Sigurðsson viðskiptaráðherra skipaði til
að gera athugun á afkomu verslunarfyrirtækja í strjálbýli og gera
tillögur um hvernig bæta megi aðstöðu þeirra.
Nefndin er sammála um að æski-
legt sé að komið verði á endur-
greiðslu þar sem verslunarsvæðið
nær til um 1500 íbúa eða færri og
áætlar nefndin að á yfirstandandi ári
nemi skatturinn rétt innan við 10
milljónir króna.
Þá er lagt til að leyfð verði hækkuð
álagning á landbúnaðarvörur í smá-
sölu og veittir verði hagræðingar-
styrkir til strjálbýlisverslana sem
m.a. kosti rekstrarráðgjöf til þeirra.
í fjórða lagi er lagt til að veittir verði
styrkir til að greiða fyrir sameiningu
verslunarfyrirtækja í verslunarþjón-
ustu í strjálbýli og stuðlað verði að
tengingu verslunarþjónustu við aðra
þjónustu, s.s. bensínsölu, lyfjasölu,
áfengissölu, happdrættisumboð
o.s.frv. Að Byggðastofnun veiti lán
eða stofnstyrki til uppbyggingar
verslunarþjónustu er ein af tillögum
nefndarinnar, enda er nefndin sam-
mála um að stuðningur við verslun-
arþjónustu í strjálbýli sé eðlilegur
þáttur í framkvæmd byggðastefnu.
Að lokum er lagt til að veittir verði
rekstrarstyrkir til strjálbýlisverslana
í sérstökum tilvikum, til að takast
megi að viðhalda nauðsynlegri versl-
unarþjónustu. Þetta á við um dag-
vöruverslanir, sem þjóna fámennum
byggðum, búa við einangrun í sam-
göngumálum og önnur þau skilyrði
er torvelda nauðsynlegustu verslun-
arþjónustu.
Af þeim gögnum sem nefndin
aflaði sér sannreyndi hún að við
mikinn rekstrarvanda er að etja í
verslunarrekstri í strjálbýli og er þar
bæði um að ræða vanda sem stafar
af breytingum á verslunarsvæðum
og tímabundnum vanda vegna efna-
hagsástandsins um þessar mundir.
-ABÓ