Morgunblaðið - 16.10.2006, Blaðsíða 30

30 MÁNUDAGUR 16. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Ólafur Roy Vi-ner-Smith Jóns-
son (Óli Smith)
fæddist 22. október
árið 1941. Hann lést
24. september síð-
astliðinn í Kúala
Lúmpúr í Malasíu,
64 ára að aldri.
Móðir hans, Jóna
Björnfríður Jóns-
dóttir (Bíbí), var ís-
lensk en faðirinn,
Leslie Viner-Smith,
enskur. Bróðir Óla
er John Viner
Smith, búsettur í Alaska, hálf-
systur þeirra eru Adair Bastin,
býr í Kanada, og Margaret Cunn-
ingham, býr í Texas.
Óli var alinn upp hjá afa sínum
og ömmu, Jóni Rögnvaldssyni og
Jónfríði Ólafsdóttur, í Hátúni 3 í
Reykjavík.
Þegar Óli hafði lokið versl-
unarprófi og fengist um hríð við
sjómennsku hóf hann störf við
flugmál sem urðu síðan hans ævi-
starf. Á sjöunda tug síðustu aldar
var Óli sendur til Glasgow. Þar
kynntist hann Margaret McCor-
mick sem var samstarfsmaður
hans. Margaret og Óli gengu í
hjónaband árið 1963. Þau fluttu
til Íslands og þar
fæddust börn þeirra
tvö, Elisabet Þór-
unn og Jón Gordon.
Barnsmóðir Óla er
Anna Guðmunds-
dóttir. Börn þeirra
eru Eiríkur Karl og
Kristín.
Árið 1974 flutti
fjölskyldan til
Kaupmannahafnar
þar sem Óli vann
hjá Flugfélagi Ís-
lands (Icelandair).
Eftir þriggja ára
starf þar fluttist fjölskyldan síðan
til London þar sem Óli tók við
starfi stöðvarstjóra. Auk starfa
sinna sem stöðvarstjóri á Heat-
hrow var Óla falið að ferðast til
Afríku og Austurlanda nær til að
annast leiguflug á þeim slóðum.
Sams konar störf við leiguflug tók
Óli einnig að sér fyrir Arnarflug á
sínum tíma og loks fyrir Air Atl-
anta Icelandic. Á síðustu árum
starfaði Óli hjá Air Atlanta Ice-
landic í Kúala Lúmpúr, en við það
félag var hann viðloðandi frá
stofnun þess.
Útför Óla verður gerð frá Foss-
vogskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 15.
Óli Smith er látinn. Móðir hans,
Jóna Björnfríður Jónsdóttir, var ís-
lensk en faðirinn, Leslie Viner-
Smith, enskur. Á meðan faðir hans
barðist á hinum ýmsu vígstöðvum í
heimsstyrjöldinni síðari og móðirin
beið í Englandi var Óli í fóstri hjá
afa sínum og ömmu, Jóni Rögn-
valdssyni og Jónfríði Ólafsdóttur.
Foreldra sína hitti Óli síðan eftir
stríðslok í Englandi en kom aftur til
Íslands og ólst upp hjá ömmu og
afa. Þegar Óli hafði lokið verslunar-
prófi og fengist um hríð við sjó-
mennsku tók hann til starfa við flug-
mál sem urðu síðan hans ævistarf.
Það var starfi í sínu sem stöðvar-
stjóri á Heathrow-flugvelli sem
hróður Óla sem greiðviknasti maður
Íslands tók að spyrjast út. Engin
leið er að hafa tölu á öllum þeim Ís-
lendingum sem Óli var fús að ljá lið-
sinni sitt við ýmiss konar vandamál,
allt frá því að koma ofurlítilli yf-
irvigt með sér heim til þess að losna
úr greipum lögreglunnar. Óli varð
fljótlega frægur á Heathrow innan
um marga stórbrotna persónuleika
eins og sjá má af því að þegar hann
kvaddi þennan starfsvettvang sinn
var það forsíðufrétt í tímariti þessa
risaflugvallar, Skyport, og fylgdi
fréttinni stór litmynd af Óla.
Á starfsferli sem spannaði nær
hálfa öld ávann Óli sér virðingu og
hylli allra sem að flugmálum starfa
á Íslandi og í fjölmörgum öðrum
löndum, en meðal farþega var hann
þekktur fyrir hjálpsemi sína. Í
heimi flugmála voru reynsla hans og
sambönd lykill að íslenskri vel-
gengni á sviði leiguflugs.
Óli var þekktur um víða veröld
fyrir gæsku sína, kímnigáfu og vilja
til að hjálpa öðrum. Það var eðli
hans að gera allt sem í hans valdi
stóð til að létta öðru fólki lífið án
þess að hugsa um eigin hag. Margir
gamlir vinir Óla eiga dýrmætar
minningar um ógleymanlega sam-
veru og hæfileika hans til að
skemmta með frásagnargáfu sinni
og nóg voru söguefnin úr viðburða-
ríku lífi.
Óli vissi fátt betra en að dreypa á
góðu viskíi eða koníaki með vinum
sínum og reykja góðan vindil þegar
hann lagði flugustöngina til hliðar
eftir góðan veiðidag á Íslandi.
Eftir 43 ára sambúð lætur Óli eft-
ir sig eiginkonu og uppkomin börn
sem munu sakna hlýju hans, glað-
værðar og umhyggju fyrir náung-
anum. Hann var þungamiðjan í fjöl-
skyldu sem dreifð er víða um
veröldina og býr í Englandi, á Ís-
landi, í Bandaríkjunum og Kanada.
John, bróðir Óla, hálfsystur tvær og
fjölskyldur þeirra sakna nú vinar í
stað – eins og allir sem fengu að
kynnast þessum góða dreng.
Fjölskyldan í Englandi.
Sæll fóstri. Ég held að það sé
óhætt að segja að samband okkar
hafi verið sérstakt, enda báðir
óhefðbundnir í venjum og siðum.
Það er hins vegar langt í frá að sam-
bandið hafi verið stirt þótt við höf-
um í raun ekki þekkt hvor annan.
Fjarlægðin gerði það að verkum að
við lifðum hugsanlega í draumi um
lífið hinum megin heimsins, og sá
draumur var borinn uppi af gagn-
kvæmri virðingu. Fyrir vikið er það
ekki söknuðurinn um það sem var
sem svíður sárast, því draumur
minn um líf þitt lifir alltaf. Það sem
manni svíður mest er allt það sem
hefði getað orðið en hvorki varð né
verður.
Upp á síðkastið var það einkum
einn atburður sem sameinaði okkur
umfram aðra. Allt frá því að við Júl-
íana byrjuðum að búa saman þá
hafðirðu reglulega spurt okkur um
hvenær von væri á barnabarninu,
þig langaði nefnilega svo að verða
afi. Ég man því hversu ánægður þú
varst þegar þú fréttir það í upphafi
árs að von væri á þínu fyrsta barna-
barni. Það leyndi sér ekki stoltið,
Smith-ættinni væri við bjargandi.
Án þess að hafa velt því fyrir mér
áður þá fann ég þar fyrst fyrir taug
föðurástarinnar, þrátt fyrir að hún
hafi aldrei verið sérstaklega áber-
andi eða sterk. Það var þarna sem
við stigum fyrst niður úr skýjaborg-
unum og hittum fyrir blákaldan
veruleikann; þú varst að verða afi
og við vorum báðir að sturlast af
stolti yfir því. En eins og svo oft áð-
ur þá gripu örlögin í taumana; tíu
dögum eftir að Viktor Óli kom í
heiminn þá kvaddir þú hann. Ég
þakka þó mínum sæla að hafa náð
að senda þér myndir af Viktor Óla
og finna hve ánægður þú varst að
sjá hann, en það er samt ólýsanlega
sárt að þú hafir ekki náð að halda á
honum og hitta hann. Það versta er
að það munaði svo litlu, aðeins örfá-
um dögum. Sjálfur var ég búinn að
lifa í dagdraumum um þessi einu
augnablik því ég veit hvað hann var
þér mikið hjartans mál. Ég get rétt
ímyndað mér hvað þú hefur verið
spenntur eftir allan þennan tíma.
Það mun samt sem áður ekki
koma í veg fyrir að Viktor Óli muni
lifa sama draum ég hef um þig.
Hann á eftir að heyra allar sög-
urnar, allt það skrýtna og undur-
samlega við þig. Hann á eftir að
heyra um öll ævintýrin sem þú lent-
ir í í fluginu, allar kostulegu veiði-
Ólafur Roy
Viner-Smith Jónsson
UMRÆÐAN
ALVEG er það ótrúlegt, hvað
margir láta teyma sig á asnaeyr-
unum, með þeim stanslausa áróðri
manna sem kalla sig náttúruvernd-
arsinna, um að það megi ekki
virkja. Kárahnjúkavirkjun hefur
ekki farið varhluta af þessum
áróði, um að það sé verið að
skemma ósnortið land fyrir okkur
og afkomendum okkar. Hefur
þetta fólk hugsað útí það að hvert
einasta hús, vegir og brýr ættu að
vera í þeirra augum bölvun vegna
þess að þar er verið að skemma
ósnortið land. Finnst því ekki
Reykjavík og nágrenni, sem alltaf
breiðist út, hræðileg skemmd á
ósnortnu landi, fyrir afkomendur
okkar? Eða Bláa lónið sem er til-
komið vegna virkjunar, eða flug-
vellir ægileg sóun á ósnortnu
landi? Eða er þetta fólk aðeins á
móti því að breyta ósnortnu landi
vegna nauðsynlegrar orku og at-
vinnuuppbyggingar, ef viðkomandi
land er nógu langt frá Reykjavík?
Allavega ætti þetta fólk ekki að
nota flugvélar smíðaðar úr áli, sem
þarf rafmagn til að framleiða, ef
það vill vera sjálfu sér samkvæmt.
Þegar ég var lítill drengur í
Keflavík fyrir um 65 árum, þá réru
sjómenn til fiskjar út á Faxaflóa á
smábátum og oft gerðist það á
vetrarvertíðinni að bátar fórust,
með kannski 5 mönnum hver.
Þessir menn voru að afla tekna
fyrir sig og fjölskyldu sína, og
hættu lífi sínu við það. Þeir vissu
það sem sumir virðast ekki vita í
dag, að eitt aðalatriðið í lífinu er
að hafa vinnu, til að sjá sér og fjöl-
skyldu sinni farboða. Enda þurftu
menn þá að stunda sína vinnu ef
þeir höfðu hana. Margir muna
harmagrátinn í mótmælendum
virkjunar í Blöndu, hér um árið.
Þeir létu þess jafnvel getið í minn-
ingargreinum um látna vini sína,
að þeir hafi nú verið á móti
Blönduvirkjun, kanski í von um að
þeir ættu þá greiðari leið til
himnaríkis? Vissulega fór nokkurt
land undir Blöndulón, en hver
minnist á það núna? Lífið er bara
þannig að það verður stundum að
velja meiri hagsmuni á kostnað
þeirra minni.
Einnig er á það að líta að nú er
ræktað korn á miklu landi á bökk-
um Blöndu, sem ekki var hægt
meðan hún var óvirkjuð. Blanda er
líka meiri laxveiðiá en fyrir virkj-
un, vegna þess að hún er hreinni,
og fiskurinn veiðist þá einnig ofar.
Þá má geta þess að fjöldi unglinga
hefur haft vinnu vegna Blöndu-
virkjunar á sumrin, og nokkrir
menn hafa þar vinnu á veturna. Þá
hafa sveitarfélög tekjur vegna
virkjuninnar.
Ég vil að lokum þakka þeim
mönnum sem þorðu að ákveða
gerð Kárahnjúkavirkjunnar og
annarra virkjana til orkuöflunar,
fyrir framsýni og áræði. Ísland
væri áreiðanlega ekki orðið þetta
fyrirmyndarland sem það er í dag,
án þeirra.
ÓLAFUR B. JÓNSSON,
fyrrverandi bóndi
og húsasmiður.
Virkjanir á Íslandi
Frá Ólafi B. Jónssyni:
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
KÆRA frú Siv Friðleifsdóttir
heilbrigðisráðherra.
Ég heilsa þér og vona að þessar
línur mínar hitti þig heila heilsu
og í góðu formi líkamlega og and-
lega.
Ástæðan til að ég kýs að skrifa
þér opið bréf er að ég
vil vekja athygli þína
á viðtali við Snæbjörn
Heimi Blöndal, eig-
anda Heyrnarstöðv-
arinnar, í Morg-
unblaðinu 5. okt sl. á
bls 10. En jafnframt
efni viðtalsins vil ég
sýna þér inntak þess í
víðara samhengi og
líka miðla þér af per-
sónulegi reynslu
minni, sem ég á lík-
lega sameiginlega
með fjölda annars
fatlaðs fólks.
Þetta geri ég ekki til að lítils-
virða störf þín í almanna þágu,
heldur til að auka umræðu um
kjör heyrnarskertra og efla skiln-
ing ráðherra og almennings á að-
stæðum, sem heyrnarskertir neyð-
ast til að búa við.
Heyrnarskertir eru ekki hávær
hópur, sem hefur ekki lánast að
láta til sín heyra eða náð eyrum
fjöldans, og síst þeirra, er ráðið
geta hag þeirra og vellíðan.
Heyrnarskerðing er fötlun eins
og hver önnur hindrun á lífs-
gæðum. Heyrnarskert manneskja
er ekki betur sett en aðrir fatlaðir
án hjálpartækja. Sárt er að vita til
þess, á velferðartímum góð-
æranna, að það sé staðreynd að
heyrnarskertum skuli aðeins bjóð-
ast 30.800 króna aðstoð til heyrn-
artækiskaupa á fjögurra ára
fresti, burtséð frá að heyrnartæki
kosta frá innan við fimmtíu þús-
und upp í kvartmilljón stykkið,
eftir styrkleika og umfangi.
Óeðlilegt er í hæsta máta að
heilbrigðisyfirvöld geri samning
aðeins við tvö fyrirtæki á Íslandi,
sem ráðstafað geti þessari skamm-
arlegu ögn til viðskiptavina sinna
og að enginn annar komist að
þeirri köku.
Ástæða þess að ég sting nú nið-
ur penna vegna þessa ósóma er
m.a. sú að ég hef í tvígang orðið
fyrir órétti vegna þessarar einok-
unar, sem heilbrigðisráðuneytið
stendur fyrir í landi, sem státar af
viðskiptafrelsi og jöfnuði borg-
aranna. Marga fleiri veit ég um,
sem hafa orðið fyrir
þessu óréttlæti og
skammsýni.
Mér er tjáð að heil-
brigðisráðherra hafi
gert sérstakan samn-
ing við tvö fyrirtæki
(Heyrnar- og tal-
meinastöð Íslands og
Heyrnartækni) um að
úthluta þessari ögn til
sinna viðskiptavina –
á fjögurra ára fresti –
en aðrir geta bara ró-
ið sinn sjó.
Þakkarvert er að
tekist hefur að stytta þann bið-
tíma, sem látinn hefur verið við-
gangast eftir ríkisstyrktum heyrn-
artækjum. Þessi biðtími var árið
2004 – að minni reynslu – a.m.k.
níu mánuðir frá heyrnarmælingu,
og augljóst er að á þeim tíma get-
ur lélegri heyrn hrörnað verulega,
þannig að ógnarlítill óréttlátur
ríkisstyrkur – á fjögurra ára fresti
– minnkaði í sama hlutfalli. Ofan á
þetta bætist að heyrnarskertum
stendur ekki til boða að kaupa
önnur tæki en þessi forgangsfyr-
irtæki hafa á boðstólum, þurfi þeir
á ríkisstyrk að halda. Val heyrn-
arskertra á hjálpartækjum verður
að lúta forsjá og viðskiptahags-
munum fyrirtækja.
Smáreynslusaga:
Ég er í hópi heyrnarskertra og
meðlimur félagsins Heyrn-
arhjálpar.
Ég varð fyrir því óláni í sept. sl.
að glata báðum heyrnartækjum
mínum suður í Slóveníu á öðrum
degi fyrirhugaðrar þriggja vikna
dvalar þar. Mér var innanbrjósts
eins og ég ímynda mér að löm-
uðum manni væri, ef hjólastól
hans væri rænt í fjarlægu landi og
hann horfði fram á þrjár vikur án
gagnslegs sambands við annað
fólk.
Ég sneri mér því til næsta um-
boðsaðila heyrnartækja á þessum
slóðum, sem m.a. reyndist hafa
umboð fyrir svissnesk heyrn-
artæki, sem mér leist vel á vegna
vandaðra og fjölbreyttra hjálp-
artækja. Þar fékk ég lánuð tæki,
sem gátu gagnast mér þá sjö daga
sem það tók að panta og smíða
hjálpartækin, en þau valdi ég með
aðstoð frábærra heyrnar- og
heyrnartækjasérfræðinga fyr-
irtækisins.
Ég reiknaði með að heimkominn
til landsins míns fengi ég um-
rædda ríkisstyrksögn upp í þenn-
an kostnað, ekki síst þar sem ég
hafði ekki notið hennar frá árinu
2000–2001.
En í örstuttu máli voru sömu
svörin hjá „styrksforsjár-
skömmtunaraðilum“ ríkisins;
Heyrnar- og talmeinastöð Íslands
og Tryggingastofnun ríkisins: „Við
borgum ekki slíkt!“ – þrátt fyrir
að ég hefði fyrir löngu áunnið mér
þann rétt, en árið 2004 var mér
neitað um endurgreiðslu fyrir
heyrnartæki af HTÍ vegna þess að
á níu mánuðum, sem ég þurfti að
bíða eftir heyrnartækjum, var
reglugerð breytt og endur-
greiðsluskilyrði lengd úr þremur í
fjögur ár, án þess að ég væri var-
aður við og bara sagt að borga.
Ég hef þá trú að vegna ættar og
uppruna takir þú, Siv Friðleifs-
dóttir, málefni heyrnarskertra til
athugunar og úrbóta, þannig að
við, eins og annað fatlað fólk, njót-
um skilnings og aðstoðar þinnar
og þú leiðréttir þetta óréttlæti,
mér er nær að segja ósvinnu.
Með virðingu og góðum óskum.
Málefni heyrnarskertra
Lárus Þorvaldur Guðmundsson
skrifar um endurgreiðslu á
heyrnartækjum
»Heyrnarskerðing erfötlun eins og hver
önnur hindrun á lífs-
gæðum.
Lárus Þorvaldur
Guðmundsson
Höfundur er fyrrv. prófastur og
sendiráðsprestur.