Fréttablaðið - 02.04.2009, Blaðsíða 16

16 2. apríl 2009 FIMMTUDAGUR
Tekist er á af pólitískri
hörku um breytingar á
stjórnarskránni. Ríkis-
stjórnin leggur kapp á að
málið klárist fyrir þinglok
en sjálfstæðismenn andæfa
af krafti. Rík hefð er fyrir
þverpólitískri sátt um
stjórnarskrárbreytingar.
Fyrirséð er að nú verði
breyting þar á.
Mótmælin í kjölfar efnahags-
hrunsins sýndu að stórum hluta
þjóðarinnar fannst stoðir sam-
félagsins fúnar. Fólk var þannig
tilbúið að endurskoða þann grunn
sem samfélagið byggði á og ekki
síst stjórnarskrána, sem varð
fljótt að sökudólgi í orðræðu mót-
mælenda og skýrenda sem fram
komu í hinum ýmsu spjallþátt-
um. Þess var krafist að þjóðin
sjálf fengi að setja sér sína eigin
stjórnarskrá.
Framsóknarflokkurinn varð
fyrstur til að bregðast við þessu
kalli almennings. Eitt af því sem
flokkurinn lagði áherslu á þegar
samþykkt var að verja minnihluta
stjórnina falli var að komið yrði á
fót stjórnlagaþingi. Forystumenn
beggja stjórnarflokkanna höfðu
sumir tekið ágætlega í hugmynd-
ir um endurskoðun. Framsóknar-
flokkurinn lagði hins vegar fram
tímasetta áætlun um stjórnlaga-
þing og hvenær henni ætti að vera
lokið.
Strax bárust efasemdaraddir
um að starfsstjórn, sem ætlað
væri að sitja í 80 daga, hefði
umboð til slíkra róttækra breyt-
inga á stjórnarskránni og tíma
hennar væri betur varið í að
bregðast við vandanum núna,
fremur en að horfa til stjórnskip-
unarmála framtíðarinnar. Sjálf-
stæðisflokkurinn gagnrýndi þetta
harðlega og hefur alla tíð verið á
móti hugmyndum um stjórnlaga-
þingið.
Sumir vilja bíða
Innan stjórnarflokkanna er
almenn samstaða um að halda
stjórninni áfram að kosningum
loknum. Að sönnu er mikill vilji
innan flokkanna um að endur-
skoða stjórnarskrána. Sumir telja
hins vegar að hægara verði um
vik að taka ákvörðun um málið
þegar flokkarnir tveir hafa náð
meirihluta, í stað þess að semja
sig í gegnum þingið. Þá sé rétt
að vanda til verka þegar kemur
að stjórnarskránni. Aðrir telja
að koma verði loforði um endur-
skoðun í einhvern farveg fyrir
kosningar, bæði vegna málefna-
stöðu flokkanna og ekki síður til
þess að nýta þær kosningar til að
stytta feril málsins. Til að stað-
festa stjórnarskrárbreytingu
þarf þingið að samþykkja hana,
það verður svo rofið og boðað til
kosninga og hið nýja þing þarf
að staðfesta breytinguna. Þess
vegna er að þeirra mati mikil-
vægt að ná málinu í gegn á yfir-
standandi þingi.
Frumvarpið lagt fram
Tæpur mánuður
er liðinn frá því
að frumvarpið
um breytingar á
stjórnarskránni
(frum-
varp um
stjórnskipunarlög eins og það
heitir á þingmáli) var lagt fram
í þinginu. Fjórir af fimm flokk-
um á Alþingi standa að því: Sam-
fylkingin, VG, Framsóknarflokk-
urinn og Frjálslyndi flokkurinn.
Flutningsmenn eru formenn eða
varaformenn flokkanna. Upplýst
hefur verið að sjálfstæðismenn
voru ekki hafðir með í ráðum um
samningu frumvarpsins en þeim
var boðið að gerast meðflutnings-
menn. Því höfnuðu þeir.
Lýstu þeir megnri óánægju
með málsmeðferðina alla í fyrstu
umræðu þingsins.
Umsagnirnar
Eftir að í nefnd var komið bár-
ust margvíslegar umsagnir um
frumvarpið, frá samtökum, fyrir-
tækjum, félögum og einstakling-
um. Þá kom á þriðja tug manna
fyrir nefndina. Rauði þráður-
inn í umsögnunum er að málið
sé unnið í of miklum flýti og
af þeim sökum skárust raunar
sumir undan því að gera efnis-
legar athugasemdir.
En margir taka afstöðu. Til
dæmis ASÍ sem styður eindregið
framgang málsins og telur brýnt
að það verði samþykkt fyrir kosn-
ingar. Lögmannafélagið leggst
hins vegar gegn samþykkt enda
þurfi breytingatillögurnar frekari
athugana við.
Sé litið til einstakra greina
frumvarpsins viku flestir umsegj-
endur að þeirri er fjallar um að
náttúruauðlindir sem ekki eru
háðar einkaeignarrétti skuli vera
í þjóðareign. Eins og vænta mátti
eru sjónarmið með og á móti. Sjó-
mannasambandið telur ákvæðið
tímabært en LÍÚ leggst alfar-
ið gegn því. Fjölmargir gera
athugasemdir við orða- og
hugtakanotkun í greininni
og telja hana óskýra. Þá
eru hafðar uppi efasemdir
um að hægt sé að lýsa eitt-
hvað eign þjóðar og varað
er við að réttaróvissa geti
skapast. Snýr það helst að
aflaheimildum.
Þeir sem á annað borð tjá
sig um greinina sem kveð-
ur á um hvernig breyta beri
stjórnarskránni eru almennt
jákvæðir. Sama er að segja
um ákvæðið um þjóðaratkvæða-
greiðslur; þótt ýmsar tæknileg-
ar athugasemdir séu gerðar. Þá
eru margir hlynntir stjórn-
lagaþingi en gjalda var-
hug við þeirri útfærslu
sem boðuð er í frum-
varpinu.
Í örstuttu máli má segja að
umsagnir skiptist þannig að
samtök fólksins, ASÍ og BSRB,
séu fylgjandi frumvarpinu en
hagsmunasamtök og fræðimenn
á móti.
Sáttatilraunir
Flutningsmenn, í samvinnu við
fulltrúa í sérnefnd um stjórnar-
skrármál, hafa reynt að mæta
sjónarmiðum sjálfstæðismanna.
Í því augnamiði gerðu þeir nokkr-
ar breytingar á frumvarpinu og
sendu þær fulltrúum Sjálfstæðis-
flokksins á laugardag. Meðal
annars var ákvæði um sjálfbæra
þróun tekið út úr fyrstu greininni,
bætt var við aðra greinina ákvæði
um að stjórnarskrárbreytingar
skyldu fara fyrir fjórar umræð-
ur í þinginu og lagt til að kosning-
ar til stjórnlagaþings færu fram
samhliða sveitarstjórnarkosning-
um á næsta ári til að spara pen-
inga. Skemmst er frá því að segja
að sjálfstæðismenn eru litlu sátt-
ari og lýstu sig andvíga þegar
málið var afgreitt úr sérnefnd um
stjórnarskrármál í gær.
59.990kr.
á mann m.v. 2 með 2 börn.
í sólarlottó í júní
Gisting á Albufeira svæðin
u. Ef 2 ferðast saman
71.300.-
Verð frá:Portúgal
69.979 kr.
á mann m.v. 2 með 2 börn
í eina viku. Brottför
14. júlí. Gisting Gemelos X
XII í íbúð m/ 1
svefnherbergi. 2 saman í íb
úð 95.181.-.
Verð frá:Benidorm
SumarPlús2009
Átökin um stjórnarskrána
1. gr. frumvarpsins (verður 79.
gr. stjórnarskrárinnar) fjallar
um að náttúruauðlindir sem ekki
eru háðar einkaeignarrétti verði
þjóðareign. Ríkið fari með forsjá
þeirra, vörslu og ráðstöfunarrétt
og hafi eftirlit með nýtingu þeirra
í umboði þjóðarinnar eftir því sem
nánar sé ákveðið í lögum. Náttúru-
auðlindir í þjóðareign megi ekki
selja eða láta varanlega af hendi.
2. gr. (verður 81. gr.) fjallar um
hvernig breyta beri stjórnarskránni.
Skulu fjórar umræður um frum-
varpið fara fram á Alþingi og eftir
samþykkt á að vísa því í þjóðar-
atkvæðagreiðslu. Meiri hluta gildra
atkvæða þarf til að breytingin
skoðist samþykkt.
3. gr. (verður 80. gr.) fjallar um
þjóðaratkvæðagreiðslur um tiltekin
lög eða mikilvægt málefni sem
varðar almannahag. Þurfa fimmtán
prósent kjósenda að krefjast
þjóðaratkvæðagreiðslu. Niðurstað-
an er bindandi þegar meiri hluti
gildra atkvæða er fylgjandi, þó
minnst 25 prósent allra kjósenda
á kjörskrá. Alþingi skal ákveða
hvernig spurning skal borin fram í
þjóðaratkvæðagreiðslu.
4. gr. (bráðabirgðaákvæði) fjallar
um skipan stjórnlagaþings er semji
nýja stjórnarskrá. Skal kjósa til þess
samhliða sveitarstjórnarkosning-
unum á næsta ári, á það að koma
saman 17. júní og starfa í eitt ár. 41
fulltrúi skal sitja þingið.
BREYTINGAR ÞINGMEIRIHLUTANS
FRÉTTASKÝRING: Breytingar á stjórnarskrá lýðveldisins
BJÖRN ÞÓR SIGBJÖRNSSON
bjorn@frettabladid.is
FRÉTTASKÝRING
KOLBEINN
ÓTTARSSON PROPPÉ
kolbeinn@frettabladid.is
AÞENA, AP Skipverjar norsks
flutningaskips vörðust í gær-
morgun árásum sómalskra
sjóræningja í Aden-flóa.
Talsmaður gríska sjóhersins
segir að sjóræningjarnir hafi
skotið úr byssum á tankskipið
Sigloo Tor en norsku skipverj-
arnir hafi flæmt þá burt með
vatnsgusum úr brunaslöngum.
Engan sakaði í átökunum.
- sh
Norðmenn verjast sjóránum:
Spúla ræningjum burt
GRIPNIR Grískur hermaður handtekur nokkra meinta sómalska sjóræningja í gær-
morgun. FRÉTTABLAÐIÐ/AP