Náttúrufræðingurinn - 1988, Blaðsíða 29

grunnum skerðingum, krónublöðin
hærð innanvert, svo og frjóþræðirnir
10 talsins. Frjóhnapparnir eru
dumbrauðir, efst með 2 löngum
broddum; aldinið sveigist upp og er 5-
rýmt og nær hnöttótt.
Til að fá hugmynd um gróðursamfé-
lagið, sem Ijósalyngið er hluti af,
skráði ég á litlum bletti (50 x 50 cm)
þær tegundir blómplatna sem þar uxu:
ljósalyng (Andromeda polifolia), fjall-
drapi (Betula nana), mýrastör (Carex
.ágra), mýrelfting (Equisetum palust-
ré), klófífa (Eriophorum angustilfol-
ium), horblaðka (Menyanthes trifoli-
ata), lyfjagras (Pinguicula vulgaris),
kornsúra (Bistorta vivipara), grávíðir
(Salix callicarpaeá) og mýrafinnungur
(Trichophorum caespitosum).
Á stærra svæði í mýrinni skráði ég
til viðbótar eftirtaldar háplöntuteg-
undir: hrafnaklukka (Cardamine nym-
anii), stinnastör (Carex bigelowii),
blátoppastör (Carex curta), vetrar-
kvíðastör (Carex chordorrhiza),
hengistör (Carex rariflora), hrafnastör
(Carex saxatilis), krækilyng (Empet-
rum nigrum), vallhæra (Luzula multi-
flora), finnungur (Nardus stricta),
engjarós (Potentilla palustris), klukku-
blóm (Pyrola minor), gulvíðir (Salix
phylicifolia) og brjóstagras (Thalict-
rum alpinum), bláberjalyng (Vaccin-
ium uliginosum).
Alls eru þetta 24 tegundir blóm-
plantna. Þekja þeirra hverrar um sig
var lítil og alls staðar var mosi áber-
andi í sverði. Fyrir utan votlendisteg-
undir vaxa þarna plöntur sem bera
vott um allmikla snjóþekju, einkum
þegar nær dregur jaðri framhlaupsins.
Á það m.a. við um finnung og
klukkublóm.
í Borgarfirði og Víkum eru meiri
snjóþyngsli en sunnar á Austfjörðum
og endurspeglast það í gróðurþekju og
flóru, sem er um margt sérstök á
þessu svæði (Hjörleifur Guttormsson
1969,1970, 1974). Nægir þar að minna
á tegundir eins og eggtvíblöðku (List-
era ovata), bláklukkulyng (Phyllodoce
coerulea), lyngbúa (Ajuga pyramidal-
is), skollakamb (Blechnum spicant) og
súrsmæru (Oxalis acetosella). Ljósa-
lyngið er því hér í góðum hópi. Ef lit-
ið er til útbreiðslu þess á norðlægum
slóðum má líka segja, að ekki þurfi að
koma mjög á óvart að það leyndist
hér. Tíminn mun leiða í ljós hvort það
kemur víðar í leitirnar.
Á meðfylgjandi uppdrætti (2.
mynd) er útbreiðslan teiknuð eftir
Hultén (1970). Þar er sýnd útbreiðsla
ljósalyngs á norðurhveli jarðar. Koma
þar fram báðar deilitegundirnar,
Andromeda polifolia ssp. polifolia og
Andromeda polifolia ssp. glauco-
phylla. Utbreiðsla þeirrar fyrrnefndu
er mikið til samfelld frá Bretlandseyj-
um (Clapman o.fl. 1962) og Skandi-
navíu austur um Sovétríkin (Flora
Murmanskoi Oblasti 1959), Alaska
(Anderson 1959, Hultén 1968) og
Norður-Ameríku. Einnig er hún
þekkt frá Manetsoq á Vestur-Græn-
landi nálægt 68°N (Böcher 1976, Scog-
gen 1979). Útbreiðsla þeirrar síðar-
nefndu er í austanverðri Norður-Am-
eríku og á fáeinum stöðum á
suðvestanverðu Grænlandi. Hún hef-
ur suðlægari útbreiðslu, er stórgerðari
og dúnhærð á neðra borði blaðanna
(Hultén 1970).
í Evrópu takmarkast útbreiðsla
ljósalyngs til suðurs við Alpafjöll og
Karpatafjöll (Tutin o.fl. 1972). Það
vex á Bretlandseyjum og heitir á
ensku bog rosemary (Fitter og Fitter
1978). Á dönsku kallast það rosmarin-
lyng og er þekkt frá allmörgum stöð-
um á Jótlandi (Rostrup 1947). í Nor-
egi er ljósalyng algengt og heitir þar
kvitlyng, bladlyng (Nordhagen 1940)
eða rosling (Lid 1985). Efri vaxtar-
147