Náttúrufræðingurinn - 1946, Blaðsíða 42

88
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
giunn dalskora. Hjarn sígur niður afijöllunum og fyllir skoru þessa
víðast hvar, en á þrern stöðum, að minnsta kosti, er liitinn svo mik-
ill, að hann bræðir lijarnið og eru þar djúpir katlar með hvæsandi
gufuhverum. Er einkennilegt að sjá gufuna koma þarna þjótandi
upp með þverhníptum ísveggjunum. Mikið af smá hitum eru á
hrygnum neðan við dalskoruna. Jarðliitinn, í þessum hluta sprung-
unnar, virðist mér með líkum ummerkjum nú og 1941, en hjarnið
var miklu meira ogsýndist því þrengra um gufuopin og dýpra niður
að þeim.
Suðvestur af þessum hverum hefst aðal gjáin eða sprengidalur-
inn, sem er bæði djúpur og um tveir km. á lengd. Um miðjan
þennan dal eru þrengsl og er suðurlilutinn grynnri en norðurhlut-
inn og unglegri. Skal nú lyrst vikið að honum.
Sumarið 1941 var syðst í þessum hliita gjárinnar tjörn, sem mun
hafa verið um 200 m á hlið og nærri ferhyrnd. Á tjörninni flaut
íshröngl og að sunnan og suðvestan gengu þverhníptir jökulhamrar
l’ram í hana. Suðaustan við tjörnina reis snarbrattur móbergshnjúk-
ur og mátti segja, að hann væri allur rjúkandi. Milli hnjúksins og
jökulsins var þröng geil, er hnjúkurinn hafði vafalaust brætt og
lialdið opinni. Norðaustan við tjörnina var stór leirpittur, sem stóð
nærri fullur af liálfköldu skolpi, er ólgaði ekki. 1 lilíðum dalsins
voru víða gufuhverir en botn hans, norðaustur af tjörninni, þak-
inn þurrum leir og vikri og gætti þar ekki jarðhita.
Stærsta breytingin, er þarna hefir orðið, er sú, að tjörnin er horf-
in og er nú djúp skál þar, sem hún var, þakin límkenndum leir.
Frá yfirborði tjarnarinnar 1941, niður í botn skálarinnar, munu
vera fullir 20 m. í tjarnarstæðinu er nú mikill jarðhiti einkum að
suðaustan. Þar eru í hvirfingu einn goshver, er gýs vatni í um 2 m
hæð, og tveir stórir leirhverir. Smá hitur eru til og frá um skálina
og gufuop t. d. við norðurhorn hennar. Jökullinn hel’ir sigið eitt-
livað fram í skálina og jökulhamrarnir lægri og óreglulegri heldur
en 1941. Dálítill lækur, sjálfsagt volgur, kemur þar undan ísnum
og hverfur niður í botn skálarinnar. Sumarið 1941, lá sprunga úr
suðurhorni gjárinnar suðvestur í jökulinn, en nú sá ekki til hennar.
Ástæðan sjálfsagt sú, að nú var ennþá mikill snjór frá síðasta vetri
á jöklinum. Af sömu ástæðum var geilin, bak við hnjúkinn, bæði
þrengri og dýpri heldur en 1941, og slúttu miklar lijarnhengjur
fram yfir hana. Hnjúkurinn virtist jafn heitur eða heitari. Leirhver-
inn norður af tjarnarsvæðinu var nú miklu stærri heldiir en 1941
og vellandi. Rauk mikið úr honum og var dalbotninn þar fyrir
norðan nú meira og minna sundursoðinn af hitum. Virtist mér jarð-