Andvari - 01.01.1991, Blaðsíða 40

38
HALLDÓR PORMAR
ANDVARI
Rannsóknir Björns Sigurðssonar á hæggengum smitsjúkdómum
voru án efa metnaðarfyllsta viðfangsefni hans. Eins og allir miklir vís-
indamenn hafði hann mikinn eigin metnað. Ég hygg að mestur hafi þó
verið metnaður hans fyrir hönd íslenskra raunvísinda og þá ekki síst
þeirrar stofnunar sem var að miklu leyti hans verk, Tilraunastöðvar-
innar á Keldum. Hann vissi að þróun vísindanna heldur áfram þótt ein-
stakir vísindamenn hverfi af sjónarsviðinu. í því bréfi sem vitnað var í
hér að framan var hann að leggja sitt síðasta lóð á vogarskál íslenskra
raunvísindarannsókna.
Ef ég ætti með einu orði að lýsa Birni Sigurðssyni kemur mér fyrst í
hug höfðingi. í þessu orði virðist mér felast þeir eðliskostir sem ein-
kenndu hann mest: hæfileikinn til forystu og til að hrífa aðra með sér,
skörp greind og sterkur persónuleiki, fáguð framkoma og snyrti-
mennska sem bar vitni um virðingu hans fyrir starfi sínu og fyrir sjálf-
um sér.
XI. Lokaorð
Nú eru meira en þrír áratugir liðnir frá því að Björn Sigurðsson lést og
því eðlilegt að spyrja hvernig áhugamálum hans hafi vegnað á þessum
tíma. Vonir hans, og okkar sem unnum með honum seinustu árin, um
að það tækist að einangra veiru sem orsakaði M.S. hafa ekki enn rætst.
Hafa þó margir lagt hönd á plóginn og ekkert verið til sparað til þess að
fá úr því skorið hvort einhvers konar veira ætti þátt í meingerð þessa
sjúkdóms. Ekkert er enn vitað með vissu um orsakir sjúkdómsins og
lækning eða fyrirbyggjandi aðgerðir því ekki í sjónmáli. Ýmsir vís-
indamenn álíta þó enn að M.S. kunni að stafa af afbrigðilegri svörun
ónæmiskerfisins við óþekktri veirusýkingu.
F»ótt visna reyndist ekki nothæft dýralíkan fyrir M.S. kom hins vegar
í ljós skömmu eftir fráfall Björns að ákveðnir sjaldgæfir taugasjúk-
dómar í fólki eru svipaðir riðu (scrapie) í sauðfé og orsakast af sams
konar sýklum. Eru þetta sjúkdómarnir kúru og Creutzfeldt-Jakob
sjúkdómur (CJD). Kúru olli faraldri á litlu afskekktu svæði í Nýju-
Gíneu og var fyrst lýst af Carleton Gajdusek og samstarfsmönnum
hans árið 1957. Þeir álitu kúru arfgengan efnaskiptasjúkdóm þangað
til ungur bandarískur dýralæknir, William Hadlow, vakti athygli á að
heilaskemmdir kúru líkjast heilaskemmdum scrapie. Það var vitað að