Fálkinn - 02.04.1948, Blaðsíða 11

FÁLKINN
11
Eg* kan§ frelsid
Niðurlag.
VIÐ höfðum miklar áhyggjur af
því að útveg'a kefli undir her-
sima, því að lélegt simasamband á
vígstöðvunum kostaði okkur mikið
af mannslífum. Loks var þetta mál
tekið til meðferðar á næturfundi í
Kreml, þar sem Samburov, einn af
trúnaðarmönnum Stalins, var fund-
arstjóri. Þegar það reyndist ómögu-
legt að útvega járn var eftir langar
umræður ákveðið að gera keflin úr
tré, þrátt fyrir öflug mótmæli frá
liernaðarsérfræðingunum. Stalin
undirritaði sjálfur ítarlegar leið-
beiningar um þetta.
En um það bil mánuði siðar hitt-
ust allir fulltrúarnir, sem um mál
þetta höfðu fjallað, hjá mér til að
gefa skýrslu. Verksmiðjurnar voru
langt á eftir tímanum með afhend-
ingu þessara trékefla, sem Kreml
hafði heimtað.
Eg heimsótti þá sálfur trésmiðju
eina i útjaðri Moskva til þess að
komast að hversvegna keflin hefðu
ekki komið. Yfirsmiðurinn sagðist
ekki hafa faglærða menn. Það væru
aðeins tveir menn seni ynnu að
þessari pöntun, sagði hann.
„En hvað er þá verið að gera
þarna inni?“ spurði ég og fór inn
í aðra smíðastofu, þar sein vinna
var í fullum gangi.
Eg livitnaði af gremju þegar ég
sá það. Þarna var um Iiálft annað
lnindrað önnum kafnir við að smíða
húsgögn: dívana, skrifborð, snyrti-
borð með speglum, góða hæginda-
stóla, flest úr ágætu mahogni.
„Og þér segið að yður vanti fag-
lærða menn? Hér er fullt af smið-
um og þér látið þá drepa tímann
með því að smíða lúxushúsgögn!
Þetta er glæpur og þér megið vera
við því búinn að ég gefi skýrslu
um þetta á hæstu stöðum.“
En verksiniðjustjórinn virtist
hvergi hræddur. Hann yppti bara
öxlum og sýndi mér skjöl sem sönn-
uðu, að húsgögnin voru pöntuð af
ýmsum æðstu mönnum flokksins og
liáttsettum foringjum i rauða hern-
um.
Mér rann ekki reiðin við þetta og
fór beint til Sovnarkom og inn til
Utkins. Þegar ég fór að segja hon-
um hvað ég hcfði séð, vildi hann
ekki trúa sínum eigin eyrum og
lét gremju sína í Ijós. En þegar ég
minntist á hverjir ættu að fá þessi
húsgögn varð andlitið undir eins
öðruvísi. „Jæja — er það þannig
lagað . . . .“ tautaði hann. „Já, hmm
•— það er vandamál. Eg geri ráð
fyrir að þægindi foringja okkar
vcrði líka að teljast nauðsynleg
fyrir styrjöldina .... ég verð að
hugsa þetta mál.“
Hann lnigsaði það mjög lengi, og
smiðjan hélt áfram að framleiða
liúsgögn og rauði herinn hélt áfram
að biðja um símakefli, rifflaskefti
og þessliáttar.
■pN svo mikil hörgull, sem var á
■“hersimum, varalilutum i skrið-
dreka, fallbyssur og flugvélar, var
þó nóg til af einu. Eg sat eitt kvöld-
ið yfir einhverjum skýrslum og
bað Utkin mig þá að líta inn til
sín. Fyrst liélt ég að það væri eitt-
hvert spil, sem hann var að eiga
við. Á slcrifborðinu, stólunum og á
á víð og dreif kringum hann voru
pappírsrenningar með taui, sem var
flúrað með gulli og silfri.
„Axlaskúfar!“ sagði liann hrifinn.
„Eru þeir ekki skrautlegir?“
Axlaskúfarnir, sem við höfðum
forðum hatað og fyrirlitið sem tákn
hernaðarstefnu zarsins, áttu að inn-
leiðast í herinn á ný. Enn var ekki
komin opinber tilkynning um þetta,
en Politburo hafði samþykkt það,
og framleiðslan var í fullum gangi.
Utkin var á leiðinni inn til Stalins
með sýnishornin, hann vildi sjá
þau sjálfur og samþykkja þau.
Utkin hló þegar ég spurði hvort
ýmsir mundu ekki telja þetta aftur-
hvarf til zarismans og rússneskrar
heimsveldisstefnu.
„Þvaður og bull. Undir þessum
gullnu einkennum munu hin sönnu
sovjethjörtu halda áfram að slá.“
Eftir dálitla þögn bætti hann við,
liann talaði liægt og lagði áherslu á
livert o'rð: „Auk þess gæti það sums
staðar reynst hagkvæmt i póli-
tískum skilningi, ef þetta væri túlk-
að sem afturlivarf til imperialism-
ans. Það getur vakið samúð með
okkur á ákveðnum þýðingarmiklum
stöðum erendis.“
Þeir útlendingar sem reyna að
skilja stefnu Stalins eða „lundarfar
Sovjets" af þvi sem þeir lesa í rúss-
nesku blöðunum eða í hinum opin-
beru tilkynninguiu frá Kreml, lenda
að jafnaði á villugötum. Ekki einn
af þúsundi af þeim hefir séð að
ein af berandi hugsjónum bolsje-
vismans er „tvennur sannleikur“:
annar fyrir fjöldann og umheim-
inn, hin fyrir tryggustu stoðir flokks
ins, hina innvígðu. Um leið og á
yfirborðinu er unnið að ákveðinni
áróðursáætlun og ákveðinni diplo-
matiskri aðferð, er flokksmönnun-
um ef til vill skipað að taka ekki
mark á því, eða jafnvel að gera
það gagnstæða.
Á stríðsárunum töldu menn
„afturhvarf frá Leninismanum“
nauðsynlegt •— en aðeins formlega,
ekki raunverulega. Það varð að
friða „íhaldskurfa“ í lieimalandinu
og Austur-Evrópu með þvi að breytt
liefði vcrið um afstöðu til trúmál-
anna. Það sem eftir var af gamal-
dags ættjarðarást varð að hagnýta
til hins ítrasta. Og til þess að þekkj-
ast bandamenn var afráðið að af-
nema Komintern.
Umheimurinn og mikill meiri hluti
okkar eigin þjóðar tók þetta gott
og gilt, sem vott um að leiðtogar
Sovjet hefðu tekið sinnaskiptum.
Það voru meira að segja „sérfræð-
ingar“ sem gerðu kunnugt, að Sovjet
væri að gliðna frá einræðinu og
nálgast kapítalismann. Þeir sögðu
að nú væri auðséð hvernig' hin
demokratiska og totalitera lífshyggja
færðust livor frá sínum bás að
einum sameiginlegum, gullnuin með-
alvegi.
Ef nokkur þessara „sérfræðinga“
liefði fengið tækifæri til að vera
viðstaddur á hinum vikulegu, lok-
uðu flokksfundum fyrir æðri starfs-
menn, mundu þeir liklega hafa orð-
ið talsvert hissa. Fyrir okkar sjón-
um var þetta afturhvarf frá Lenin-
ismanum aðeins bráðabirgðabrella.
Undanhaldið gagnvart trúnni var
auðmýkjandi en nauðsynleg íviln-
un. Og einmitt af því að stjórnin
neyddist til að fara i hrossakaup
á þessum erfiðleikatímum, var okk-
ur flokksmönnunum lagt á minnið
að standa þéttar saman en nokkru
sinni fyrr í trúnni á kommúnismann
og endanlegan sigur hans.
Enginn sanntrúaður hefir það á
tilfinningunni að flokkurinn „ljúgi“
þegar liann játar sig opinberlega
fylgjandi einni stefnunni en fylgir
„privat þeirri gagnstæðu. Trúr
kommúnisti fær ekki samviskubit
af þeirri ástæðu fremur en her-
stjóri, sem gabbar andstæðinginn
með trójuhesti. Allt fram að þeim
degi, sem heimurinn verður eitt
einasta sovjet-samband mun herfor-
ingjaráð byltingarinnar — með öðr-
um orðum foringjar okkar í Kreml
— verða að nota brellur, liggja i
leyni eða hafa aftur á, eftir þvi sem
við á, en nota sér jafnan innbyrð-
is sundurlyndi hinna kapitalistisku
ríkja. Og borgaralegir siðprédikar-
ar, sem tala um tvöfeldni og flátt-
skap eru í augum bolsjevistiskra
„realista" ekki annað en skoplegav,
úreltar leifar frá liorfinni tið.
Starfsemin innan flokksins bar
engin merki hinnar „gagngerðu
breytingar", sem átti að hafa orðið
innan stjórnar Sovjet-samveldisins.
Að því fráskildu að við ræddum
vitanlega um hin sérstöku stríðsvið-
fangsefni, voru flokksfundirnir al-
veg' eins og fyrir stríðið:
Klukkan 22 komum við sainan á
vikulegan fund. Félagi Judin er fyr-
irlesari þetta kvöld. Hann var forseti
blaðaútgáfu rikisins, en mætir þarna
sem fulltrúi fyrir áróðursdeild mið-
stjórnar flokksins. Hann á að tala
um stjórnmálahorfurnar i heimin-
um. En það sem hann segir verða
ekki persónulegar skóðanir í vest-
rænni merkingu, heldur greinar-
gerð um fyrirskipaðar meiningar og
ókveðin stefna, sem ekki má víkja
frá í neinu — það mundi sanntrú-
uðuiii kommúnista aldrei detta í
hug. Judin talar með tungu Stalins.
Félagi Judin stendur upp. Við
erum eintóm eyru. Judin segir okk-
ur að í Englandi og Ameríku fari
trúin á sovjet vaxandi, eins og flóð-
alda, hjá öllum almenningi. Hann
vitnar i J. B. Priestlye, Harold
Laski og fleiri. Ilvorki Churcliill né
Roosevelt eða ,,vinnuþjónar“ þeirra
í alþýðuflokkum geta stöðvað
þessa öldu. Samkvæmt frásögn Jud-
ins er baráttan milli Churcliills og
anstöðuflokksins ekkert annað cn
látalæti. „Báðir aðilar elska Rúss-
land álíka mikið og við elskum
Hitler!“ segir Judin.
Þessi fyndni fær lófaklapp. Sneið-
ar til „alþýðuvinveittra” og annarra
falskra „demokrata“ cru alltaf vin-
sælar á flokksfundunum.
„Félag'ar!“ Judin er kominn að
ályktunarorðunum. „Við megum
ekki láta blekkjast þó að við séum
vopnabræður kapitalistaþjóðanna.
Við verðum að halda trútt við grund
vallarsannindi vor. Kapitalismi og
kommúnismi eru tveir ólikir heim-
ar, sem ekki geta haldist lilið
við hlið. Kto Kovo? ■— hvor sigrar
hvorn? — Það er spurningin nú
eins og alltaf.
Meðan við erum umkringdir af
kapítalistaríkjum erum við í hættu
félagar. Gleymið því aldrei. Dragið
engar aðrar ályktanir af láns- og
leigulögunum. Þau eru aðeins versl-
un, og við borgum dýrt verð, fyrir
að taka þátt í þeim, við borgum
með blóði og mold Sovjetsamveldis-
ins. Þið skuluð ekki gera of mikið
úr þýðingu þessarar nýju og óeðli-
legu „vináttu“. Munið alltaf, að við
flokksmennirnir erum hermenn Len-
ins og Stalins og þekkjum hið rétta
gildi kapitalismans“.
Svo lýkur Judin máli sínu og
við syngjum Internalionale. Og eft-
ir þessa liugvekju fer liver inn i
sína skrifstofu. En „þeir stóru“ —-
Judin, Pamfilov og nokkrir aðrir •—
fara að framleiðsluborðinu til að
njóta ofurlegrar líkamlegrar hress-
ingar lika og gæða sér á amerik-
önsku lostæti, sem fengist hefir í
landið samkvæmt láns- og leigu-
lögunum.
Þegar Komintern var opinberlega
afnumin í mai 1943 var ég farinn
úr Sovnarkom. En þær skýringar,
sem ég fékk á fundum með komm-
únistum á háum stöðum, voru í al-
geru samræmi við það, sem Judin
og félagar hans höfðu sagt okkur
áður. Við vorum látnir skilja, að
þessi alheimsstofnun hefði aðeins
verið afnumin að nafninu til. í
raun réttri varð að auka við starfs-
lið og styrkja sambönd Koininterns
eftir að stofnunin fór að vinna i
leyni. „Félagar, um allan heim búa
framverðir hylting'arinnar sig undir
baráttu — og sigur!“
Um þær mundir sem Komintern
var leyst upp og gleðin yfir þessu
var mikil lijá barnalegum sálum
meðal samherjanna í auðvaldsríkj-
unum, rakst ég af tilviljun ofan í
kjallara lijá International Book, for-
lagi, sem gcfur út kommúnistaáróð-
ur á útlendum málum. Þar sá ég
stóra hlaða af nýprentuðum flokks-
bókmenntum. Átti að dreifa þeim
í löndurn þeim, sein rauði herinn
bjóst við að ráðast inn í þá á
næstunni. Að nafninu til var Kom-
intern dauð — i raun réttri var
miðstjórn flokksins önnum kafin
við að halda ófram áróðri fyrir
stefnu sinni i Evrópu. Starfslið
hinnar ,,uppleystu“ Komintern var
endurskipulagt með tilliti til hinna
miklu hlutverka, sem biðu þess i
Þýskalandi, Frakklandi, Austurríki,
Póllandi, Ungverjalandi, Ítalíu og
fleiri löndum.
ENDIR.
„Enginn kann tveiniur herrum að
þjóna.“ Þetta er ástæðan til þess að
ekki er hollt að leyfa tvíkvæni.
Vinnumaðurinn (í vist hjá Skota):
„Eg hefi verið hér i tiu ár og unn-
ið þriggja manna verk fyrir ein-
falt kaup, og nú vil ég fá kaup-
hækkun!
Húsbóndinn: „Eg get ekki hækk
að kaupið, en ef þú segir mér hvað
þeir lieita, þessir tveir liinir, þá
ætla ég að segja þeim upp.“