Menntamál - 01.06.1950, Side 81

menntamál
143
því, að þýzki heimspekingurinn Leibnitz kom með slíka
uppástungu (um 1700), og til þess, að Zamenhof bjó
esperantó til (1887). Enn fremur hefðu mörg hugtök orð-
ið sameiginleg með fleiri málum en áður og ýmis orð notuð
lítið éða ekkert breytt um allan heim svo að segja. Þess
vegna væri nú í flestum tungumálum mikið af orðum, sem
sameinuðu málin. Einkum bæri mjög á þessu i sérmáli iðn-
greina og í vísindamáli. Á þessum grundvelli, sem stöðugt
væri að styrkjast, hefði Zamenhof skapað tungumálið
esperantó. Síðan hefði fjöldi manna aðhyllzt málið, bók-
menntir hefðu myndazt á því, blöð hefðu verið gefin út
og þar fram eftir götunum, og þannig hefði esperantó
orðið hið eina hlutlausa alþjóðlega mál, sem til væri.
Grundvallaratriðin í esperantó, sagði fyrirlesarinn, að
væru þessi:
1) Orðstofnarnir eru alþjóðlegir.
2) Málfræðin er auðveld og ákaflega rökrétt.
3) Viðskeytakerfi málsins er mjög hugvitsamlegt. —
Sýndi hann dæmi um allt þetta.
Þessu næst skýrði fyrirlesarinn frá því, á hve mörgum
sviðum mannlífsins esperantó væri nú notað fullum fet-
um. Hann talaði um bókmenntir og blaðakost á málinu.
Hann gat um útvarpsstöðvar, sem notuðu það að stað-
aldri. Hann minntist á hin árlegu alþjóðaþing esperant-
ista og sumardvalir margra þeirra í öðrum löndum. Hann
ræddi um gagn og gleði manna af bréfaskiptum á esper-
antó. Hann vék að notkun málsins í verzlun, vísindum,
alþýðunámskeiðum og svo framvegis.
Niðurlag erindisins var á þessa leið:
„Esperantó er ekki „tilbúið“ mál á þann hátt, að það
sé ekki eðlilegt mál, hcldur er það „tilbúið" á sama hátt og
sérhvert annað bókmenntamál er að meira eða minna leyti
tilbúið.
Esperantó hefur ekki að markmiði að hrekja burt þjóð-