Menntamál - 01.04.1971, Qupperneq 4

Prófa-
múrinn
Frásögn Hadassah Gillans af því, hvers
vegna ísrael varð að brjótast I gegnum múr
greindarprófanna, minnir okkur enn einu sinni
á það, hve blessunarlega lausir við íslend-
ingar erum við ýmsa þá erfiðleika, sem fjöldi
annarra þjóða á við að etja í skólamálum.
í fyrsta lagi er sjálfur vandinn, sem ísrael
varð að leysa, ekki til hér á landi, ef dæma
MENNTAMÁL
34
má af þögninni: hér er varla rætt um hópa af
börnum með stéttbundna lága greindarvísi-
tölu, er rekja megi til uppvaxtar í menningar-
snauðu umhverfi. En auk þess er hér heldur
ekki um að ræða þá hindrun, sem ísrael varð
að yfirstíga til að leysa þennan vanda. Oftrú
á vísindalega grundvölluð próf — greindar-
próf eða önnur — hefir hér ekki orðið að
neinum slíkum þröskuldi á vegi réttlætis og
mannúðar í mati á nemendum, að jafna megi
til hljóðmúrsins eða annarra torsigraðra
náttúrufyrirbæra. Á löngu gelgjuskeiði sínu
hafa prófvísindin ekki náð þeirri fótfestu í ís-
lenzkum skólum, að trúin á þau standi þeim
sjálfum fyrir þrifum.
Þróun prófvísindanna stefnir nú burt frá
vélrænum spám um þroskamöguleika nem-
enda og í átt til rýmri skilgreiningar á náms-
hæfileikum og meira víðsýnis í dómum yfir
nemendum og úrskurði um námsferil þeirra.
Um að færa okkur í nyt þessa framför stönd-
um við þetur að vígi en þær þjóðir, sem fyrri
urðu til að binda trúss sitt við prófvísindin og
fella í kerfi traust sitt á þær aðferðir þeirra
og niðurstöður, sem síðan hafa reynzt ófull-
komnar og ófullnægjandi.
Á því er enginn vafi, að þau próf, sem við
nú notum til að ákveða námsferil — og þar
með æfiferil — nemenda, eru iðulega eins
óréttlát og ómannúðleg gagnvart mörgum
nemendum og hefðbundin greindarpróf reynd-
ust vera gagnvart menningarsnauðum inn-
flytjendabörnum í ísrael. Og við þurfum að
losna — og erum raunar að byrja að losna —
undan ofurvaldi þessara prófa, ekki síður en
ísrael varð að brjótast úr viðjum greindar-
prófanna. í því efni er hinn seini viðgangur
prófvísindanna á íslandi e. t. v. okkar mesti
styrkur: að baki prófunum stendur engin vís-
indalega grundvölluð „bezta vitund“, er kosta
þurfi fræðilegt samvizkubit að breyta gegn.
Að nýta það, sem prófvísindin og önnur sál-
fræðivísindi hafa nú bezt að bjóða skólunum,
ætti að vera okkur þeim mun auðveldara sem
við höfum á þessum sviðum fáu gömlu að
gleyma.