Menntamál - 01.04.1971, Blaðsíða 15

í stað þess að leyfa þeim að velja þær a£ eigin
áhuga, ef hann er fyrir hendi, eða þá að hvetja
þá almennt til að leita sér að þeim viðfangsefn-
um, sem láta þeim bezt.
Ef öllum nemendum eru kenndar tæknigrein-
ar, aukast líkurnar á því, að áhugi og geta ráði
námsbrautarvali þeirra en ekki, eins og nú á sér
allt of oft stað, lélegur árangur eða íall á prófi.
c) Borgara- og félagsmenntun.
Undirstaðan yrði hér kennsla um ýmis grund-
vallaratriði í félagsfræðum, en umfram allt ætti
menntun á jjessu sviði að felast í því að vekja
og þjálfa ábyrgðartilíinningu nemendanna.
Aðferðir.
Hér er um svo fjölþætt mál að ræða, að engin
tök eru á að gera því skil lið fyrir lið. Eg verð
að láta mér nægja að vekja athygli á þeim atrið-
um einum, sem mér virðast skipta mestu máli:
— Hverju markmiði samsvarar ein eða fleiri
aðferðir — sem er enn ein ástæða til þess, að
markmið séu skilgreind. Ef markmiðið er t. d.
almenn fræðsla (samanber markmiðagreining-
una í II, 3 hér að framan), henta fjölskynstæki
og fyrirlestrar sérstaklega vel. Ef um æfingu í
framsetningu er að ræða, er gott að byrja á inn-
gangserindi og hafa síðan hópumræður. Ef læra
á að beita tækjurn fræðigreinarinnar, dugir ekk-
ert nema endurtekning og einstaklingsvinna. Og
þjálfun í aðferðafræði felur í sér gagnrýni á að-
ferðina sjálfa.
— Þá bannhelgi sem nú er á það lögð, að tal-
að sé um skólann í skólanum, verður að afnema.
Kenna verður nemendum að liafa vakandi auga
með eigin menntun, gera sér grein fyrir eðli
hennar og inntaki og vega hana og meta.
— Mat á árangri af kennslunni yrði ekki leng-
ur forréttindi kennarans, heldur tækju nemend-
ur Jjátt í Jjví með honum. Vinna verður að Jjví
af alefli, að í stað mats komi sjálfsmat, Jj. e. a. s.,
að nemandanum sé gert kleil’t að meta náms-
árangur sinn jafnt og Jjétt og gera sér grein
lyrir Jjví, hvar honum hefir orðið á. Auðvitað
Jjýðir Jjetta ekki Jjað, að nemandinn gefi sér
sjálfur einkunnir eða að kennarinn eigi að forð-
ast að láta dóm sinn í ljósi við nemandann. En
Jjað Jjýðir, að kennarinn og nemandinn eiga í
sameiningu að liugleiða eríiðleika og ávantanir
nemandans og ræða leiðir til úrbóta. Með Jjessu
móti getur sjálfsmatið gegnt mikilvægu mennt-
unarhlutverki, en þó Jjví aðeins, að kennarinn
og nemandinn hafi skilgreint í samfelldri heild
þau markmið, sem Jjeir stefna báðir að.
Benda ber á, að Jjað yrði að sjálfsögðu eftir
sem áður hlutverk kennarans að gefa vottorð um
viðhlítandi árangur, þegar lokið er tilteknu
námsefni eða námsstigi. En Jjar sem kennt er
tiltölulega litlum hópum (í mesta lagi 25, helzt
15), gæti raunverulegt samfellt mat vel komið
í stað lokaprófa. Ef kennaranum og nemand-
anum „bæri ekki saman“, gæti nemandinn áfrýj-
að, ef svo má að orði kveða, með Jjví að taka
próf hjá öðrum kennara.
3. Starfsmenntun og grunnrnenntun.
Ástæðan til Jjess, að hér er fjallað um báða
Jjessa Jjætti í einu, er einfaldlega sú, að mér
virðist ógerningur að greina á milli þeirra, ef
við flokkum Jjá báða undir „menntun". Það sem
eg á við er, að Jjað veltur miklu fremur á að-
ferð en inntaki, hvort um starfsmenntun eða
grunnmenntun er að ræða: verknámsgrein má
kenna þannig, að hún leggi sinn skerf til al-
mennrar menntunar nemandans, og hreina bók-
námsgrein þannig, að hún komi að haldi í starfs-
námi. Við látum Jjví aðferðirnar eiga sig, og
snúum okkur að því, sem Jjessum þáttum er
sameiginlegt.0)
а) Skipulag menntunarinnar er pað, sem hér
skiptir öllu máli.
Um skipnlagið vildi eg leggja Jjetta til:
— Frá 14 ára aldri ætti hver nemandi að eiga
Jjess kost á tveggja til Jjriggja ára fresti að ljúka
tilteknu námsstigi.
б) 1 þeirri lýsingu á námsfyrirkomulaginu, sem hér
fer á eftir, hefi eg vísvitandi sneitt lijá orðunum
„próf“ og „réttindi", til Jjess að forðast þann mis-
skilning, scm núverandi merking orðanna gæti valdið.
Þýð.
MENNTAMÁL
45