Menntamál - 01.04.1971, Síða 22

kennslu yrði það eitt meginhlutverk slíkra stofn-
ana að vera miðstöð sérþekkingar og reynslu um
allt sem lýtur að fullorðinnakennslu. í þeim til-
vikum, sem hér um ræðir, myndu þær þá fyrst
og fremst leiðbeina og aðstoða við skipulagn-
ingu og framkvæmd kennslunnar og sjá sérfræð-
ingunum, sem kennsluna verða að annast, fyrir
þeirri þjálfun í kennsluaðferðum, sem flesta
þeirra mun eðlilega skorta.
Þörfin á ummenntun vegna atvinnuskipta get-
ur varla talizt brýn enn sem komið er, a. m. k.
ekki að því er varðar hópa eða stéttir, er missi
atvinnu vegna tæknilegra breytinga. Ekki er slíkt
þó dæmalaust, og má t. d. nefna símastiilkur í
Reykjavík, er komið var á sjálfvirku símakerfi.
Hitt er annað mál, að vaxandi fjöldi einstakl-
inga skiptir um störf einu sinni eða oftar á
starfsferli sínum, og er ekki ósennilegt, að taka
verði meira tillit til þarfa þeirra en nú er gert,
eftir því sem almennar kröfur um starfsundir-
búning fara vaxandi. Þær kröfur hafa hér löng-
um verið harla lágar, þegar sleppti störfum með
lögboðinn undirbúning, og höfum við sloppið
með það vegna tiltölulega liárra standarða í al-
þýðumenntun og menningu. Óvíst verður að
telja, að þeir standarðar haldist án sérstakra að-
gerða á sviði kennslumála, ekki sízt í fullorð-
innakennslunni.
Að lokum vildi ég nefna eitt mikilvægt atriði
varðandi atvinnumenntun. Líklegastir til að
verða sér úti um viðbótar- og endurmenntun eru
þeir hópar, sem bezta menntun hafa fyrir. Sem
dæmi má nefna frumkvæði Verkfræðingafélags
íslands að stærðfræðinámskeiðum fyrir verkfræð-
inga á vegum háskólans. Sérstök nauðsyn er því
að kanna — í samvinnu við stéttarfélög og verka-
lýðssamtök — þarfir minna menntaðra stétta og
livetja þær til að viðhalda þekkingu sinni og
auka hana. Ein bezta hvötin er kostur á hent-
ugum tækifærum.
III. Tómstundandm. Mcð þessu heiti er hér
átt við nám, sem miðar að eftirsóknarverðri nýt-
ingu tómstunda. En áður en vikið er nánar að
því, er rétt að nota tækifærið sem heitið býður
til að minna á það, að mestallt fullorðinnanám
er tómstundanám í öðrum skilningi: Það fer
mestmegnis fram á þeim tíma sem menn eiga af-
lögu frá störfum. Fullorðinnanámið keppir við
bæði störf og skemmtun um tíma manna og
orku. Almennt mun gert ráð fyrir áframhald-
andi styttingu vinnutímans og fjölgun tóm-
stunda hvers dags eða hverrar viku. Þess er ekki
að vænta, nema til komi breyting á þeim venj-
um og viðhorfum, sem einkenna neyzlusamfélög
nútímans, að auknum tómstundum verði sjálf-
krafa varið til annars náms en e. t. v. jress, sem
efnahagsleg nauðsyn — ímynduð eða raunveru-
leg — krefst. Áframhaldandi nám eftir að menn
eru komnir í störf og stöður er síður en svo sjálf-
sagður hlutur enn sem komið er. Margir liafa
fengið sig fullsadda á skólagöngu á unga aldri,
og orðin „nám“ og „kennsla" vekja ekki Iijá
þeim ýkja jákvæð viðbrögð. Það verður ]ní ekki
nóg að fullnægja þeirri eftirspurn, sem sjálf-
krafa gerir vart við sig, heldur verður að skapa
eftirspurn, vekja menn til skilnings á Jieim mögu-
leikum til lífsfyllingar sem tómstundanámið
býður upp á. Að sjálfsögðu ber hér að varast
eins og heitan eldinn alla þvingun eða nauðung.
En eftirspurnin er m. a. undir framboðinu kom-
in, og veltur því mikið á Jrví, að til boða standi
sem allra ljölbreyttast nám í eins aðlaðandi og
aðgengilegu formi og frekast er kostur á. Um
tómstundir manna er fullorðinnanámið í beinni
samkeppni við æ ríkulegra framboð af fánýtum
tækjum til tímadráps, sem eiga lítið skylt við
lífsfyllingu, ef hún, eins og hér er gert ráð fyrir,
felst í virkum áhuga, skapandi athöfn og lieil-
brigðri geðhvíld.
En víkjum þá að tómstundanámi í jreirri merk-
ingu sem orðinu er valin hér. Nám lil menn-
ingar- og fróðleiksauka er að efni til skyldast
skólanáminu, sem um er rætt hér að framan.
En sérstök ástæða er til að benda á, að um náms-
hætti og kennsluform Jrarf hér enn síður en í
öðru fullorðinnanámi að líkja eftir venjulegum
skólum. Auk formlegra námskeiða á heils eða
hálfs vetrar kennslutímabilum, er hér rúm fyrir
styttri námskeið af mörgu tagi, Jrar á meðal sér-
staklega ýmis konar skyndinámskeið — umræðu-
hópa, liringborðsumræður, spurningar og svör,
MENNTAMÁL
52