Menntamál - 01.04.1971, Blaðsíða 21

skemmra lilé krefst oft mikils átaks. Margs konar
leikni, sem ekki hefir verið beitt í starfi, hefir
glatazt og mörg minnisatriði óhjákvæmilega
gleymzt; fæstir myndu standast sitt síðasta heild-
arpróf fimrn eða tíu árum eftir að það var tekið.
Óttinn við fyrirhöfnina, sem því fylgir að hefja
nám að nýju, fælir menn iðulega frá því, þótt
löngunin sé fyrir hendi. Þess vegna er sérstök
þörf á aðstoð við þá, sem þurfa að rifja upp
fyrri kunnáttu áður en þeir geta haldið lengra.
Eins og málum er nú liáttað, niunu fæstir
venjulegir skólar hafa tök á því, að sinna þeirn
þörfum, sem hér hefir verið lýst. Er því líkleg-
ast að það komi fyrst um sinn i hlut sérstakra
stofnana, eins og t. d. Námsflokka Reykjavxkur,
að sjá um þessa hlið fullorðinnakennslunnar.
Hins vegar er það athugandi, hvort í framtíð-
inni sé ekki hentugast, m. a. vegna nýtingar
kennslukrafta, að reglulegir skólar sjái fyrir allri
kennslu á sínu stigi. Að sjálfsögðu er þá ekki
átt við, að þeir, sem komnir eru af venjulegum
aldri hvers skólastigs, sæki reglulega kennslu
með venjulegum nemendum; langoftast geta þeir
það hvorki né \ iIja, né heldur þurfa þeir þess.
Þeir yrðu að fá kennslu í samræmi við sínar sér-
stöku þarfir, með fullu tilliti annars vegar til
þeirrar reynslu og jxess sérstaka áhuga, sein jxeir
koma til námsins með, og hins vegar til Jxess, að
sá tími, sem jxeir hafa yfir að ráða, er takmark-
aður. Kvöldkennsla, samjxjöppuð námskeið, jafn-
vel fjarnám eins og t. d. bréfakennsla, þyrfti að
standa jreim til Ixoða.
IL Atvinnunám. Fullorðinnamenntun á Is-
landi liefir enn sem komið er frekar beinzt að
persónulegum þörfum einstaklinga en að jxirf-
um heilla stétta eða efnahagslegum Jxörfum þjóð-
félagsins í heild. Viðbótarnám til að auka hæfni
einstaklinga í starfi er Jrví sá Jxáttur atvinnu-
námsins, sem helzt hefir verið sinnt og auðveld-
ast yrði að eíla. Þörfin er jafnan fyrir hendi, af
Jjví að hún er ekki bundin við efnahagsnauðsyn
eina, heldur sprettur einnig af innri hvötum,
svo sem metnaði og ósk um þá fullnægingu, sem
felst í valdi yfir viðfangsefnum.
Endurmenntun vegna aukinnar Jrekkingar eða
nýrrar tækni hefir minna verið til umræðu. Um
eitthvað í líkingu við skipulega endurmenntun
eða viðhaldsmenntun liefir einkum veiið að
íæða hjá menntastéttum, t. d. læknum og kenn-
urum, og mest af þeirri menntun hefir verið
sótt til annarra landa. Sama máli gegnir raunar
um endurmenntun á sviði iðnaðar og tækni, en
segja má að hún hafi verið enn tilvil junarkennd-
ari en hjá menntastéttunum. Þess má örugglega
x'ænta, að hér verði breytinga og umbóta J)örf í
náinni framtíð. Hjá liáþróuðum iðnaðarþjóðum
hefir sú lilið fullorðinnamenntunarinnar, sein
snýr að endurnýjun hveis konar starfskunnáttu,
oft setið svo mjög í fyrirrúmi í umræðum og
áætlunum um fullorðinnakennslu sem lullgild-
an Jjátt í menntakerfinu, að virzt gæti sem per-
sónulegar menntunarþarfir ættu á hættu að verða
útundan. Þetta mun vart þurfa að óttast hér á
landi, ef okkur tekst (m. a. með ríkulegum tæki-
lærum til fullorðinnamenntunar!) að viðhalda
þeim arftekna menntunarmetnaði og lærdóms-
áhuga almennings, sem við höfum hingað til lif-
að á, ef svo má að orði kveða, bæði andlega og
efnalega. Hitt blasir við, að hér verður von bráð-
ar sama þörf og annars staðar á þeirri endur-
menntun, sem sífelld aukning Jrekkingar og örar
breytingar á tækni hafa í för með sér. Þeim
störfum fækkar jafnt og Jjélt, sem hægt er að
gegna án annai's undirbúnings en svokallaðrar
almennrar menntunar. Aukin menntun merkir
Jjví meðal annars aukna sérfiæðinrenntun og
starfsmenntun. Þótt Jjað kunni að virðast Jjvex-
sagnarkennt, má því segja, að Jjví meiri þörf
veiði á endurmenntun senr frummenntunin er
meiri. Hér er e. t. v. enn einkum um framtíðar-
Jjarfir að í'æða. Sennilega er Jjó oi'ðið tímabært
að kanna þarfir á Jjessu sviði, gera yfirlit um Jjá
kennslu af Jjessu tagi, sem nú Jjegar fer fram á
vegum stofnana og fyrirtækja, og gera ráðstaf-
anir til Jiess að opinberar kennslustofnanir geti
í framtíðinni fullnægt þeim kröfum, sem líklegt
er að gerðar verði til þeirra. Um það skal ekki
spáð, hvort endurmenntun starfshópa eða at-
vinnustétta verði fyrr eða síðar falin þeim opin-
beru kennslustofnunum, sem annast fullorðinna-
kennslu. Til mála kemur, að auk beinnar
MENNTAMÁL
51