Menntamál - 01.04.1971, Side 27

sér. Menntun þeirra er aldrei endanleg, heldur
þarf jafnt og þétt að endurnýja hana. Af þessu
leiðir, að fullorðinnamenntun jjarf að vera beint
og eðlilegt framhald skólamenntunarinnar og
skilin á milli þeirra að liverfa að mestu leyti,
þannig að eftir verði ekki annar mismunur en
sá, sem er afleiðing af aldurs- og reynslumun
nemendanna og af því, að unglingurinn hefir
ráð á að verja megninu af tíma sínum til náms
um samfellt árabil. Menntunin þarf að dreifast
á allan æviferil einstaklingsins í allt öðrum hlut-
föllum en nú, og hlutur fullorðinnanámsins,
e. t. v. einkum þess náms, sem tengt er atvinnu
og starfi, þarf að aukast stórum.
2. Ævimenntun og hlutverh skólanna.
Samkvæmt ævimenntunarhugmyndinni verður
meginhlutverk skólanna í framtíðinni ekki að
miðla tiltekinni þekkingu (þótt þessi þáttur
hverfi að sjálfsögðu aldrei), lieldur að kenna
nemendum að læra, móta viðhorf þeirra til
þekkingaröflunar og kynna þeim menntaleiðir,
eða m. ö. o. að búa Jjá undir ævilangt nám. (í
orði kveðnu hefir þetta lengi verið markmið
skólanna, en námsefni þeirra og starfshættir
benda tii J>ess, að Jreir leggi aðra merkingu í
ævinárn en hér er gert). í skólunum Jtarf ekki
að ganga endanlega frá neinu; Jiar er aðeins um
að ræða fyrsta stigið í menntun nemandans,
fyrsta áfanga á langri ferð.
Námsefni allra skóla, frá barnaskóla til há-
skóla, verður að endurskoða í Ijósi nýrra tæki-
færa til áframhaldandi náms eftir að skólagöngu
lýkur. Ef menn eiga kost á Jwí að afla sér nauð-
synlegrar Jækkingar og þjálfunar með hægu móti,
hvenær sem á henni þarf að halda, er námsefni
skólanna ekki lengur sjálfgefið, heldur verður
að taka til algjörlega nýrrar athugunar spurning-
una um Jjað, hvenær bezt eigi við að kenna hina
ýrnsu Jjætti námsefnisins. Við slíka endnrskoðnn
eru tengdar vonir um Jiað, að draga niegi úr
Jieirri starfsemi skólanna, sem með nokkurri
ósanngirni hefir verið kölluð ítroðsla, en sinna
jDeim mun betur Jjroskavænlegustu hliðum
kennslunnar. Einnig er Jiess vænzt, að draga megi
úr námsefni skólanna, ekki sízt á efri stigum, og
á J>ann hátt stöðva þróunina í átt til æ lengri
skólagöngu. Fáir munu taka undir með J>eim,
sem telja skólaskyldu til 16 ára aldurs ómannúð-
lega, en full ástæða er til að óttast, að sú einliæfa
reynsla og J>að andlega og elnalega ósjálfstæði,
sem samfara er skólagöngu, kunni að hamla eðli-
legum J>roska J>eirra nentenda, sem verja mest-
öllum tíma sínum til formlegs náms í mennta-
stofnunum langt fram á fullorðinsár.
3. Endurkveemt nám (Recurrent Education).
íslenzkum læknum er lögum samkvæmt skylt
að viðhalda J>ekkingu sinni, og til er að minnsta
kosti einn erlendur vísindaskóli, sem að námi
loknu gefur nemendum dagsett skírteini, sem
fyrnist innan tíðar, ef eigandinn verður sér ekki
úti um endurmenntun með vissu millibili. Eng-
in fjarstæða er að ímynda sér, að í framtíðinni
verði reglubundinnar endurmenntunar (endur-
kvæms náms) krafizt af fjölda manna. Ef til vill
verður J>ar einkum um að tæða menn með há-
menntun á J>eim sviðum, J>ar sem Jiekkingar-
aukningin er hröðust, en hvers kyns tæknimennt-
aðir starfsmenn geta átt von á J>ví, að slík k\öð
verði á J>á lögð.
Þess er að vænta, að á Jiessu sviði sem öðrum
lialdist skylda og réttur að einhverju leyti í
hendur. Dæmi eru J>ess, að réttur á endurmennt-
un sé tryggður í lögum (sbr. orlofsrétt íslenzkra
kennara) eða í kjarasamningum starfsmanna, og
mun slíkt eflaust fara vaxandi. Varðandi kostnað
við endurkvæma menntun hefir verið bent á
J>ann möguleika, að almannatryggingar verði
látnar taka til báta fyrir tekjumissi vinnandi
manna, sem hverfa aftur að námi um stundar-
sakir.
Frá sjónarmiði ævimenntunar ber að líta á
brotthvarf úr skóla sem tímabundna ráðstöfun,
sem námshlé en ekki sem námslok. Allir Jiurfa
að eiga kost á J>ví að taka til aftur J>ar sem frá
var liorfið, án J>ess að }>ví fvlgi sú fyrirhöfn og
sá kostnaður, sem nú er oftast um að ræða og
mörgunt reynist annað hvort algjör liindrun eða
óhóflega þungur baggi.
MENNTAMÁL
57