Menntamál - 01.04.1971, Blaðsíða 30

Feuerstein og samstarfsmenn hans líta svo á, að
greindarprófin lýsi aðeins kunnáttu og getu, sem er
fyrir hendi (eða skorti á þeim), en gefi fáar vísbending-
ar um möguleika barnsins.
Feuerstein heldur því fram, að það sé ekki hægt að
setja vanhæfni afbrigðilegra upp í tölfræðilegar iöflur.
Þegar hann eða samstarfsmenn hans prófa barn, koma
þeir ekki fram sem alvarlegir, hlutlausir dómarar, sem
leggja aðeins verkefnin fyrir og skrifa hjá sér árangur-
inn. Þeir kenna um leið og þeir prófa.
Dr. Milton Schwebel, deildarforseti við Rutgers Uni-
versity, skrifar svo um aðferðir Feuersteins í bók sinni,
,,Hver getur lært?“: ,,Ef barn skilur ekki ákveðin hugtök,
t.d. lárétt og lóðrétt, þá er það verksvið prófandans/
kennarans að kenna þau og taka eftir, hve íljótt og
fullkomlega barninu tekst að tileinka sér þau.
Feuerstein og samstarfsmenn hans telja, að það lág-
stéttarsamfélag, sem mörg börnin frá Norður-Afríku ól-
ust upp í, hafi ekki gert þau hæf til að tileinka sér þá
frumþekkingu, sem nauðsynleg er til þess að ná árangri
og standast stöðluð próf.
Andstætt venjulegum sálfræðingi, situr prófandinn/
kennarinn ekki eins og hlutlaus dómari, heldur cetur
hann barnið í námsaðstöðu, sem getur varað heilan
dag eða meir. Hugmyndin með þessari tímafreku að-
ferð er ekki að dæma barnið, heldur að ákvarða gall-
ana á námshæfni þess og ákveða hverskonar náms-
aðferðar það þarfnast.
Fyrir þá, sem vanir eru hinni hefðbundnu aðferð
ópersónulegs hlutleysis, er aðferð Feuersteins dálítið
ruglingsleg. Spaug, tilfinningar, hlýleiki, uppörfun —
allt er þetta notað til að glæða áhuga barnsins á að
læra það, sem það kann ekki. Smámunasemi greindar-
prófsins er lögð á hilluna. Ef barnið veit ekki, hvað er
meint með þríhyrningi, hefst sálfræðingurinn handa um
að kenna því það. Með þessari aðferð getur hann
ákvarðað hæfni barnsins til að leysa vitrænar þrautir
og ákveðið, hverskonar kennslu þarf að beita.“
Fáir foreldrar vita, hvað mikið þeir kenna börnum
sínum, þegar þeir koma þeim í rúmið, leika sér við þau,
fara með þau í smáferðir og tala við þau. Athuganir
Feuersteins eru á sinn hátt viðkvæm lýsing á þvf, hvers
hin svokölluðu afbrigðilegu börn hafa farið á mis: eng-
ar viðræður á sunnudögum, engir leikir við foreldra,
aldrei lesið fyrir þau, engar gönguferðir, engin mennt-
andi samvistarstund af neinu tagi, sem fræðir börnin á
eðlilegan hátt og aðhæfir þau umhverfinu. Aðferð
Feuersteins bætir börnunum þann missi, sem í því velst
að hafa farið á mis við nám í skauti móður eða í leiki-
um við föður.
Löngu áður en ísraelsrlki var stofnað, höfðu Gyðing-
ar stofnsett „kibutz“in, samyrkjubú byggð á kenning-
unni um samhjálp, félagshyggju og félagsstjórn. Þessi
lögmál yfirfærðust frá samyrkjubúunum til Youth Aliya-
bæjanna, þar sem börnin njóta ákveðins sjálfstæðis og
MENNTAMÁL
60
sjálfstjórnar og eru jafnframt alin upp til sjálfsvirðingar.
Kennarar, flokksstjórar og húsmæður eru vinir barn-
anna.
í þessu landi og við þessar aðstæður var röðin nú
komin að Feuerstein að vinna að hóplækningum rTnum.
Feuerstein var fullviss um, að einn af aðalerfiðleikum
afbrigðilegu barnanna væri tilfinning fyrir því að vera
lítilsvirt. Barn, sem ekki gat lesið, varð að aðhlátri og
yfirgaf bekk sinn með tár í auga. Annað barn, sem ekki
gat margfaldað, faldi sig, þegar kennslustund byrjaði.
Þriðja barnið, sem átti við hegðunarvanckvæði að etja,
var rekið úr kennslustund vegna siæmrar hegðunar.
Börnin voru rekin úr samfélagi sínu, en það gerði þau
sneypt, hrædd og tortryggin og að lokum örvæntingar-
full.
Á ýmsan hátt hefur Feuerstein tekizt að nota hóp-
inn til þess að láta börnin umgangast jafningja sína. í
sumum bæjum hefur hann blandað saman hóp afbrigði-
legra barna við heilbrigð börn. í öðrum bæjum eru
börnin á svipuðu þroskastigi.
Allt er gert til þess að minnka óttann og íilfinninguna
fyrir því, að um ósigur sé að ræða í samkeppninni við
önnur börn. Tilgangurinn er sá að fá börnin iil að
„slappa af“. Þess vegna er lögð áherzla á afrek hóps-
ins, en ekki einstaklingsins. Hvert barn telur sig hluta
hópsins, og það er ekki lengur eitt í íjandsamlegu um-
hverfi. Afbrigðilega barnið telur sig ekki vonlaust úr-
hrak; það eru fleiri í sama vanda, og sameiginlega geta
þau sigrazt á örðugleikunum.
Eftir dálitla dvöl I svona hópum eru börnin send út
á samyrkjubúin, þar sem tekið er við þeim eins og
heilbrigðum börnum og farið með þau eftir því. Á
þessu skeiði hafa þau ekki aðeins lært að lesa, skrifa
og reikna og reglur um umgengni í samfélaginu, heldur
einnig ákveðið „fag“, svo sem að smiða, sauma eða búa
til mat. Margir verða meðlimir samyrkjubúanna, greind-
ir, þjálfaðir landbúnaðarverkamenn, sem nýta til fulls
vélar, áburð og áveitur og aðra nútíma íækni, sem
tækniöldin hefur lagt upp í hendurnar á bændunum.
Aðrir, sem yfirgefa hópinn, kannski til að giftast ein-
staklingum utan hans, verða vélvirkjar, rafvirkjar, rör-
lagningamenn og margt fleira.
Athugun sýnir, að flestum tekst að bjarga sér I lífinu.
Nálægt 90% þessara ungmenna höfðu fundið sér örugg-
an stað í heimi hinna eldri. Þeir voru þroskaðir og
ábyrgir þjóðfélagsþegnar, læsir og vel að sér, og af-
brigði fyrri ára voru alveg horfin.
Aðferðin, sem byrjaði í Youth Aliya-bæjunum, heldur
áfram að breiðast út í ísrael og er nú farin að vekja
áhuga annarra þjóða.
Magnús Magnússon þýddi úr Larar-
tidningen, svensk skoltidning, nr. 5,
29. janúar 1970.