Æskan - 01.11.1978, Blaðsíða 30

99
,,Jólin hafa verið og eru enn ein-
hver dýrlegasta hátíðin á árinu, og er
ekki að undra, þó að margt sé þá á
hreyfingu. — Einna merkilegastir eru
jólasveinarnir. Flestir segja að þeir
séu 13; byrji þeir að koma 13 dögum
fyrir jól, og bætist svo einn við, þang-
að til 13 eru komnir á sjálfa jólanótt-
ina. Svo fara þeir að tínast burt,
þangað til þeir eru horfnir, 1 á dag og
sá síðasti á þrettánda. Þeir eru
krakkar Grýlu og Leppalúða og koma
af fjöllum ofan, bæði til að stela keip-
óttum börnum og skælóttum, og svo
til þess að ná sér í eitthvað af jóla-
gæðunum, þó að ærið virðist þeir
smálátir eftir nöfnunum að dæma.
Þeir heita:
— Hvernig þorirðu það? Hefur hann
lofað að hætta að drekka?
— Nei, sagði kona hans, Ruster
hefur engu lofað, en það er margt, sem
hann þarf að vara sig á, ef hann á á
hverjum degi að horfa í augu barn-
anna. Ef ekki hefðu verið jól núna,
hefði ég naumast þorað að gera
þetta, en þegar skaparinn þorði að
senda lítið barn, sem var hans eigin
sonur, hingað til okkar, syndaranna,
þá ætti ég líka að þora að láta dreng-
ina mína reyna að bjarga einni mann-
legri sál frá glötun.
Liljekrona var orðlaus, en varir
hans skulfu. Svo kyssti hann hönd
konu sinnar, eins og lítill drengur,
sem biður fyrirgefningar á smáyfir-
sjón. Svo kallaði hann hátt:
— Komið hingað, börnin mín, og
kyssið á höndina á mömmu.
Þannig komu jólin inn á heimili
Liljekrona.
Stekkjastaur,
Giljagaur,
Stúfur — eða
Pönnusleikir,
Þvörusleikir — eða
Pottaskefill,
Askasleikir,
Faldafeykir,
Skyrgámur,
Bjúgnakrækir,
Gluggagægir,
Gáttaþefur,
Ketkrókur.— og
Kertasníkir — eða
Kertasleikir.
Á Austurlandi var önnur sögn um
jólasveinana; er þeim þar svo lýst, að
þeir séu að vísu í mannsmynd, nema
þeir séu klofnir upp í háls, en því
miður man ég ekki um uppruna þeirra
og ekki heldur um hvað þeir eiga að
gera. En allar líkur eru til, að það séu
eldri sagnir en hinar. Annars er það
margra manna mál, aö þeir eigi ekkert
skylt við Grýlu eða hennar hyski.
Sumir segja þeir séu ekki nema níu,
og bendir til þess þula þessi:
„Jólasveinar einn og átta
ofan komu af fjöllunum"
o.s.frv."
(Jónas frá Hrafnagiiö-
,,Sumir segja, að jólasveinarnir séu
að koma alla jólaföstuna (aðrir segjð'
að þeir komi með jólaföstu), en ann-
ars mun það réttara, að þeir séu 13-
Þeir koma utan af hafi og fara all'r
aftur á aðfangadaginn. En hitt mun
vera eldra, að þeir séu 13 og kom1
einn á dag til jóla og fari svo einn 3
dag og hinn síðasti á þrettánda. Þe'r
eru stórir og Ijótir, luralegir, en ekki
kemur mönnum saman um Þa^'
hvernig þeir eru vaxnir. Almennt er
álitið eystra, að þeir séu klofnir upP 1
háls og fæturnir séu kringlóttir
(Múlas. og Húnavatnss.), en sumir
hafa aftur sagt, að þeir væru tómur
búkur niður úr (eystra). Þeir eru
röndóttum fötum með stóra gráa húfu
á höfði og hafa með sér gráan P°^a’
Þeir lifa mest á því, sem talað er l|°
um jólaleytið, en annars benda nöfa
þeirra á það, sem þeir girnast mest.
og hvernig þeir haga sér. Svo hætnr
þeim við að vilja fara í jólamatinn
fólksins, einkum barnanna, og e,a
hann eða spilla honum (að austan)
Þeir eru mjög meinlausir og 9era
engum illt, nema helst að þeir hrek 1
löt og óþæg börn.“
(Jónas frá Hrafnagii't'
,,Þótt mikil glaðværð sé um jólin °9
spil og ýmiss konar leikir hafi þá mjúð
tíðkast, hefur það ávallt þótt ósaem|
legt að hafa mikinn gáska og 9la
værð á sjálfa jólanóttina. Þá er sem
einhver ólýsanleg og óendanleg ne 9
hafi gagntekið allt. — Jólanóttin e
því kölluð nóttin helga, svo sem nun