Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 102

sem kveða á um öryggisráðstafanir sem vátryggður skal gæta, svo sem að hafa
í vátryggðri eign slökkvitæki eða að reiðhjól sé jafnan læst þegar það er ekki í
notkun.173 Akvæði sem gera ábyrgð félagsins háða því að vátryggðum mun hafi
verið haldið við á fullnægjandi hátt yrðu með sama hætti talin til varúðarreglna.
Skilmálaákvæði í bifreiðatryggingum, sem kveða á um að félagið sé laust úr
ábyrgð vegna skemmda sem verða á vátryggðri bifreið þegar henni er ekið af
manni sem ekki hafði ökuskírteini, hafa ekki samkvæmt orðalagi sínu að geyma
bein fyrirmæli um aðgæslu af hálfu vátryggðs. Slík ákvæði hafa hins vegar að
geyma „dulbúna hegðunarreglu“ þar sem vátryggður verður að gæta að ökurétt-
indum þeirra sem aka bifreiðinni vilji hann ekki að félagið losni úr ábyrgð. Slík
ákvæði falla því vel að þeirri skilgreiningu varúðarreglna sem sett var fram hér
að framan og hafa enda verið talin til varúðarreglna í framkvæmd eins og nán-
ar verður rætt í kafla 4.2. Af framkvæmd dómstóla á Norðurlöndum er hins
vegar ekki að sjá að beinlínis hafi verið fylgt þessari aðferð við aðgreiningu
hlutlægra ábyrgðartakmarkana og varúðarreglna.174 Aðferðin er heldur ekki alls
kostar heppileg þar sem ekki er útilokað, eins og áður segir, að skilmálaákvæði
uppfylli formskilyrði þess að geta talist varúðarregla þrátt fyrir að félaginu sé
allt að einu heimilt að bera það fyrir sig sem hlutlæga ábyrgðartakmörkun.
I skilmálum líftrygginga er sjaldnast að finna varúðarreglur, enda er ekki ráð
fyrir þeim gert í VSL eins og áður er getið.175 Hins vegar er ekkert í lögunum
sem bannar slík ákvæði og er ekkert því til fyrirstöðu að félagið taki t.d. upp í
skilmála líftryggingar varúðarreglur sem kveða á um að sá sem tryggður er
skuli fara í læknisrannsókn árlega og fylgja fyrirmælum lækna.176
I skilmálum slysa- og sjúkratrygginga má finna varúðarreglur, svo sem
ákvæði þess efnis að sá sem tryggður er skuli leita aðstoðar læknis eftir slys og
hlýða fyrirmælum hans. Slík ákvæði má telja varúðarreglur í skilningi 124. gr.
VSL.177 Þá má telja ákvæði í skilmálum slysatryggingar ökumanns, þar sem
kveðið er á um að ökumaður skuli hafa ökuskírteini, varúðarreglur í skilningi
124. gr. VSL, eins og nánar verður fjallað um í kafla 4.2.178
173 Danska áfrýjunamefndin í vátryggingamálum hefur hins vegar til skamms tíma talið, að ákvæði
í innbústryggingu fjölskyldutryggingar um að reiðhjól skuli læst með sérstaklega viðurkenndum lás,
sé hlutlæg ábyrgðartakmörkun, eins og fjallað verður nánar um í kafla 4.4.
174 Hins vegar er í greinargerð með frumvarpi til hinna nýju norsku FAL m.a. talið að draga megi
úr vandkvæðum við aðgreiningu varúðarreglna og hlutlægra ábyrgðartakmarkana með nákvæmari
skýringu laganna á hugtakinu varúðarregla, sbr. NOU 1987:24, bls. 87. Þá má e.t.v. lesa svipaða
niðurstöðu úr orðum Lpken, en hann telur að varúðarreglur feli jafnan í sér einhvers konar skyldu
til athafna, en felist athöfn hvorki í aðgæslu varúðar né vanrækslu hennar þá verði 51. gr. FAL ekki
beitt, sbr. Loken, bls. 98.
175 Arnljótur Björnsson, (1986), bls. 70 og NOU 1983:56, bls. 84.
176 Lyngso, (1994), bls. 306.
177 NOU 1983:56, bls. 84 og Sorensen, (1990), bls. 204. Slíkum varúðarreglum er ekki ætlað að
draga úr líkum á því að vátryggingaratburðurinn gerist, enda er þeim beint að þeim aðstæðum þeg-
ar hann hefur þegar orðið. Þess í stað er reglunum ætlað að draga úr afleiðingum vátryggingarat-
burðarins.
178 Sprensen. (1990), bls. 196.
96