Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 141

og niðurstaðan því orðið sú samkvæmt 1. mgr. 121. gr. VSL að félagið væri
laust úr ábyrgð. Rökstuðning þess efnis skortir hins vegar í dóminum.
Lyngsó telur að ákvæði sem undanskilja slys, sem verða á meðan á könnun-
arleiðangri stendur (indtruffet under deltagelse i opdagelsesrejser eller ekspedi-
tioner), teljist þrátt fyrir orðalag sitt aðeins undanskilja þá auknu áhættu sem í
leiðangrinum felst, og slysatryggingin taki því til slysa sem ekki verði rakin til
hennar.314 A svipaðri skoðun er Sprensen sem telur að gera verði kröfu um or-
sakasamband á milli þeirrar sérstöku áhættu sem t.d. felst í iðkun hættulegra
íþrótta og vátryggingaratburðarins, þrátt fyrir að undanþáguákvæði vegna slíkr-
ar iðkunar séu hlutlægar ábyrgðartakmarkanir. Hann bendir hins vegar á að
undanþáguákvæði vegna handalögmála slysatryggðs séu frábrugðin öðrum
undanþáguákvæðum, þar sem í þeim felist krafa um að sá sem tryggður er hafi
sýnt af sér sök. Ekki sé því um dæmigerðar hlutlægar ábyrgðartakmarkanir að
ræða, heldur beri að skýra ákvæðin með hliðsjón af 18.-20. gr. FAL. Hæstirétt-
ur Islands er hins vegar á annarri skoðun.
Dómur Hæstaréttar íslands 1. mars 2001 í málinu nr. 397/2000
X var staddur á bar þegar A sló hann í andlitið með glasi. Við höggið skaddaðist X
á auga og voru afleiðingamar metnar honum til nokkurs varanlegs miska. Þegar at-
vik málsins gerðust var X slysatryggður hjá vátryggingafélaginu V. Höfðaði X mál á
hendur vátryggingafélaginu F, sem tekið hafði við réttindum og skyldum V, og krafð-
ist greiðslu bóta úr tryggingunni. F krafðist sýknu af kröfum X með vísan til ákvæð-
is í skilmálum tryggingarinnar þar sem sagði: „Félagið bætir ekki:... Slys, er sá, sem
tryggður er, verður fyrir í handalögmáli, við þátttöku í refsiverðum verknaði, undir
áhrifum deyfi- og eiturlyfja eða í ölæði, nema sannað sé, að ekkert samband hafi ver-
ið milli ástands þessa og slyssins“. Byggði F á því að tjón X yrði fyrst og fremst rak-
ið til þess að hann hefði verið ölvaður og hefði staðið fyrir handalögmálum við tjón-
valdinn sem leitt hefði til áverkans. X byggði hins vegar á því að tjónvaldurinn hefði
veist að honum og áreitt hann með því að vísa til slæmrar umfjöllunar um X í blaða-
grein. X kvaðst hafa þá ýtt í öxl árásarmannsins með flötum lófanum og beðið hann
að hætta þessu, en engum togum hafi skipt að tjónvaldurinn hafi slegið X í andlitið
með glasinu. Þá byggði X á því að hvað sem öðru liði gætu rök F einungis leitt til
lækkunar bóta, sbr. 18. gr. laga um vátryggingarsamninga nr. 20/1954. Vísaði X
einnig til 20. gr. sömu laga máli sínu til stuðnings og þess að ákvæði þeirrar greinar
settu heimild félagsins til að semja sig undan bótaábyrgð þröngar skorður.
Héraðsdómari taldi fram komið í málinu að X hefði verið undir áhrifum áfengis þeg-
ar umræddur atburður átti sér stað. Hins vegar taldi héraðsdómarinn að ekkert lægi
fyrir um áfengisástand hans og teldist því með öllu ósannað að ölvunarástand hans
hafi verið á svo háu stigi að flokkaðist undir ölæði í merkingu 20. gr. laga um vá-
tryggingarsamninga. Þá taldi héraðsdómarinn sannað að X hefði átt upptökin að
þeim ryskingum sem áttu sér stað milli hans og A með því að slá A í andlitið. Hins
vegar taldi héraðsdómarinn að sú háttsemi X að veita A högg í andlit hefði ekki gef-
314 Lyngs0, (1994), bls. 815-816.
315 Sprensen, (1990), bls. 209-211 en er að því er virðist á annarri skoðun í (2002) bls. 432.
135