Tímarit lögfræðinga - 01.03.2004, Blaðsíða 112

framan. Þrátt fyrir að taka megi undir þá athugasemd í greinargerðinni með
sænsku FAL, að hugsanlegt sé að ákvæði sambærilegu við 36. gr. SML yrði
beitt í því tilviki, þá verður að telja að til þess þurfi mun rneira til að koma en
það eitt að skíðamaðurinn villist yfir landamæri. Það varðar félagið miklu við
útreikning á áhættunni, ákvörðun á fjárhæð iðgjalds og efni skilmála að geta af-
markað gildissvið tryggingarinnar landfræðilega. Sé það gert með skýrum hætti
má því telja eðlilegra að vátryggður beri áhættuna af því hvar vátryggingarat-
burðurinn gerist. í öllu falli er vandséð að nokkur rök mæli með beitingu 36. gr.
SML ef hættan á því að vátryggingaratburðurinn gerðist var meiri þar sem at-
burðurinn varð en hún var innan landfræðilegra marka tryggingarinnar sam-
kvæmt skilmálunum.
Rétt er að geta þess að sumir fræðimenn hafa talið að greina megi á milli skil-
málaákvæða sem afmarka landfræðilegt gildissvið vátryggingar annars vegar og
skilmálaákvæða sem kveða á um geymslustað eða staðsetningu vátryggðra muna
hins vegar. Þannig hafa sumir fræðimenn talið að ákvæði um staðsetningu vá-
tryggðra muna verði túlkuð með hliðsjón af reglum VSL um aukna áhættu, að svo
miklu leyti sem þau varða ekki afmörkun vátryggingarandlagsins, eins og áður er
nefnt.214 Verður fjallað nánar um skilmálaákvæði sem kveða á um tiltekna notkun
og geymslu vátryggðra muna í kafla 4.15. Aður er fjallað um 67., 68. og 83. gr.
VSL sem hafa að geyma sérreglur um aðstæður sem ella féllu e.t.v. undir reglur
VSL um rangar upplýsingar við samningsgerð og aukna áhættu.215
4. SKÝRING NOKKURRA ALGENGRA SKILMÁLAÁKVÆÐA
4.1 Almennt
Eins og frain hefur komið hér að framan getur verið erfitt að gefa skýrar
leiðbeiningar um afmörkun gildissviðs ófrávíkjanlegra reglna VSL andspænis
hlutlægum ábyrgðartakmörkunum. Þrautalending margra fræðimanna er að
segja að meta verði hvert tilvik fyrir sig en útilokað sé að gefa nákvæmar regl-
ur í þessu sambandi.216 Þetta má vissulega til sanns vegar færa því að þrátt fyr-
ir að reglur verði vissulega leiddar af einstökum dæmum og dómum þá eru skil-
málaákvæði svo margþætt og mismunandi að erfitt getur verið að orða algildar
reglur sem eiga við um öll tilvik. Er þá einungis við tilvikabundnar niðurstöð-
ur að styðjast. Urn túlkun ýmissa skilmálaákvæða hafa á hinn bóginn myndast
nokkuð skýrar reglur í dómaframkvæmd á Norðurlöndum og að sama skapi rík-
ir jafnan samstaða meðal fræðimanna um skýringu þeirra. Að þessu virtu er rétt
að fjalla nánar um nokkur slík ákvæði sem sjá má í íslenskum vátryggingarskil-
málum, auk nokkurra sem vafi kann að leika á um hvort túlka beri með hliðsjón
af ófrávíkjanlegum reglum VSL.
214 Drachmann Itentzon og Christensen, (1952), bls. 285 og 323; Hellner, (1955), bls. 42 og
Hult, bls. 118 og áfram.
215 Sbr. t.d. Schmidt, (1943), bls. 83.
216 Sbr. t.d. Heltman, bls. 77 og Lyngso. (1994), bls. 33.
106