Iðunn : nýr flokkur - 01.03.1927, Page 75

Iðunn : nýr flokkur - 01.03.1927, Page 75
idunn Georg Brandes. 69 nytsemdarkenningum, gerst formælandi almennrar vel- líðunar og samtaka og samvinnu fjöldans. Nú var þeim kenningum vikið til hliðar. I stað þess benti hann á per- sónuleikann og þroska einstaklingsins; þar var hnossið, er keppa skyldi að. Koma þarna greinilega fram áhrif frá þýzka heimspekingnum Friedrich Nietzsche, enda varð Brandes til þess fyrstur manna að kynna hann hér á Norðurlöndum. Stuart Mill og nytsemikenning hans: sem mest hamingja fyrir sem flesta, varð að þoka úr sessi og boðberi ofurmenskunnar — Nietzsche — var bekkjaður í öndvegi. Brandes hafði eitt sinn sagt: Það, sem stefna ber að, er að bæta úr bölinu og eymdinni svo vér til eftirkomenda vorra getum skilað lífinu feg- nrra, frjálsara og ríkara en vér tókum við því í æsku vorri. Nú kvað hann við nokkuð annan tón: Mikli mað- urinn, snillingurinn, sem gæddur er ríkum gáfum og óvenjulegum — hann er það bjarg, sem öll menning byggisí á. Með honum felast svo mikil verðmæti, að öllu öðru verður að fórna til þess að hann geti náð fullum þroska og notið sín. Þannig tók Brandes æskuhugsjónir sínar upp til end- urskoðunar. Stefnubreytingin virtist gagnger. En Brandes var aldrei hálfvolgur og setti ekki slíkt fyrir sig. Grund- vallarkröfu þeirri, er hann sór trúnað í æsku — kröf- unni um rétt til frjálsrar rannsóknar — fylgdi hann hér út í yztu æsar: I nafni hinnar frjálsu rannsóknar krafðist hann réttarins til að skifta um skoðanir. Brandes hélt æ síðan fast við þær niðurstöður, er hið uýja verðmat leiddi hann til. Til æfiloka var hann höfð- 'ngi og höfðingjasinni. En það var ekki höfðingsskapur fullrar pyngju eða hárra valda, er hann viðurkendi, heldur vitsins og verðleikanna. Og aldrei getur víðsýnna °9 mannúðlyndara höfðingja en hann var. Ávalt reis

x

Iðunn : nýr flokkur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Iðunn : nýr flokkur
https://timarit.is/publication/442

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.