Svanir - 01.05.1939, Blaðsíða 32

30
töfrandi gróður Miosentímans og undir fargi þeirra breytt-
ist hann smátt og smátt í surtarbrand (mókol).
Nokkru fyrir síðustu aldamót var stunduð kolavinnsla
í Hreðavatnsfjalli, og þóttu kolin gefast vel.
Þegar lengra kom fram á Nýju-öldina, hófust hin miklu
landsig, og þá hefir Norðurárdalurinn sennilega myndazt,
að vísu ólíkur því, sem hann er nú, því að síðarmeir breyttu
jöklar, sjór og ár útliti hans stórkostlega.
Um langt skeið hefir Norðurárdalur hvílt undir heljar-
fargi jökla þeirra, er huldu landið á jökultímanum, og síð-
ar sökk láglendi hans í djúp hafsins. I Hvammsmúla og
Sveinatungumúla finnast skeldýraleifar í fornum sævar-
bökkum. Þvínæst tók landið að hefjast að nýju.
Á síðari tímum jarðsögunnar hafa árnar efalaust verið
stórvirkastar við mótun Norðurárdals.
Hinar fögru, grasgefnu engjar neðantil í dalnum eru til
orðnar við framburð Norðurár og Bjarnadalsár. Og enn-
þá vinna þessi sömu öfl stöðugt að því að breyta útliti
landsins, brjóta niður og byggja upp á nýjan leik. Án
efa er það Norðurá, sem fyrst og fremst skapar dalbúum
góð lífsskilyrði; hún er hið frjóvgandi afl víðáttumikilla,
sléttra engja, sem Norðdælingar njóta í ríkara mæli en
flestir aðrir. Og nú er hún orðin sumarheimkynni þús-
unda silfurgljáandi laxa, sem geta orðið dalbúum drjúg
tekjulind, þegar fram í sækir.
Norðurá getur þó vikið frá vinskap sínum við Norðdæl-
inga. í miklum vatnavöxtum flæðir hún yfir allt láglendi
dalsins og getur unnið mikið tjón, ef slíkt verður að sumri
til. Þannig var það t. d. 6. sept. 1933, að hún lét greipar
sópa um mörg þús. hesta heys.
Norðurárdalur er grösug sveit og gróðursæl. Auk lág-
lendisins, sem þegar hefir verið minnzt á, eru hlíðarnar
víðast mjög gróðurríkar, enda beitilönd góð. Til forna
voru hlíðarnar mestmegnis skógi vaxnar, en nú er skógur
einungis til á þrem jörðum. Mestur er hann umhverfis
Hreðavatn. Þar finnast birkitré allt að sex metrar á hæð,
ennfremur er þar nokkuð af reyni og víði.