Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.06.1925, Side 70

68
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISB’ÉLAGS ÍSLENDINGA
d. þau 13 ár, sem eg fékst við
kenslu, var eg við hana á 16 heim-
ilum, en aðeins á 5 þeirra var hús-
næðið viðunandi.
Af öllum þeim mörgu erfiðleik-
um, sem manni mættu við kensl-
una, fanst mér hugsunarháttur
fólksins, gagnvart kenslu og lær-
dómi, taka öllum liinum fram. Ja,
þvílíkur þó tími, sem þessi lærdóm-
ur tæki upp, ekki arðmeiri en hann
væri. Það þótti nú svo sem ekk-
ert smáræði, að taka mann til að
kenna einn heilan mánuð; það var
nú meira en lítið, sem máJtti kenna
þann tíma. Mér sárnaði oft, að
verða að yfirgefa hópinn, þegar
hann aðeins var kominn í skilning
um, hvað það var að læra. Eg tók
því það ráð að ráðast hvergi að-
eins til eins mánaðar. Þetta þótti
nú ekki liðmannlegt af mér. En
smám saman áttuðu menn sig á
þessu, og héldu kenslunni áfram
vetur eftir vetur. Annað mætti
mér harla ógeðfelt fyrstu árin. Þá
vildu sumir ekki að stúlkubörn
lærðu að skrifa; sögðu að kven-
fólk skrifaði aöeins sér til van-
virðu. Móti þéssari ranglátu skoð-
un mælti eg harðlega, og hakaði
mér oft óvild; en sigraðist þó á
henni smám saman, þegar tímar
liðu.
Fyrsta barnalærdómsbókin, sem
eg kyntist, var Balles barnalær-
dórnur óþarflega langur og orð-
margur. Hann var kendur fram
um 1860. Um það leyti komu á
prent Balslevs barnaspurningar
(1866)'”', þýddar af Ó. Pálssyni
*) Eftir ósk höf., er ekki hafði tök á,
þaðan sem hann er, a’ö spyrjast fyrir um
útkomu-ár bóka þeirra, er hann nefnir í
ritgerðinni, er þeim skýringum skotitS inn
dómkirkjupresti, ogjafnframt Bals-
levs biblíusögur (1859), þýddar af
þeim sama. Skyldi læra þær jafn-
framt kverinu, en á því mun víða
hafa orðiö ærinn misbrestur. Var
þó full nauðsyn að hafa hliðsjón
af þeim, því mér fanst Balslevs
kverið mjög ófullkomið án þeirra.
Þess var þá ekki lengi að bíða, að
út kom barnalærdómskver séra H.
Hálfdánarsonar prestaskólakenn-
ara (1877), sem tók hinum langt
fraín, sem þá líka rýmdu smám
saman fyrir því. Jafnframt var þá
gefinn út leiðarvísir til að spyrja
börn, saman tekinn af dr. Pétri
Péturssyni, biskupi íslands. Árið
1870 voru prentaðar biblíusögur
(Kristnisaga, viðauki við Balslevs
Biblíusögur o. s. frv.), samdar af
H. E. Helgesen, sem voru stóruni
fullkomnari og nothæfari hinum
fyrri. Eg varð öllum þessum barna-
fræðslubókum nokkuð kunnugur,
þau ár, sem eg fékst við barna-
kenslu. Sumir prestar voru þá
ekki mjög eftirgangssamir um
harnauppfræðsluna — húsvitjuðu
slælega og grensluðust lítið eftir
andlegu ástandi þeirra; létu þau
stundum lesa kafla úr einhverri
hók, til reynslu um lestrarkunnáttu
þeirra, en spurningar voru ekki
viðhafðar á húsvitjunarferðum,
enda var ekki húsvitjað á sumum
heimilum á'r eftir ár. Börnin voru
sjaldan tekin undir spurningar fyr
en seinasta veturinn; byrjuðu þá
aftan vi?5 nafn bókarinnar met5 fl. Þ»ar
sem skýringar þessar koma fyrir, sem
er nokkutS víða, eru þær settar innan
sviga. MetS því atS flestar þessar bækur
liafa veritS gefnar út oftar en einu sinni,
er fyrsta útgáfan tilnefnd og þá hin sít5-
asta fyrir þann tíma, sem hér um rætiir.
Ritstj.