Hugur - 01.06.2009, Page 9

Inngangur ritstjóra
7
Ekki aðeins er það mikilvægt að konur séu sýnilegar sem heimspekingar, heldur
þarf að vera ljóst að konur leggi smnd á alls konar heimspeki. Einn tilgangurinn
með því að hafa heimspeki kvenna sem þema er að gefa mynd af þeirri breidd sem
finna má í þeirri heimspeki sem konur iðka. Þó að femínísk heimspeki sé t.d.
mikilvæg og góðra gjalda verð má það ekki verða að kröfu á hendur öllum konum
í heimspeki að þær leggi hana fyrir sig enda fáránlegt að gera ráð fyrir að áhuga-
svið kvenna séu einsleit. Bandaríski heimspekingurinn sem situr fyrir svörum í
viðtali Hugar að þessu sinni er gott dæmi um þessa breidd. Louise Antony hefur
sinnt rannsóknum í málspeki, hugspeki, þekkingarfræði og femínískri heimspeki
en jafnframt hefur hún látið að sér kveða í skrifum um trúmál og siðferði og um
stjórnmál. I viðtalinu segir hún Astu Kristjönu Sveinsdóttur frá reynslu sinni af
námi og starfi innan heimspekinnar og hugmyndum sínum um náttúruhyggju,
þekkingarfræði og siðferðilega hluthyggju.
Efni greinanna sem falla undir þema ársins er margvíslegt. I grein sinni „Um
femíníska gagnrýni á kanónu og menningu heimspekinnar" fjallar Sigríður Þor-
geirsdóttir um fjarveru kvenna úr heimspeki og umræðu femínískra heimspekinga
um mögulegar ástæður fyrir henni. Sigríður segir frá gagnrýni ýmissa heimspek-
inga á að regluritverk heimspekinnar sé svo til allt skrifað af körlum og á það
karlmiðaða andrúmsloft sem ríkjandi hefur verið í heimspeki. Að lokum reifar
hún hugmyndir um mögulegar leiðir til úrlausnar. Grein Astríðar Stefánsdóttur,
„Fósturgreiningar: Tengslin við læknisfræðina, ófullkomleikann og lífshamingj-
una“, fj allar um siðferðileg álitamál sem upp geta komið við greiningar á fóstrum
þar sem fötlunarfræðin og læknavísindin hafa tekist á. Fötlunarfræðingar og tals-
menn fatlaðra hafa stundum gagnrýnt læknisfræðina fyrir að einblína á galla ein-
staklingsins og reyna í kjölfarið að breyta einstaldingnum til að gera hann „eðli-
legan“. Ástríður heldur því fram að þessi gagnrýni gefi þrengri mynd af
læknisfræðinni en verðskulduð sé en að jafnframt séu í henni atriði sem mikilvægt
sé að læknar gefi gaum. Ásta Kristjana Sveinsdóttir fjallar um frumspeki félags-
legra tegunda í grein sinni „Fólkstegundir: Um veitingu félagslegra eiginleika".
Svokallaðir veittir eiginleikar eru, samkvæmt greinargerð hennar, eiginleikar sem
við sem samfélag veimm ýmsum hlumm, t.d. fólki. Þeir em því þess eðlis að hlut-
irnir hafa þá í krafti þessarar veitingar. Ásta færir rök fyrir því að bæði félagslegt
kynferði og það sem kallað hefur verið líffræðilegt kyn séu veittir eiginleikar. Síð-
asta þemagreinin er grein Sigrúnar Svavarsdótmr sem birtist hér undir heitinu
„Hvernig hvetja siðferðisdómar?“. Sigrún andmælir þar siðferðilegri hvatainn-
hyggju sem er sú kenning að þeir siðferðisdómar sem við fellum hafi í eðli sínu
hvetjandi áhrif á okkur til að hegða okkur í samræmi við þá. Hún lýsir dæmum af
fólki sem fellir fullgilda siðferðisdóma án þess að finna fyrir hvatningaráhrifum
og heldur því fram að sh'k dæmi hreki innhyggjuna. Sigrún telur að hvatningu til
siðferðilegrar hegðunar sé að finna í einhveiju sem er að minnsta kosti hugtakalega
aðskilið frá siðferðisdómum.
Aðrar greinar sem birtast að þessu sinni eiga sér líka óh'k viðfangsefni. í „Hung-
ursneyð, velmegun og siðferði“ færir Peter Singer rök fyrir því að íbúum velmeg-
andi ríkja beri skylda til að styrkja í verulegum mæh fólk í fjarlægum löndum sem