Byggingarlistin - 01.01.1951, Blaðsíða 29

húsa Verði a'ö háttum svipuÖ annarri vel
skipulagffri framleiffslu. Húsiff sé samsett af
vel hugsuðum og f jöldaframleiddum „stand-
ardelementum" en affalformi hússins ein-
ungis sett þau mörk, er felast í modul-stærð-
inni, því þaff er álit vort aff byggingarmálin
séu ekki á því þroskastigi að verjandi sé aff
fara að nokkru ráffi út í byggingu standard-
íbúða og standardhúsa.
Steypumót
Gerff steypumóta við húsbyggingar í
landinu hafa ekki tekið teljandi breytingum
síðan í byrjun aldarinnar, að fyrst var fariff
að nota steinsteypu viff húsagerff hér.
Þetta er þeim mun torskildara, sem vér Is-
lendingar byggjum allra þjóffa mest að til-
tölu úr steinsteypu, og ættum því öffrum
fremur aff hafa unnið að fullkomnun tækni
hennar. Hin úrelta mótasmíði er seinvirk,
vinnufrek og þurftarfrek á hið innflutta
timbur. Efnið bútast niður, rýrnar, verður
óþjálft til notkunar í annað sinn, ódrýgist
um ca. 20% hverju sinni sem þaff er notaff (á
hverri hæff). Um vinnu á venjulegum steypu-
mótum má benda á, að hún er öllu meiri en
meginvinna við timburhús af sömu stærð,
svo aff ef ekki verður skjót breyting á, er
ástæffa til aff undirstrika þetta til málsbóta
t i mburhúsagerff.
Standardmót
Flestar þjóðir eru nú aff hverfa frá hinni
úreltu mótasmíði og taka upp notkun stand-
ardmóta. Nefndin hefur kynnt sér mótagerff-
ir af þessu tagi frá ýmsum löndum, svo sem
Bandaríkjunum, Englandi og Danmörku,
eru þær mjög misjafnar og af ýmsurn gerð-
um og þarf vel að vanda til vals þeirra. Þá
þykir nefndinni rétt aff beina athygli Fjár-
hagsráffs að því, aff hér á landi hefur ungur
húsameistari, A. Richter, unnið mikið aff
lausn þessa máls og virðast mót hans hand-
hæg og í ýmsu standast þær kröfur, er gera
verður til slíkra móta, en þau eru enn á til-
raunastigi. Þá hefur nefndin leitazt við aff
gera samanburð á notkun standardmóta og
venjulegra móta og aff nokkru stuffzt viff á-
ætlaffan kostnað á mótum Richters. Til
grundvallar var notuð hæð í venjulegu húsi
94 m2 meff steyptum innveggjum og venju-
legri lofthæff.
Venjuleg mót:
Mótatimbur................ Kr. 12.000.00
Mótavinna etc.............— 5.140.00
Kr. 17.140.00
Afgangstimbur (20% rýrnun) — 9.600.00
Kr. 7.540.00
Standardmót: Reiknaff með aff nota megi
þessi mót 10 sinnum á ári og að stofnkostn-
aður sé 50.000.
7% rentur af 50.000.00.
3.500.00 pr. hæff............ Kr. 350.00
10% fyming 5000. Pr. hæff .... — 500.00
Leiga á mótum pr. hæff....... — 1.000.00
Uppsetning mótanna 27 dagsv. — 2.700.00
Kr. 4.550.00
Þessum tölum ber aff vísu að taka með
nokkurri varúff þó vér þykjumst hafa áætlaff
hina óvissu liffi, vinnuna við standardmótin,
ríflega. Ollum má þó vera ljóst aff hverju
ber að stefna, að minnsta kosti hvað snertir
allar venjulegar byggingarfamkvæmdir, sér
í lagi þegar gætt er annarra kosta standard-
mótanna, sem um getur hér á eftir.
Múrhúðun
Steypan úr venjulegum mótum er óslétt og
óásjáleg og verður því trauðla hjá því kom-
ist að múrhúffa hana.
Standardmótin, sem eru úr sléttum flek-
um, eru oft lakkborin, svo flekarnir eru laus-
ir viff steypuflötinn, þegar spennur eru los-
aðar, en steypan er slétt og áferðarfalleg og
þarf engrar múrhúðunar við, aðeins smá-
vegis hreinsunar um samskeyti flekanna.
Sé einangrun hagaff eins og hingaff til
hefur tíðkazt verffur ekki komist hjá því aff
múrhúffa útveggi að innan, en affrar ein-
angrunarleiðir eru hugsanlegar og sumar
reyndar í öðrum löndum. Þá kæmi til greina
að gera einangrunarflögur sléttar annars-
vegar svo þær mynduðu sléttan veggjarflöt
að innan, eða vatnsþéttar flögur t. d. glacer-
aðar, til einangrunar utan á útveggi.
Þá skal þess getiff að víða er nú farið að
slétta steinsteypu í gólfum jafnóðum og hún
er lögð í mótin.
Þegar þess er gætt aff múrhúffun á hæð í
húsi af sömu gerff og áður getur, 94 m2,
kostar 7200 kr. auk efnis er kostar 4300 kr.
og að þennan kostnað er að verulegu leyti
liægt aff losna við meff bættum steypumót-
um, sem þó verffa mun ódýrari í notkun
(sér í lagi hvaff erlendan gjaldeyrir snertir),
verður því ekki í móti mælt að oss beri nú
þegar aff hagnýta okkur reynslu annarra í
þessum efnum.
Steinsteypa
Vitaff er að hlaffin hús eru ódýrari en
steypt hús, affallega vegna mótasparnaffar
en notkun hleffslusteina takmarkast af
skorti á upplýsingum um þrýstiþol, einangr-
unarhæfni o. fl. A þessu þarf aff ráffa bót,
rannsóknir verða aff fara fram á „standard"
hleffslusteinum frá hinum ýmsu framleið-
endum og verffur þá hægt að sjá hve stór
mannvirki er hægt aff byggja úr þessum
hleðslusteinum, hinir mismunandi eiginleik-
ar þeirra koma í ljós og hægt er að gera
samanburð á þeim og ýmsum steyputegund-
um.
Á íslandi hefur notkun steinsteypu farið
mjög í vöxt á síðari árum og er nú svo
komið aff til húsagerðar er þetta byggingar-
efni lang mest notaff, enda hvergi í heimin-
um notaff eins mikið til húsagerðar ef mið-
aff er viff byggffan húsafjölda. Þaff virffist
því einkennilegt aff það fyrirfinnast engar
reglur effa ákvæði (normur) sem mæla fyrir
um útreikninga og meffferff steypu, nema
þaff litla, sem stendur í byggingasamþykkt-
um. En þaff eru mörg atriffi, sem koma til
greina þegar á aff ákveffa gæffi steinsteyp-
unnar, eins og til dæmis magn steinlímsins,
magn sandsins, kornastærð sandsins, steina-
magn, vatnsmagn o. fl. o. fl., en um gæffi
steypunnar verffur aff vera næg vitneskja ef
um nákvæma útreikninga er að ræffa. Hér
virðist vera mikiff verk fyrir Atvinnudeild
Háskólans aff vinna sem getur orffið afar
þýffingarmikið fyrir þjóðarheildina, því víð-
tækar rannsóknir á steinsteypu í ýmsum
blöndunarhlutföllum meff mismunandi sand-
tegundum, vatnsmagni o. s. frv. myndu vafa-
laust leiða í Ijós að hægt er aff spara mikið
af steinlími, og þó fá nægilega góða stein-
steypu. Nú er þaff venja, í flestum tilfellum,
aff þeir, sem reikna út byggingar úr stein-
steypu, styffjast viff erlendar „normur“ og
balda sér þá innan öryggistakmarka, sem
venjulegast eru sett of hátt, vegna óvissunn-
ar um raunverulegan styrkleika steypu
þeirrar, sem reiknað er með, og verður þá
steypan dýrari, en hún hefffi þurft aff vera.
Til þess aff skýra þýffingu þessa máls með
nokkrum tölum viljum við tilfæra eftirfar-
andi: Fyrir nokkrum árum var þaff almennt
að nota steypublöndu 1:2:3 í næstum alla
járnbenta byggingahluta og er þetta mikiff
notaff ennþá. Reykjavíkurhær hefur á und-
anförnum árum reist margar stórbyggingar,
hefur verið vandaff til þeirra og meffal ann-
ars haft gott eftirlit og steinsteypan rann-
sökuð. I þessar byggingar var notuff steypa
með blöndunarhlutf. 1:3:3, þ. e. sandurinn
var aukinn, en viff þaff spöruffust 50 kg. af
steinlími pr. m3 af járnbentri steypu. Styrk-
leiki steypunnar reyndist alltaf nægilegur.
Fyrir byggingu eins og viðbótarbyggingu
Laugarnesskólans, þar sem járnbent steypa
er 675 m3, sparast 33.75 tonn af steinlími.
Vitað er, aff hægt er að fara lengra niður
meff steinlímsnotkunina, en þá útheimtist
ennþá nákvæmari vitneskja og þekking á
tilbúningi steinsteypu. Það skortir þó mikiff
á aff þeir iffnaðarmenn, sem eiga aff sjá um
tilbúning steinsteypunnar hafi almennt þá
þekkingu til aff bera, sem nauffsynlegt er,
til þess aff hægt sé aff vera öruggur um aff
þeir búi til góða steinsteypu.
Því þaff er vitanlega gagnslaust aff vís-
indalegar rannsóknir leiði í Ijós hvaffa
blöndur af steinlími, sandi, möl og vatni
gefa bezta raun, við tilbúning steinsteypu,
ef sá, sem sér um steypuna, veit til dæmis
ekki um mikilvægi þess aff nota sem minnst
vatn í steypuna, heldur eykur vatnsmagniff,
til þess aff léttar sé aff „leggja niður“, en
BYGGINGARLISTIN 1951,1
27