Helgafell - 01.07.1943, Qupperneq 75

BÓKMENNTIR
331
báðar ágætar. Önnur er ritgerÖ Ingu Lárusdóttur
um vefnað, prjón og saum. Hún er skrifuð
fullmikið í skálarræðustíl fyrir íslenzka kven-
fólkið. Er það nokkuð sérstakt, þó að íslenzkar
konur hafi ofið, prjónað og saumað? Ætli kyn-
systur þeirra í öðrum löndum hafi ekki gert hið
sama? Annars er grein þessi stórfróðleg og færir
mér, sem er ekki nema sonur íslenzkrar konu,
m. a. þann merkilega fróðleik, að prjón muni
ekki hafa þekkzt hér fyrr en á 16. öld.
Hin greinin er ein af þeim fáu, sem fæst við
list, og á ég þar við „Prentlist" eftir Hallbjörn
Haljdórsson. Eftir öllum „listarinnar" reglum
er þar fyrst efnisyfirlit í IX (9, níu, ólistrænt
innskot frá mér) þáttum. Það þykir mér kostu-
legt, að sú handiðnin, sem í rauninni er vél-
rænust, sem átti erfiðast uppdráttar vegna þess,
að hún gat ekki keppt við list þeirra, er skrifuðu
bækur áður, skuli vera sú eina raunverulega iðn,
sem verður að heita ,,list“. í upptalningunni hér
að framan er að vísu talað um „Skurðlist" og
„DráttlÍ8t“. Höf. velur úr þrem samsettum nafn-
orðum, „prentverk", „prentiðn", „prentlist", og
verður hið síðasta fyrir kjörinu. En væri ekki
fjandans nóg, Hallbjörn minn, að halda aðeins
stofnnafnorðinu, tala um „prent" og sleppa bæði
,,verk“ og ,,iðn“ og þó öllu framar „list"? í
grein þessari kemur fram, hvílíkur óskaplegur
vandi það er að setja staf, ég tala nú ekki um
að fá hæfilega svertu á hann — aðrar iðngrein-
ar hverfa alveg, enda er þetta eina iðnin, þar
sem um „list" er að ræða.
Þessi orð vona ég, að prentararnir setji og
prenti af ,,list“!
Ég hef getið þess, að ég tel ritstjórn dr. Guð-
mundar Finnbogasonar að riti þessu vera með
ágætum. En sem „ritdómari" verð ég auðvitað
að vera með ofurlítinn derring.
Á hvaða máli eru bækurnar ritaðar? Á ís-
lenzku, góðri íslenzku, eins og Guðm. Finn-
bogasyni er Jagið og yfirleitt öðrum þeim, sem
þarna rita. Hvers vegna er þá verið að taka
þarna upp annað mál en íslenzku? Guðm. Hann-
esson tekur upp á norsku: „Sagen er först me-
get langt ned i den historiske tid blevet alminde-
lig brugt redskab" (I, bls. 8). Það er algengt í
útlendum ritum að taka upp setningar úr öðrum
málum, vegna þess að þar er venjulega ekki
skrifað fyrir almenning. Bækur eru þar yfirleitt
ætlaðar lærðum mönnum einum. Öðru máli er að
gegna hér hjá okkur. Hér verða yfirleitt ekki
gefnar út bækur nema handa „fólkinu", og þær
verða að vera á íslenzku, hvert einasta orð. Til
er mál, sem heitir „fornnorræna" eða „dönsk
tunga", og sé vitnað í hana, má þar ekki skeika
einum staf, þ. e. frá „samræmdri stafsetningu".
í ritgerð Guðmundar Hannessonar (I, bls. 3)
segir svo um Þórodd Gamlason, að hann „gjörð-
ist einn mesti iðróttarmaðr í þesskonar námi".
Ur hvaða máli er þetta tekið? Ég hélt það væri
íslenzka. Er það til skilningsauka fyrir okkur
iðnaðarmenn, eða lesendur ritsins yfirleitt, að
Þóroddur er nefndur „iðróttarmaðr", í staðinn
fyrir blátt áfram íþróttamaður?
Nokkru neðar á sömu síðu stendur þetta (tek-
ið upp úr Hungurvöku): „Árni, er kallaðr var
höfutsmiðr--------“. Svo nákvæmlega verður að
vitna í hið „framandi" mál, að prentvillu verður
að taka með. Mér er sagt, að hér sé um „sam-
ræmda" stafsetningu að ræða, en svo einkenni-
lega vill til, einmitt í þessu riti, þar sem vitnað
er í forn rit, að einn útgefandinn hefur þetta
„samræmi", annar hitt. Sjálfur norrænuprófess-
orinn við Háskóla íslands, Sigurður Nordal (og
raunar fleiri fræðimenn) leyfir sér að „íslenzka"
tilvitnanir sínar í fornritin. Ég hélt, satt að
segja, að ritstjóri Iðnsögunnar, dr. Guðmundur
Finnbogason, léti sér sæma að gefa hana út á
íslenzku.
Nokkuð er af prentvillum í ritinu, þar sem
þó á að vera ,,íslenzka“, ekki til meins, en til
óþrifnaðar þó. Það skiptir t. d. ekki miklu máli,
þó að ég sé þar nefndur ,,bókbandari“. Máske
er það aðeins ..samræmd stafsetning**?
Ársœll Árna8on.
Fimm Ijóðasöfn
Ekki er að sjá, að íslendingar yrki minna en
áður, þótt lítið beri á ljóðasöfnum í öllu bóka-
flóðinu. Flestar þær bækur, sem hér verður
minnzt á, eru eftir byrjendur og lítt kunna höf-
unda. — Ungur maður, Kristinn Pétursson, kall-
ar fyrsta ljóðasafn sitt, „Suður með sjó". Er það
lítil bók með 32 smákvæðum og hafa sum
þeirra birzt áður í blöðum og tímaritum. Þetta
er lagleg byrjandabók, mörg kvæði og vísur eru
þar smekkleg og snotur (Ljúfi lognsœr o. fl.).
Höfundur hefur þegar allmikla leikni í meðferð
bundins máls og fer ekki alltaf troðnar götur í
bragarháttum. En sumar rímtilraunir hans eru
misheppnaðar. Það er t. d. ekki smekklegt að
lata „barn á“ ríma við „Tjarná" eða „hnar-
reist" við „var reist“. Þó er eitthvað í Ijóðum
Kristins, sem ýtir undir þær vonir, að hann geti
náð meiri þroska í kveðskap sínum með aldri