Helgafell - 02.12.1943, Side 29

LÖGSKILNAÐUR EÐA HRAÐSKILNAÐUR ?
411
Dani ?“ er það eitt að segja, að hún felur í sér meiri heimsku og gorgeir, en
allt það, sem enn hefur komið fram af hendi hraðskilnaðarmannaíþessumáli.
að vanefndakenningunni einni undanskilinni. Við eigum að tala við þá til
þess að sýna, að við höfum enga tilhneigingu til þess að fótum troða al-
þjóðasiðvenjur. Við eigum að tala við þá til þess að sýna, að við, ein hin
máttarminnsta þjóð á jarðríki, teljum það fráleitt og okkur með öllu ósæmi-
legt, og þar að auki skaðlegt, að beita oflátungshætti, hrottaskap og ofbeldi
gagnvart annarri þjóð, þótt við e/ til vill höfum komizt í færi um að geta það.
Við þurfum að tala við þá um framtíðarsambúð þjóðanna — á hvern hátt
þær geti orðið hvor annarri að beztu liði. Um margt annað þurfum við við
Dani að tala, svo sem við hinar Norðurlandaþjóðirnar, því að nú eru ber-
sýnilega þeir tímar í aðsigi, að allar friðsamar þjóðir, og þó einkum smá-
þjóðir, þurfa að sameina krafta sína svo sem bezt þær kunna. En sérstaklega
þurfum við þó við Dani að tala um hinn dýrasta fjársjóð, sem við eigum,
fornbókmenntirnar. Meginhluti þeirra er í vörzlu Dana, — en Islendingar
hafa samið þær, hafa safnað þeim, hafa flutt þær til Danmerkur og unnið
manna mest að því að gefa þær út. Engin þjóð á rétt til þeirra nema við.
En Danir hafa eignarhaldið á þeim, og ef hraðskilnaðurinn hefst fram,
sem vitað er, að Danir telja sér fjandsamlegan, þá er lítil von til, að þeir
verði allfúsir á að selja oss þær í hendur. Eg óttast, að hvenær sem Islend-
ingar leita hófanna við Dani um handritin, fái þeir þetta svar: ,,Um hvað
þurfið þið að tala við okkur?“ Því að setningin er þeirrar náttúru, að hún
ei líkleg til þess að verða víðfræg að endemum um öll Norðurlönd og jafnvel
miklu víðar.
Ég veit, að til einskis er að minnast á það við hraðskilnaðarmenn, hve
hörmulega Danmörk er leikin nú um þessar mundir. 1 haust, þá er fregnir tóku
að berast um hinn nýja píslarþátt í þjáningarsögu Danmerkur, sem þá hófst,
kviknaði einhver vonarneisti hjá mér, — þótt heimskulegt væri, — um að nú
mundu hraðskilnaðarmenn e. t. v. tilleiðanlegir til þess að lækka seglin
eitthvað. En hamingjan hjálpi okkur! Menn, sem hafa ,,leyfis“-bréf frá
Bandaríkjunum upp á vasann, gefa ekki slíkum smámunum gaum. Kon-
ungur var í varðhaldi, stjómin sagði af sér, og hafa engir danskir menn feng-
izt til að ganga í stjórn síðan, víða urðu götubardagar og danskir menn skotn-
n niður hópum saman, aðrir voru hnepptir í fangelsi eða sendir í hinar ill-
ræmdu fangabúðir Þýzkalands. Þá blossaði og upp djöfulæði nazista gegn
Gyðingum. Það er sagt, að einn nazistaforingi hafi tjáð Kristjáni konungi,
að allir Gyðingar í Danmörku ættu að hafa merki á búnaði sínum, er segði
til um þjóðerni þeirra, en konungur á þá að hafa svarað, svo sem góðum
manni og miklum konungi sæmdi, að það merki mundi þá hann og allt
hans ættlið bera. Ég veit ekki, hvernig farið hefur um þetta merkis-mál, en
hitt er víst, að nazistar hafa handtekið danska Gyðinga hópum saman og