Helgafell - 02.12.1943, Síða 52

434
HELGAFELL
í Konunglega leikhúsinu í Kaup-
mannahöfn að kveldi 24. marz 1844.
Ur glugganum mínum hafði ég út-
sýn yfir hina fjölmennu líkfylgd, er
haldið var af stað frá Charlottenborg-
arhöll, þótt fjarlægðin væri ofmikil,
til þess að ég geti gert mér grein fyr-
ir þeirri tilkomumiklu sjón í einstök-
um atriðum. Ég minnist ekki, að ég
sæi nokkurn vagn í allri líkfylgdinni,
ekki líkvagn á hjólum heldur, svo
sem tíðkast endranær við jarðarfarir.
Allir virtust vera fótgangandi, enda
hygg ég að ýmis félög og samtök hafi
borið lík Thorvaldsens til Setuliðs-
kirkjunnar, sinn spölinn hvert. Eg
get þó ekki sagt um það atriði með
fullri vissu, en varpa þessu fram sem
prófsteini á sanngildi fyrstu endur-
minninga minna frá Kaupmannahöfn.
Mér kom athöfnin svo fyrir sjónir
sem hinn geysimikli mannfjöldi flæddi
í stríðum straumum út um hlið Char-
lottenborgar með óvenjulegum hraða.
Ég sá óskaplega mergð af fólki, öld-
ótt og ólgandi mannhaf með óteljandi
litbrigðum, glitrandi einkennisbúninga
og blaktandi fjaðurskúfa. Og smám
saman virtist mér mannþyrpingin
ganga saman, eftir því sem úr henni
teygðist í langa, langa hersingu, er
sveigði til norðurs, inn í Noregsgötu,
er einnig var kölluð Breiðgata.
Island hefur afsalað sér Thorvald-
sen ásamt heimsfrægð hans og heiðri
í hendur Danmörku, fósturjörðu hans,
og var þó Thorvaldsen með órækum
íslendingseinkennum, bæði á svip og
vöxt. Og sú fullyrðing er jafnvel ekk-
ert ofmæli, án þess að nokkurri rýrð
sé kastað á allt það, sem hann átti
danskri og rómverskri menntun að
þakka, að hin listræna snilligáfa Thor-
valdsens hafi verið sérkennilega ís-
lenzk og fornnorræn að eðli og anda.
Síðan Thorvaldsen dó hefur klíka
öfundsjúkra listamanna og listrýn-
enda borið dönsku þjóðina þeim
brigzlum áratugum saman, að hún
hafi hossað og hyllt Thorvaldsen langt
fram um verðleika. Samtímis því sem
slíkir rógberar kváðu upp áfellisdóma
yfir verkum Thorvaldsens og stíl
hans, ráku þeir upp niðrunarópið
geroi-fornlist. Og þó reyndu margir af
þessum sömu mönnum áður en langt
um leið að framleiða myndlistarverk
sjálfir í stíl Thorvaldsens, en brast getu.
Þessir menn gengu þegjandi fram
hjá því af ráðnum hug, hvernig hög-
um höggmyndalistarinnar var komið
í öllum löndum Evrópu, þegar Thor-
valdsen kom fyrst til sögunnar. Á
þeim tíma gat engin þjóð í Evrópu,
jafnvel ekki ítalir, hrósað sér af því
að hafa eignazt nokkurt frumlegt né
frjálsborið verk á sviði höggmynda-
listarinnar um langa hríð. Á 17. og
18. öldinni var allt, sem fram kom af
því tagi í Frakklandi og á Niðurlönd-
um afskræmislega smekklaust og átti
meir en skilið hið óvirðulega samnefni
sitt: ,,Dutch school of sculpture".
Um þetta getur hver maður sannfærzt,
með því einu að virða fyrir sér þær
hópmyndir og styttur, sem skreyta
gröf Ignatiusar Loyola í jesúítakirkj-
unni Chiesa del Gesu í Róm. Og
þetta sama smekkleysi og hugmynda-
brjál um allt, sem höggmyndalist
varðar í raun og veru, verður einnig
ljóst af ýmsum öðrum rómverskum
grafhýsum og minnismerkjum, jafn-
vel frá því skeiði, er hinn mikli ítalski
listamaður Bernini var uppi. Myndar-
efnin voru venjulega af trúarlegum
toga, kristileg með öðrum orðum, en
trúarbragðakerfi, þar sem listinni er
reiknað til dauðasyndar að sýna
mannlegan líkama nakinn og íull