Málfríður - 15.03.2008, Blaðsíða 10

10 MÁLFRÍÐUR
sig á dönsku. Kennurunum sem ég ræddi við ber
öllum saman um að áhersla á talað mál hafi auk­
ist mjög í kennslu þeirra á undanförnum árum.
Munnleg færni er þjálfuð á margvíslegan hátt og
hefur auk þess fengið töluvert vægi í formlegum
prófum. Kennurunum finnst þó flestum frekar erf­
itt að fá nemendur til að ræða við sig á dönsku.
Steinunn lýsir kannski stöðunni almennt af mestu
raunsæi þegar hún segir: „Markmiðið er að það sé
alltaf töluð danska alveg stöðugt en það markmið
næst aldrei! Það eru sárafáir tímar sem hægt er að
segja að það náist.“ Hún telur það skjóta skökku við
að nemendur séu svona tregir til þess að tala því
þeir eru sér þess alveg meðvitaðir um að í talmáli
sé þeim helst ábótavant. Hún útskýrir vandamálið á
eftirfarandi hátt:
Ég held nú alltaf að það sé fyrst og fremst af því
að danska er svo lítill þáttur, þ.e. heyrist svo lítið
í daglegu lífi að þetta er þeim svo framandlegt.
Þetta er fyrir þeim eitthvað sem gerist í dönsku­
tímum og hvergi annars staðar, þannig að það er
eins og þau skynji það ekki að þetta er alvöru lif­
andi tungumál.
Kolbrún hefur aðra skýringu á vandamálinu. Hún
segir að um leið og nemendur komist að því að
kennarinn sé ekki danskur finnist þeim það uppgerð
að tala við hann á dönsku og vilji heldur tjá sig á
móðurmálinu þar sem þau eru örugg. Henni finnst
nemendur heftir í að svara og segir að þeir vilji helst
ekki tala nema í einhvers konar leik, þ.e. þegar þeir
fara í hlutverk einhvers annars, t.d. í tilbúnum sam­
tölum og hlutverkaleikjum.
Viðmælendur mínir eru allir sammála um mik­
ilvægi þess að tala dönsku við nemendur í tímum.
Elín segir: „Það skiptir ofboðslega miklu máli að
kenna á dönsku og læra að temja sér að útskýra orð
á dönsku [...] ég tala alltaf dönsku í tímum [...] ég er
svo sannfærð um að þetta er það besta að gera[...]
þau skilja mig, þó svo að þau fari kannski ekki
endilega að tala meira.“
Það kemur þó í ljós að vegna þess hve misjafn
undirbúningur nemenda er hvað varðar skilning á
töluðu máli og talfærni eiga kennararnir það allir
sameiginlegt að tala ekki alltaf og einungis dönsku í
kennslustundum, sérstaklega ekki í grunnáföngum.
Reynslan hefur sýnt þeim að það að tala ein­
göngu dönsku í tímum hjá þeim nemendum sem
eru slakastir dragi úr kjarki þeirra svo að þeir missa
áhuga á náminu. En hvenær á kennarinn þá að tala
dönsku? Kolbrún segir mikilvægt að nemendur í
grunnáföngum geti skilið öll almenn samskipti sem
fram fari í kennslustofunni. Hennar skoðun er sú
að „tungumálakennarinn, hann er sérfræðingurinn.
Hann á að meta hvenær er raunhæft að ætlast til að
þau skilji og hvenær ekki.“ Allar leggja þær áherslu
á að þær tali alltaf um innihald texta á dönsku, en
að málfræðikennsla og útskýringar á vinnuaðferð­
um og heimavinnu fari fram á íslensku. Flestar taka
það fram að í góðum hópum fari oft heilar kennslu­
stundir fram á dönsku. Í framhalds­ og valáföngum
tala kennararnir jafnan dönsku við nemendur.
Að vekja áhuga og þor
Til þess að tryggja góðan árangur í talmáli verður
að gera nemendum grein fyrir mikilvægi þess að
geta tjáð sig munnlega og kenna þeim fjölbreyttar
aðferðir til að þjálfa sig. Viðmælendum mínum er
tíðrætt um að „selja nemendum“skilning á mik­
ilvægi þess að geta tjáð sig munnlega á dönsku. Þær
telja mikilvægt að gera námið lifandi og hagnýtt og
ítreka mikilvægi þess að nemendur skilji að þeir séu
að læra sér til gagns í lífinu. Þegar nemendur hafa
verið sannfærðir um nauðsyn þess að tala dönsku
er mikilvægt að fá þá til að yfirstíga þann þröskuld
sem talmálið er fyrir þeim. Kennararnir taka fram
að mikilvægt er að skapa rétt andrúmsloft í kennslu­
stofunni þannig að nemendur finni ákveðið öryggi
og séu óhræddir við að tjá sig. Einnig er miklivægt
að hvetja nemendur áfram með jákvæðum athuga­
semdum og hrósi.
Það tekur á að tala dönsku
Það getur verið erfitt að tala aðeins á dönsku í
tímum, þegar fátt er um svör og kennarinn veit að
nemendur geta ekki allir fylgst með. Styrkur kenn­
arans og einbeittur vilji hefur áhrif á hversu vel tekst
til í talmálsþjálfuninni. Viðmælendur mínir segja
allir að það taki verulega á að tala einungis dönsku í
tímum. Katrín segir að þetta byggi á sjálfsaga og því
að hafa taumhald á bekknum. Steinunn tekur í sama
streng og segir: „Sérstaklega ef ég er eitthvað þreytt
eða illa fyrir kölluð eða þegar líða tekur á veturinn
þá dett ég frekar í að tala íslensku, ég þarf að setja
mér það að ætla að tala dönsku og halda mig við
það.“ Þær benda einnig á að samband við nemendur
verði ekki eins náið ef einungis er töluð danska.
Viðhorf kennaranna til starfsins og
kennslugreinarinnar
Viðmælendur mínir eru á einu máli um að góður
árangur í dönskukennslu sé að stórum hluta undir