Málfríður - 15.03.2008, Blaðsíða 22

 MÁLFRÍÐUR
sem unnin var á vegum Fjölmenningarsetursins á
Ísafirði og Félagsvísindastofnunar Háskóla Íslands,
leiddi í ljós að innflytjendur töldu íslensku vera
bæði helsta hindrun og lykill að þátttöku í íslensku
samfélagi (2004).
Þóra Björk lýsir íslensku samfélagi sem lokuðu
fyrir flestum útlendingum og mælir með því að inn­
flytjendum verði hleypt inn í „klúbbinn“. (Sömu við­
horf koma fram aftur og aftur í könnunum Gallups
og fleiri sbr. www.ahus.is). Því er ljóst er að farsælt
tungumálanám og menntun tvítyngdra barna er
undir því komið hvernig hópurinn sér stöðu sína og
aðgengi að íslensku samfélagi. Ef innflytjandi telur
litlar líkur á að hann fái aðgang að samfélaginu,
minnka líkurnar á að hann eyði tíma og orku í að
læra tungumál og hefðir hóps sem hann telur sig
ekki geta orðið hlut af. (Siegel 2003:191)
Niðurlag
Þættir sem stuðla að tvítyngi eru góð færni í móð­
urmáli og nægilegt ílag sem felur í sér greiðan
aðgang að nýja málinu og nýja samfélaginu. Þættir
sem vinna gegn tvítyngi eru m.a. truflun á mál­
þroska við málskipti (ekki málviðbót) og lítill hvati
til að læra tungumálið, vegna félagslegrar einangr­
unar eða takmarkaðs aðgengis að tungumálinu og
málsamfélaginu. Forsenda tvítyngis er gott ílag í
báðum tungumálunum.
Spurningin hvort Íslendingar eigi að skilgreina
sig sem tvítyngda þjóð fer eftir því hvort þeir telji
að nægilegt ílag sé til staðar til að bæði málin þ.e.
enska og íslenska, geti þróast hjá einstaklingum.
Jákvæðar afleiðingar tvítyngis eru ótvíræðar eins
og greint hefur verið frá áður. En vert er að huga
að þeim ókostum sem gætu fylgt tvítyngi sam­
félagsins í heild. Á t.d. að þýða öll opinber skjöl á
tvö tungumál? Verður öll menntun þá á tveimur
tungumálum? Ef hitt móðurmálið á að vera enska
mætti spyrja: Hversu góðir eru Íslendingar í reynd
í ensku? Margir framhaldsskóla­ og háskólakenn­
arar segja enskukunnáttu Íslendinga ofmetna.(Birna
Arnbjörnsdóttir 2007b). Þá verður ekki litið fram hjá
þeim afleiðingum sem almennt tvítyngi Íslendinga
gæti haft á þróun íslenskunnar. Hvernig á að við­
halda báðum tungumálum?
Raunhæfara væri kannski að stefna að því að
Íslendingar hefðu góða færni í ensku sem erlendu
máli. Að sama skapi þyrftu Íslendingar og inn­
flytjendur snúa bökum saman til að þróa tvítyngi
hjá börnum sem hafa alla burði til að ná málfærni
innfæddra á fleiru en einu tungumáli. Lykillinn
að hvoru tveggja er öflug móðurmálskennsla allra
nemenda, óháð því hvaða móðurmál þeir hafa.
Heimildir
Aðalnámskrá grunnskóla 1999. Menntamálaráðuneyti, Reykjavík.
Berman, Ruth A., Hrafnhildur Ragnarsdóttir og Sven Strömqvist 2002
„Discourse stance: Written and spoken language.“ Cross-Linguistic
Perspectives on the Development of Text-Production Abilities in Speech
and Writing. Part 2, Berman, Ruth A. og Ludo Verhoeven (ritstj.) bls.
255–289.
Bialystok, E. 1992. Metalinguistic dimensions of bilingual language
proficiency. Í
E. Bialystok (ed.), Language Processing in Bilingual Children. Cambridge:
CUP, bls. 113–140
Bialystok, E. 1994, „Analysis and control in the development of second
language proficiency.“ Studies in Second Language Acquisition,bls. 157–
168 „Bilingualism, Aging, and Cognitive Control“.2004 Psychology
and Aging, vol. 19 no.2, bls. 290–303.
Birna Arnbjörnsdóttir. 2007a „Samfélag málnotenda: Íslendingar,
innflytjendur og íslenskan.“ Ritið 7. árg., 1/2007. Reykjavík:
Hugvísindastofnun, bls. 63–83.
Teaching and Learning English in Iceland. 2007b. Ritsj. ásamt Hafdísi
Ingvarsdóttur. Reykjavík. Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur/
Háskólaútgáfan
Islandsk som andet sprog – et forskningsfelt under udvikling. 2007
NORAND. Nordisk tidskrift for andrespraksforskning.
North American Icelandic: The Life of a Language. 2006 University of
Manitoba Press.
Íslenska sem annað mál: Handbók fyrir kennara. 2000 Reykjavík:
Námsgagnastofnun.
Bourdieu, P. 1977. The Economis of Linguistic Exchanges. Social Science
Information. 16:645–668.
Collier, V.P. 1995. Acquiring second language for school. Washington, DC:
National Clearinghouse for Bilingual Education.
Collier, V.P., & Thomas, W.P. 2004. „The astounding effectiveness of dual
language education for all“. NABE Journal of Research and Practice,
2(1), 1–20.
http://njrp.tamu.edu/2004.htm
http://njrp.tamu.edu/2004/PDFs/Collier.pdf
Connor, Ulla. 1996. Contrastive Rhetoric: Cross-Cultural Aspects of Second-
Language Writing. New York: CUP.
Cummins, J. 1981. Bilingualism and Minority Language Children. Ontario:
Ontario Institute for Studies in Education.
Cummins, J. og K. Nakajima. 1987 „Age of arrival, length of residence,
and interdependence of literacy skills among Japanese immigr­
ant students.“ Birgit Harley B., P.Allen, J. Cummins og M. Swain
(ritstj.). The Development of Bilingual Proficiency: Final Report. Volume
III Social context and age. Toronto: Modern Language Centre. O.I.S.E
(ED 291248)
Dörnyei, Z., og P. Skehan. 2003. „Individual differences in second lang­
uage learning.“ The Handbook of Second Language Acquisition. C. J.
Doughty og M. H. Long (ritstj). Oxford: Blackwell. bls. 589–630.
Dörneyi, Z. 2004. „Motivational dynamics, language attitude and lan­
guage globalization.“ Fyrirlestur haldinn á ráðstefnu EURSLA í San
Sebastian 8. – 11. september.
Gardner, R. og W. Lambert. 1972. Attitudes and motivation in second-lang-
uage learning. MA: Newbury House.
Grabe, W. 1995. Erindi flutt á ráðstefnu AAAL í Long Beach í
Kaliforníu.
Grabe, W. og F. Stoller. 2002. Teaching and Researching Reading. Harlow:
Longman.
Hamers, J. og M.H.A. Blanc. 2003. Bilingualism and Bilinguality. 2. útg.
Cambridge: CUP.
Harley, B., P. Allen, J. Cummins og M. Swain (ritstj.) 1990. The develop-
ment of second language proficiency, Cambridge: CUP
Heath, S. B. 1986. „Sociocultural Contexts of Language Development.“
Í Beyond Language: Social and Cultural Factors in Schooling Language
Minority Children. California: California State Department of
Education.
Helga Guðrún Loftsdóttir. 1999. Mat á kennslu tvítyngdra barna í efri bekkj-
um grunnskóla. Óprentuð M.A.­ritgerð. Háskóli Íslands.
Hrafnhildur Ragnarsdóttir, M. Aparici, D. Cahana­Amitay, J.G. van Hell
og A. Viguié­Simon 2002. „Verbal structure and content in written
discourse: Expository and narrative texts.“ Cross-Linguistic Perspectives
on the Development of Text-Production Abilities in Speech and Writing.
Part 1, Berman, A. Ruth and Ludo Verhoeven (ritstj.), 95–126.
Kolbrún Vigfúsdóttir. 2002. Því læra börnin málið að það er fyrir þeim