Dagblaðið Vísir - DV - 25.06.2008, Blaðsíða 58

miðvikudagur 25. júní 200858 FERÐIR DV
Ég hef aldrei stigið fæti um borð
í jafnlitla flugvél á ævinni. Ferðinni
er heitið á Gjögur sem er lítill malar-
flugvöllur í afskekktustu sveit Íslands
norður á Ströndum. Farþegarnir eru
bara þrír en samt er vélin full. Og
það eru öskubakkar í sætisörmun-
um. Mér líður eins og ég sé í tímavél.
Enda á ég eftir að komast að því að á
Djúpuvík skiptir tíminn ekki nokkru
máli. Hér í sveitinni vaknar fólk þeg-
ar það vaknar og sefur þegar svefn-
inn færist yfir. Mér verður hugsað til
einhvers sem ég las einhvers staðar:
Jafnvel vitlaus klukka er rétt tvi-
svar á sólahring.

Steinn á veginum
Flugvöllurinn á Gjögri er ekki
mikið meira en smá malarspotti og
lítið stöðvarhús. Þegar ég lendi átta
ég mig á því að frá Gjögri stefna eng-
ar áætlunarrútur og það eru tuttugu
kílómetrar í næsta bæ og ég hafði
gleymt að láta vita af komu minni.
Hálftíma síðar kemur Hrafninn
fljúgandi og bjargar mér úr prísund-
inni. Ég heyri í útvarpinu að bókin
„Þar sem vegurinn endar“ sé kom-
in út í kilju. Hrafn Jökulsson býður
mig velkominn með bros á vör, eða
er það glott? Ég sé ekki muninn og
held mér í þegar við brunum af stað.
Það eru steinar á veginum, ekki björg
eða stórgrýti, en nógu stórir til að við
þurfum að hægja á okkur og taka
sveig. Samt er vegurinn fær og hann
endar allavega ekki hér og ég stíg út
á Hótel Djúpavík og horfi lotningar-
fullur á fossinn sem kemur beljandi
af heiðinni og steypist niður bjargið
fyrir ofan hótelið.
Það eru galdrar í loftinu og mér
verður hugsað til bókar Hrafns þar
sem hann lýsir galdrabrennum sem
fóru fram hér á Ströndum á árum
áður. Ég lít á gemsann og sé að það
er ekkert samband. Stundum þarf
maður teikn til að átta sig á að maður
sé kominn út úr borginni.
Laxnessbíllinn til
Bandaríkjanna
Húsráðendur á Hótel Djúpavík
heita Ásbjörn Þorgilsson og Eva Sig-
urbjörnsdóttir. Þau eru alltaf kölluð
Ási og Eva. Ási er út í gömlu síldar-
vinnslunni þegar okkur ber að garði.
Útgerðin lagðist niður þegar síldar-
ævintýrinu lauk. Þegar verksmiðj-
an var byggð upp úr 1930 var hún
stærsta steinsteypubygging Íslands.
Hún var líka ein fullkomnasta síld-
arverksmiðja í Evrópu. Planið fyrir
utan iðaði af lífi; hátt í fjögur hundr-
uð manns bjuggu í bænum þegar
mest var og hróp og köll ómuðu um
víkina.
Nú er höfnin að mestu leyti horf-
in eftir ágang hafíss og vinds og verk-
smiðjan má muna sinn fífil fegurri.
Þrátt fyrir fjarveru tímans eru fingra-
för hans alls staðar. Síðustu ár hafi
Ási og Eva þó unnið hörðum hönd-
um að því að gera upp verksmiðj-
una, setja gler í glugga og einangrun
á þak. Þau hafa búið til safn í gamla
vélahúsinu þar sem þýskir dísilmót-
orar – af sömu gerð og þeir sem drifu
kafbáta þýska hersins – blésu lífi í
verksmiðjuna.
Ási heilsar okkur Hrafni þeg-
ar okkur ber að garði. Hann er skít-
ugur upp fyrir haus og þvær hend-
urnar upp úr bensíni og tottar pípu
sem haldið er saman með einangr-
unarlími. Á verkstæðinu er gömul
pólsk dráttarvél sem hann hefur var-
ið síðustu vikum í að gera upp. Hún
er fallega rauð á litinn og hann hefur
pússað hvern smáhlut upp, málað og
sett aftur á sinn stað. „Hún á eftir að
verða flott þegar ég verð búinn,“ segir
Ási og horfir stoltur á handbragð sitt.
Við hliðina á traktornum liggur gam-
all Benz undir feldi. Þetta er spari-
bíllinn. Ási hefur skipt um vél í hon-
um og segist hlakka til að fara með
hann á mölina í sumar.
Við fetum okkur varlega upp á efri
hæðina í verksmiðjunni. Þarna var
einu sinni mjölgeymslan. Nú bíða
aldnar landbúnaðarvélar, bílar og
önnur tæki og tól síns vitjunartíma
inni í skemmunni. Ég og Hrafn kom-
um auga á grænan Buick sem einu
sinni var bíll sjálfs Halldórs Laxness.
Ási segir okkur að stórskáldið Ólaf-
ur Gunnarsson ætli sér að flytja bíl-
inn til Bandaríkjanna til að láta gera
hann upp. Blaðamannahjartað í mér
tekur kipp og ég hugsa með sjálfum
mér að nú sé fyrsta „skúbbið“ komið
í greinina.
Sigur Rós í Síldarverksmiðjunni
Ætli verksmiðjan sé þó ekki fræg-
ust fyrir tónleika Sigur Rósar sem
teknir voru upp og notaðir í mynd-
ina Heima. Í aðdraganda tónleik-
anna var nóg að gera hjá Evu og
Ása.
„Við rúttuðum öllu út og bjugg-
um til þetta flotta svið,“ segir Ási.
Vikurnar fyrir tónleikana stopp-
aði vart síminn á hótelinu, forvitn-
ir aðdáendur og fjölmiðlafólk vildu
fá grun sinn staðfestan – átti Sig-
ur Rós að spila á Djúpavík? „Þegar
tveir dagar voru í tónleikana gat ég
ekki haldið áfram að þykjast ekki
vita neitt. Svo kom hljómsveitin og
örugglega tvö, þrjú hundruð manns
til að horfa,“ rifjar Eva upp.
Í dag er hefur verksmiðjan öðlast
nýtt gildi. Hún er mikilvægur staður
í huga aðdáenda sveitarinnar. Þeir
koma langan veg til að sjá staðinn
sem Sigur Rós spilaði á; til að finna
lyktina af steypunni. Eða bara hlusta
á fossniðinn sem hverfur ekki þótt
verksmiðjur hverfi.
Heimsmálin krufin
Dagur breytist í kvöld. Við gæð-
um okkur á dýrindis fiski. Ég, Ási
og Eva, þýski vinnumaðurinn Claus
og hundurinn Tína – hún heldur sig
reyndar á mottunni en trítlar til okk-
ar til að sníkja einn og einn bita.
Við matarborðið eru heimsmál-
in rædd og krufin til mergjar. Maður
þarf að standa á skoðunum sínum.
Geir H. Haarde rís ekki undir ábyrgð-
inni þegar árar illa að íslensku þjóð-
inni. Samfylkingin er sundruð hjörð
og alltaf á móti samstarfsflokknum
í orði en ekki á borði. Ég er kominn
inn á heimili þar sem vinstri grænir
ráða ríkjum en þó aðallega heilbrigð
skynsemi. Það er ljóst á Ása að hann
þolir illa yfirgang Bandaríkjamanna
og eftirlátssemi við Ísraela eða stríðs-
brölt yfir höfuð.
„Við heimsóttum í Bandaríkjun-
um minnisvarðann í Washington
um hermennina sem létu lífið í Ví-
etnam,“ segir Ási við mig fyrir utan
hótelið. Hann hefur kveikt sér í pípu
og við horfum út yfir fjörðinn á þoku-
bakkana sem hafa leyst gömlu síldar-
skipin af hólmi. „Það voru 68 þúsund
nöfn á veggnum. 68 þúsund nöfn.
Flestir ungir menn. Geturðu ímynd-
að þér? Þessi helvítis stríð.“
Teikn á lofti
Ég vakna og geng út á hlað. Tína
kemur hlaupandi og horfir á mig
biðjandi augum. „Hún langar í
göngutúr,“ segir Claus á sinni sér-
kennilegu íslensku. Hann er 37 ára
og kom fyrst á Hótel Djúpavík eft-
ir að hafa lesið um staðinn í þýsku
ferðamannatímariti. Vorið eftir sendi
hann Evu og Ása bréf og spurði hvort
hann mætti koma yfir sumarið sem
sjálfboðaliði. Í dag sinnir hann hin-
um ýmsustu verkum á bænum og
reynir hvað hann getur að læra ís-
lensku. Ég leiðrétti hann og hann
leiðréttir mig.
Það er svipað ástatt hjá okkur fé-
lögunum.
Ég set á mig gönguskóna og geng
af stað. Mig langar að halda að Tína
elti mig en sannleikurinn er auðvit-
að sá að hún stjórnar för. Enda trú-
lega gengið þessa leið oftar en flest-
ir. Við finnum vegarspotta fyrir ofan
hótelið. Kríurnar öskra á okkur og ég
ber hönd yfir höfuð en man svo eft-
„Það voRu 68 ÞúS-
und nöfn á veggn-
um. 68 ÞúSund nöfn.
fLeSTiR ungiR menn.
geTuRðu ímyndað
ÞéR. ÞeSSi HeLvíTiS
STRíð.“
Framhald á
næstu síðu
PílagRímuR á
Hótel Djúpavík
Á hverju sumri leggur fjöldi ferðamanna leið sína til Djúpuvíkur í þeim eina tilgangi að sjá verksmiðjuna
sem Sigur Rós notaði til tónleikahalds í myndinni Heima. Símon Birgisson eyddi viku á Hótel Djúpavík
og kynntist pílagrímum frá Brooklyn sem vildu anda að sér sama lofti og Sigur Rós, varð vitni að yfirnátt-
úrulegum atburðum og lærði þýsku af vinnumanni sem las um Djúpuvík í þýsku tímariti og býr nú í
afskekktustu sveit Íslands.
Horft yfir djúpuvík Tíkin
Tína horfir yfir byggðina.