Dagblaðið Vísir - DV - 23.09.2014, Blaðsíða 20

Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason • Ritstjóri: Hallgrímur Thorsteinsson • Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson
Umsjónarmaður innblaðs: Sólrún Lilja Ragnarsdóttir • Framkvæmdastjóri : Þorsteinn Guðnason •
Sölu- og markaðsstjóri: Helgi Þorsteinsson • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéttaSkot
512 70 70FR jál S t, ó Háð Dag b l að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
aðalnÚmeR
RitStjóRn
áSkRiFtaRSími
aUglýSingaR
Sandkorn
20 Umræða Vikublað 23.–25. september 2014
Hver gætir Sigmundar Davíðs?
M
argir göptu í forundran yfir
fyrstu frétt Stöðvar 2 í gær-
kvöldi enda ekki á hverjum
degi í vestrænum ríkjum
sem boðið er upp á stjórnarfarslegan
sirkus í sjónvarpi á besta útsendingar-
tíma.
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson
forsætisráðherra, og nú jafnframt
dómsmálaráðherra, átti þarna pant-
aðan tíma fyrir fréttaflutning um þá
ákvörðun sína að fara fram á sérstaka
rannsókn á framkvæmd hlerunar-
mála hjá embætti sérstaks saksóknara
í kjölfar blaðaviðtals þar sem fyrrver-
andi rannsóknarlögreglumaður hélt
fram að framkvæmd hlerana þar væri
ekki lögum samkvæmt.
Forsætis- og dómsmálaráðherra
tilkynnti í fréttinni að hann hygðist
senda réttarfarsnefnd formlegt erindi
þar sem þess yrði óskað að nefndin
fari yfir hvort sérstakur saksóknari hafi
farið að lögum og reglum varðandi
símahleranir, því það sé mikilvægt
að embættið njóti óskoraðs trausts.
Eða eins og það var orðað í fréttinni
„fela nefndinni að kanna hvað væri
hæft í ásökunum rannsóknarlög-
reglumannsins.“ Réttarfarsnefnd er
fastanefnd skipuð af innanríkisráð-
herra sem hefur það hlutverk að vera
ráðherra til ráðgjafar um samningu
frumvarpa og annarra reglna á sviði
réttarfars. Í umfjöllun um nefndina
á vef innanríkisráðuneytisins kemur
fram að hún skuli líka semja frumvörp
og aðrar reglur að beiðni ráðherra
á því sviði og í samræmi við áætlun
og áherslur ráðherra, veita umsagn-
ir um frumvörp og aðrar tillögur er
varða réttarfar. En segir ekkert um að
nefndin geti tekið að sér rannsókn á
framkvæmd einstakra mála í réttar-
fari landsins.
Svona eins og til að fyrirbyggja von-
brigðin sem kynnu af leiða af því að
réttarfarsnefnd ætti ekkert með svona
rannsókn var látið fljóta með í frétt
Stöðvar 2 að ekki væri útilokað að sér-
stakri rannsóknarnefnd yrði falið ver-
kefnið. Og svo eru a.m.k. tvær þing-
nefndir orðaðar við rannsóknina líka.
Formaður allsherjar- og mennta-
málanefndar Alþingis, Unnur Brá
Konráðsdóttir, hefur þannig ákveðið
að nefndin skoði ásakanirnar um að
eftirliti með símhlerunum sé ábóta-
vant. Og samkvæmt fréttum bíður
Ögmundur Jónasson, formaður hinn-
ar þingnefndarinnar sem gæti skoðað
þetta, aðeins eftir ósk um það frá Sig-
mundi Davíð, sem hefur greinilega
sett allt í gang til að komast til botns í
málinu. Og þrátt fyrir að yfirlýstur til-
gangur Sigmundar sé að auka á traust
gagnvart réttarkerfinu þá er erfitt að sjá
hvernig þessi ákvörðun hans sé nokk-
uð annað en fullkomin vantrausts-
yfirlýsing á Sigríði Friðjónsdóttur rík-
issaksóknara sem hafði áður skoðað
hlerunarmálin hjá sérstökum sak-
sóknara og ákveðið að aðhafast ekki.
Hér er full ástæða til að staldra
við, eins og reyndar forsætisráðherra
gerði í viðtalinu á Stöð 2, þegar hann
sagði svo réttilega og heimspekilega
að þetta væri hin sígilda spurning um
hver eigi að gæta sjálfra varðanna,
quis custodiet ipsos custodes?
Það er nefnilega það. Það er nefni-
lega ekki sama hver stígur hér fram að
fer fram á rannsókn á verkum sérstaks
saksóknara. Ákvörðun æðsta hand-
hafa framkvæmdarvaldsins í máli af
þessu tagi virðist færa okkur enn á ný
alltof nærri kunnuglegri brún stjórn-
arfarslegs hengiflugs á Íslandi í ætt við
það sem myndaðist þegar núverandi
forseti ákvað að taka heljarstökk til
framtíðar með 26. grein stjórnarskrár-
innar, eða þegar Hæstiréttur brá fæti
fyrir almennar kosningar til stjórn-
lagaráðs.
Hvað eftir annað virðist íslenska
þjóðríkið engjast í einhvers kon-
ar stjórnskipulegum innantökum.
Hvernig sem á þessa ákvörðun for-
sætis- og dómsmálaráðherra er litið
er ljóst að svona æfingar heyra til al-
gerra undantekninga í nágrannaríkj-
unum meðan þær virðast fremur vera
regla á Íslandi.
Í vanþróuðum ríkjum kem-
ur stundum til handalögmála í söl-
um valdsins og menn henda stólum
og öðru lauslegu hver í annan þegar
kastast í kekki. Hér virðast menn
teknir til við að grípa til þeirra rann-
sóknarnefnda og embætta, sem hendi
eru næst, og grýta þeim í næsta mann.
Það er frekar ömurlegt að horfa upp á
þetta. n
Horfnir Kínverjar
Hvarf kínverska sendiherrans
og nú sendiherra Norður-
Kóreu á Íslandi (með aðsetur
í Svíþjóð) hefur vakið athygli
og spurningar víða um lönd.
Það leiðir hugann að hvarfi
annars Kínverja, Linjie Chou,
sem stundaði nám í viðskipta-
fræðum við Háskóla Íslands. Að
vísu má sjá á netinu að hann
er sprækur. Hann er stund-
um titlaður „Sir“, prófessor eða
doktor, og hengdur við nafn
hans fjöldinn allur af gráðum
og nafnbótum. Af gráðum má
nefna BBA, PhD, DBA, BBA
og fleiri óræðari gráður. Engar
skýringar ku vera að fá í HÍ um
þennan dularfulla námsmann.
Áættusöm fjarvera
Á sama tíma og formaður Sjálf-
stæðisflokksins virðist sigla æ
lygnari sjó innan flokksins er
ekki það sama
uppi á teningn-
um í Fram-
sóknarflokknum.
Nú síðast laust
saman Sigurði
Inga Jóhanns-
syni ráðherra og
Vigdísi Hauksdóttur, formanni
fjárlaganefndar, saman vegna
ákvörðunar ráðherrans um að
leggja þrjár milljónir króna með
hverjum starfsmanni sem vill
flytja með Fiskistofu til Akur-
eyrar. Aðrir þingmenn Fram-
sóknarflokksins hafa heldur
ekki legið á skoðunum sínum í
ýmsum málum. Má þar nefna
Frosta Sigurjónsson og Karl
Garðarsson. Þarna hefur Sig-
mundur Davíð formaður verk að
vinna ef hann kemst frá verkum
í ráðuneyti sínu.
Bjarna varð á í
Messunni
Það urðu margir undrandi á að
sjá Ríkharð Daðason skjóta upp
kollinum í knattspyrnulýsing-
um hjá keppi-
nautunum RÚV
og Stöð 2 Sport
nánast í sömu
vikunni. Hann
var varla horfinn
af skjánum í út-
sendingunni á
Tyrkjaleiknum þegar hann alveg
fyrirvaralaust birtist sem þriðji
maður í Messunni hjá Guðmundi
Benediktssyni og Hjörvari Haf-
liðasyni. Það er þó ekki þannig
að stöðvarnar hafi ákveðið að
samnýta Rikka. Ástæðan er önn-
ur. Búið var að ákveða á Stöð 2
Sport að Bjarni Guðjónsson yrði
umsjónarmaður í þættinum
ásamt Guðmundi og Hjörvari.
Bjarni vildi fá hærra greitt fyrir
stöðuna en stóð til boða, en
Óskar Hrafn Þorvaldsson, for-
stöðumaður íþróttasviðs 365
miðla, réð þá Ríkharð í snatri.
Þegar Bjarni sneri svo við og
vildi koma inn fyrir lægri upp-
hæð var það of seint.
Ég á dásam-
lega vini
Dj Margeir var hrekktur. – DV
Ég er alltaf
vopnaður
Böðvar Birgisson er alltaf með hníf á sér. – DV
Ég er
lánsamur
Sigurjón M. Egilsson er að jafna sig eftir vélhjólaslys. – DV
Fyrirslátturinn
F
yrir rúmri viku sagði Bjarni
Benediktsson, efnahags- og
fjármálaráðherra, í Viku-
lokaþætti RÚV að auðlegðar-
skattur væri ósanngjarn
eignaupptökuskattur. Bjarni taldi
líka rétt að staðið yrði við loforð síð-
ustu ríkisstjórnar um að skatturinn
yrði aðeins tímabundinn vegna sér-
stakra aðstæðna þar sem þunganum
af hruninu var varpað í ríkari mæli
yfir á herðar efnafólks en létt af efna-
minni heimilum. Eignaskattar, sagði
Bjarni í viðtalinu, „eru ósanngjarn-
ir umfram aðra sem leggja greiðslu-
skyldu á fólk algerlega óháð tekjum.
Tveir þriðju þeirra sem greiða auð-
legðarskattinn eru yfir 65 ára gaml-
ir. Um það bil 400 til 500 milljónir
eru greiddir af fólki sem er með inn-
an við 80 þúsund krónur í tekjur á
mánuði.“ Ekki þarf að hafa mörg orð
um að skattgreiðendum er gert að
greiða álagða skatta án þess að spurt
sé hvort til sé lausafé í buddunni. En
eitt helsta viðmið og baráttumál vel-
ferðarstjórnmála er að gæta sann-
girni við álagningu tekjuskatta og
því er hann oft þrepaskiptur. Hug-
sjónin um jöfnuð birtist ekki síður í
viðleitni velferðarstjórnmála til að
endurdreifa skatttekjunum á jafn-
andi hátt. Nauðung skuldugra heim-
ila var þannig milduð með æði háum
vaxtabótum og sérstökum vaxtabót-
um í kjölfar hrunsins 2008.
Þá er bara að selja hlutabréf
Ég ræddi gagnrýni Bjarna á auð-
legðarskattinn við mann um daginn
og þá gjá sem Bjarni taldi geta verið
milli eigna og tekna. Maðurinn svar-
aði: „Þegar eignamaður þarf að
borga reikninga eða skatta tekur
hann af tekjum sem eignirnar afla,
selur kannski verðbréf eða hlutabréf
eða eitthvað því um líkt.“ Þetta er
ekkert flókið og auðvelt er að undan-
skilja í skattalögum 80 þúsund króna
eignafólkið sem hefur engar tekjur af
þeirri eign sem það býr í. Þegar vest-
ræna fjármálakerfið riðaði til falls
árið 2008 urðu margir eignamenn í
Bandaríkjunum og Evrópu allugg-
andi um framtíðina. Margir þeirra
stigu fram og vildu frekar greiða
hærri skatta en sjá neyslu- og vel-
ferðarþjóðfélögin sökkva í botnlaust
skuldafen. Þar má nefna banda-
ríska auðkýfinginn Warren Buffet
og Liliane Bettencourt, ríkustu
konu Frakklands, auk hópa þýskra
og franskra auðmanna sem sögð-
ust reiðubúnir til að greiða hærri
skatta til að draga úr ríkissjóðshalla
í viðkomandi löndum, hamla gegn
vaxandi ójöfnuði og axla með þeim
hætti aukna samfélagslega ábyrgð.
Ábyrgð hinna ríku
Sænski athafna- og auðmaðurinn
Robert Weil er þekktur fyrir ábyrga
samfélagssýn sína í þessum efnum.
Þegar kreppan skall á skrifaði hann
blaðagrein þar sem hann varaði við
eigingjörnu háttalagi fjármálael-
ítunnar. „Þetta háttalag grefur líka
undan kapítalismanum, sem á allt
sitt undir því að almenningur treysti
því áfram að hann sé fær um að skapa
velsæld og deila henni með sann-
gjörnum hætti milli manna. Í djúpri
gjá, sem opnast getur, er jarðvegur
fyrir hreyfingar sem vinna gegn lýð-
ræðinu og gildum opna samfélags-
ins. Fyrir okkur kapítalistana er kom-
inn tími til að sameinast um að finna
ný form fyrir samfélagslega ábyrgð.“
Sá Róbert Weil fyrir að þjóðernis-
sinnaðir Sverigesdemókratar myndu
tvöfalda kjörfylgi sitt í þingkosning-
um í landinu haustið 2014?
Lausnin felst í eignasköttum
Ég býst við að Buffet, Bettencourt,
Weil og allt hitt eignafólkið hafi dreg-
ið þá skynsamlegu ályktun að betra
væri að styðja samfélagssáttmála
neyslu- og velferðarþjóðfélaganna
með því að samþykkja hækkun auð-
legðarskatta til lengri eða skemmri
tíma. Það er að sínu leyti í fullu sam-
ræmi við þá lausn sem franski hag-
fræðingurinn Thomas Piketty boð-
ar til bjargar kapítalisma í fjötrum
stöðnunar og viðvarandi kreppu.
Verk hans „Capital in the twenty-
first Century“ er tímamótaverk þar
sem tekinn er saman gagnagrunnur
síðustu 200 ára um vaxandi ójöfn-
uð og eignasöfnun á æ færri hendur.
Að margra mati hefur verk hans koll-
steypt viðtekinni hagfræði, einkum
þó því sem Stefán Ólafsson prófess-
or kallar stundum vúdú-hagfræði
frjálshyggjunnar. Thomas Piketty
bendir á að stöðnun og viðvarandi
kreppu kapítalismans megi rekja til
þess að kaupmáttur almennings hef-
ur í raun ekkert aukist í áratugi. Við
blasi að koma megi hagkerfunum
á réttan kjöl með því að létta tekju-
sköttum af almenningi en þyngja að
sama skapi skatt tiltölulega fámennr-
ar stéttar auðmanna. Er nokkur von
til þess að oddvitar ríkisstjórnarinn-
ar geri orð ábyrgu auðmannanna að
sínum? n
„Er nokkur von
til þess að oddvitar
ríkisstjórnarinnar geri orð
ábyrgu auðmannanna
að sínum?
Jóhann Hauksson
johannh@dv.is
Kjallari
Leiðari
Hallgrímur Thorsteinsson
hallgrimur@dv.is