Dagblaðið Vísir - DV - 22.02.2008, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 22. FEBRÚAR 2008
H
Helgarblaö DV
FRÁ SVEITA-
DRENGTIL
VERKALYÐS-

)
TOGA
í byrjun vikunnar lauk erilsömum samningaviðræðum. Grétar Þorsteinsson, forseti
Alþýðusambands íslands, er einn þeirra sem var þar i fremstu víglínu. Hann hefur
margoft tekið þátt löngum og erfiðum samningaviðræðum en að þessu sinni voru þær
ólíkar öðrum fyrir Grétari að því leyti að hann varð fyrir því gríðarlega áfalli að missa
son sinn, Jón Gunnar Grjetarsson. í samtali við Kristján Hrafn Guðmundsson segir
Grétar frá nýju kjarasamningunum, æskuárunum í sveitinni, íþróttaferlinum, hvernig
bann leiddist út í verkalýðsbaráttuna og hinum erfiðu tímum frá andláti Jóns Gunnars.
Grétar Þorsteinsson hefur lengi ver-
ið í eldlínunni á vettvangi verkalýðs-
baráttunnar. Hann var fyrst kosinn
í stjórn Trésmiðafélags Reykjavík-
ur fýrir tæpum fjórum áratugum og
varð formaður þess árið 1978. Grét-
ar gegndi því starfi í nítján ár, var um
tíma í forsvari fyrir Samtök bygginga-
manna og fyrir Samiðn fyrstu árin eft-
ir að þau samtök voru stofnuð. Grétar
varð loks forseti ASÍ fyrir tólf árum og
gegnir því starfi enn. Hann hefur því
margsinnis tekið þátt í löngum og erf-
iðum samningaviðræðum og í byrj-
un vikunnar lauk enn einni lotunni í
þeirri baráttu þegar nýir kjarasamn-
ingar voru undirritaðir.
„Það er auðvitað alltaf góð tilfinn-
ing og visst spennufall þegar maður
lýkur kjarasamningi," segir Grétar eft-
ir að við höfum náð okkur í kaffibolla
og fengið okkur sæti á skrifstofu hans
í höfuðstöðvum ASf við Sætún. Grétar
segist nota sykur í kaffið eins og marg-
ir á hans aldri, en svo óheppilega vill
til að sykurinn á kaffistofunni er bú-
inn í bili. Verkalýðsleiðtoginn læt-
ur það ekki á sig fá og segist þá bara
drekka það svart og sykurlaust að
þessu sinni.
„Tilfinningin er óvenjugóð eftir að
hafa lokið þessum samningi, einfald-
lega vegna þess að það tókst sem við
lögðum upp með og var góð samstaða
um á vettvangi Alþýðusambandsins,"
heldur Grétar áfram. „Það var að meg-
ináherslan við þessa samningsgerð
yrði að hækka sérstaklega laun þeirra
sem eru á lægstu töxtunum og þeirra
sem ekki hafa notið launaskriðs á síð-
asta samningstímabili. Það kom í ljós
strax þegar við hófum samningsvið-
ræður við Samtök atvinnulífsins að
þeirra upplegg var með sama hætti og
því vorum við strax í upphafi á sömu
vegferð. Það tókst að lenda málinu
með þessum hætti og ég dreg það
stórlega í efa að tekist hafi að ná jafn-
miklum árangri varðandi þá sem eru
á lægstu laununum, að minnsta kosti
á síðustu áratugum."
Villandi umræða
Grétar telur að þegar litið sé heilt
yfir þær kröfur sem lagt var upp með
í byrjun sé árangurinn góður. „Það
er auðvitað alltaf þannig að í tiltekn-
um tilvikum hefði maður kosið að
ná lengra. En ég verð að segja - ekki
síst núna þegar ég hef fengið nokkra
daga til að melta þetta - að ég hef sí-
fellt meiri sannfæringu fýrir því að við
vorum að gera mjög góða samninga.
Varðandi hækkun lægstu launanna
hefur mönnum verið afskaplega tíð-
rætt síðustu daga, ekki síst í fjölmiðl-
um, um átján þúsund krónurnar sem
eru upphafshækkun þessara launa-
taxta," segir Grétar og finnst það vill-
andi umræða að einblína á þá til-
teknu hækkun.
„Það hefur lítið farið fýrir þeirri
umræðu að á einu ári og tíu mán-
uðum er þessi samningur að tryggja
hækkun upp á þrjátíu og átta þúsund
krónur. Lágmarksdagvinnutrygging
var fyrir þessa samninga hundrað
tuttugu og fimm þúsund krónur. Eftir
tæp tvö ár verður lágmarksdagvinnu-
trygging hundrað sextíu og fimm þús-
und. Lægstu laun voru fyrir þessa
samninga rösklega hundrað og nítján
þúsund en verða hundrað fimmtíu og
sjö þúsund eftir eitt ár og tíu mánuði.
Það er þetta sem ég er að tala um þeg-
ar ég segi að þetta sé einhver mesti ár-
angur sem ég man eftír."
Tímamótasamningur
Myndir þú segja að þetta sé tíma-
mótasamningur? „Ég myndi segja
það. Okkur er auðvitað ljósara en vel
flestum að við vorum ekki að klára
þetta verk. Við vorum ekki að ná ein-
hverjum endanlegum árangri. Þetta
er auðvitað viðvarandi viðfangsefni.
Maður getur auðvitað spurt - og er þá
með sjálfsgagnrýni líka - hvers vegna
voru lægstu taxtar árið 2008, áður en
við gengum frá þessu samningi, rösk-
lega hundrað og nítján þúsund krón-
ur eftir rúmlega hundrað ára bar-
áttu verkalýðshreyfingarinnar?" segir
Grétar og hækkar raustina lítið eitt.
Meðal þess sem náðist fram í
samningunum var hækkun persónu-
afsláttarins um sjö þúsund krónur á
næstu þremur árum, hækkun skerð-
ingarmarka barnabóta, hækkun ör-
orkubóta, lenging á orlofi launafólks
og heimild til að fá hluta launa greidd-
an í erlendum gjaldmiðli.
„í samningunum árið 2006 um
endurskoðun á launalið samninga
náðum við því fram að eftirleiðis
myndu skattleysismörk fylgja verð-
þróun, fýrir utan það að þau voru
hækkuð um ellefu þúsund krónur,"
segir Grétar. „Það er nokkuð sem hef-
ur verið gagnrýnt allt frá því skattkerf-
ið var tekið upp árið 1988 og allar rík-
isstjórnir síðan hafa verið að kroppa í.
I þessum samningum erum við síð-
an að tryggja tuttugu þúsund króna
hækkun á skattíeysismörkum til við-
bótar þegar samningnum lýkur, það
er að segja í byrjun árs 2011. Á þessu
fimm ára tímabili hefur Alþýðusam-
bandið átt drýgstan þátt í því að skatt-
leysismörk hafa hækkað um þrjátíu
þúsund krónur, auk þess sem þau
fýlgja verðlagi. Einhvern tímann hefði
þetta þótt æði góður árangur en mér
heyrist á umræðunni í fjölmiðlum að
þetta sé allt heldur léttvægt.
Auðvitað hefðum við kosið að
hækkun persónuafsláttar núna hefði
verið dreift á tvö ár en ekki þrjú, og
ég gæti tínt fleira til sem ríkisstjórnin
lagði til í þessu sem maður hefði kos-
ið að væri með öðrum hætti. En það
er alveg eins með þetta og með kjara-
samningana, að maður metur heild-
armyndina. Og þegar við metum
heildina sem ríkisstjómin var með í
sinni yfirlýsingu emm við bara ágæt-
lega sátt.
Eitt í sambandi við kjarasamning-
inn sem er auðvitað afar mikilvægt
líka er að við náðum mjög góðum ár-
angri með það sem við köllum sér-
kröfur. Það vom mjög margar slíkar
kröfur á vettvangi Alþýðusambands-
ins sem var farið sameiginlega með
og svo vom einstök landssambönd
líka með eitthvað af sérkröfum. Ég
þori að fullyrða það hér og nú að all-
ir vom tiltölulega sáttir við þær mála-
iyktir sem urðu í þeim hluta samn-
ingsins. Það er ekkert léttvægt. Það er
ekki hægt að setja verðmiða á það allt,
þó sumt, en annað er mjög mikilvægt
félagslega sem við náðum fram."
Ekki blóðugir upp að öxlum
Haft var eftir Grétari í Morgun-
blaðinu strax eftir undirritunina að í
samningaviðræðunum hefði „reynt
á samskiptin inn á við" hjá ASf. „Það
sem ég var að fara þar er að strax í
upphafi samningsgerðarinnar sam-
mæltust menn um þetta yfirbragð
sem ég var að fara yfir. Að leggja höf-
uðáhersluna á kjör hinna verst settu
og þeirra sem ekíd hefðu notið launa-
skriðs. Það hélt allar götur og mér
liggur við að segja að það sé félags-
legt afrek. Það er þetta sem ég áttí við,
en ekki að við hefðum verið blóðugir
upp að öxlum," segir Grétar og hlær.
Steingrímur J. Sigfússon, formaður
Vinstrihreyfingarinnar - græns fram-
boðs, sagði þegar samningarnir voru í
höfn að þeir væru góðra gjalda verðir,
svo langt sem þeir næðu. Það væri því
miður allt of skammt og samið hefði
verið um mjög lág laun. „Ég er bara
ósammála Steingrími um þetta, eins
og ég hef farið hér yfir," segir Grétar.
„Mér er til efs að á síðustu áratugum
hafi verið gerðir samningar með jafn-
ríka áherslu á að bæ ta launakj ör þ eirra
sem eru lægst launaðir. Og þá er ég að
tala um samninginn allan, ekki bara
hvað gerðist við undirskrift."
Og Grétar kveðst allánægður með
aðkomu ríkisstjórnarinnar að samn-
ingunum. „Ég, og að ég tel vel flestir
minna félaga, erum sáttír við aðkomu
hennar. Það er líka hægt að velta fyr-
ir sér aðkomu allra ríkisstjóma fýrr og
síðar að kjarasamningum, og það er
auðvitað einnig í því samhengi sem
maður skoðar þetta, og ég sé ekki
annað en þetta sé vel sambærilegt við
það."
Ríkisstjórnin neitaði
Grétar hefur margsinnis teldð þátt
í samningaumleitunum sem þessum,
enda staðið í eldlínu verkalýðsbarátt-
unnar um áraraðir. Hvað ætíi sé erfið-
ast við svona samningaviðræður?
„Ég veit ekki hvað skal segja. Þetta
hafa ekki verið erfiðir samningar í
þeim skilningi að við höfum verið í
bullandi ágreiningi við atvinnurek-
endur. Það urðu ákveðin þáttaskil í
byrjun janúar þar sem menn höfðu
verið að reyna lausn sem byggði á
mjög ríkri aðkomu ríkisstjórnarinn-
ar með sérstakan persónuafslátt fyr-
ir þá sem em í neðri hluta launastig-
ans. Það varð uppstytta um viku af
janúar þegar ríkisstjórnin neitaði því
alfarið og þannig gekkþað dæmi ekki
upp. Það hafði auðvitað það í för með
sér að í tvær, þrjár vikur var ekkert að
gerast. Þegar menn fóru af stað aftur
var þetta gríðarlega mikil vinna eins
og kjarasamningar til þriggja ára em
eðli málsins samkvæmt. Yfirbragðið á
samskiptunum við atvinnurekendur
var með ágætum, en auðvitað koma
upp mál sem menn deila um. Hvað
annað? Engu að síður verð ég að segja
að þetta samsldptayfirbragð hefur
sjaldan verið betra."
Fylgja þessu langar andvökunæt-
ur? „Kannski ekki andvökunætur en
síðustu vikuna vom menn að fram á
kvöld og allra síðustu sólarhringana
fram undir miðnætti. Það er ekkert til
að býsnast yfir." Drekkið þið þá mik-
ið kaffi? „Já, við drekkum alltof mikið
kaffi," svarar Grétar hlæjandi um leið
og hann fær sér sopa af enn einum
kaffibollanum.