Peningamál - 01.12.2005, Qupperneq 15

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
4
15
Þó þarf að hafa varann á við túlkun fólgna framvirka vaxtafer-
ilsins um þessar mundir vegna þess að nýlegar útgáfur erlendra aðila
á skuldabréfum í krónum, eða öllu heldur eftirspurn eftir innlendum
skulda bréfum sem af þeim leiðir, hefur hliðrað vöxtum óverðtryggðra
styttri ríkisverðbréfa niður á við en jafnframt aukið eftirspurn eftir
innlánum á millibankamarkaði en íslenskir bankar sem eru mót aðilar
útgefenda bréfanna nota bæði óverðtryggð ríkisskuldabréf og milli-
bankamarkaðinn til að verja stöður sínar. Þessi aukna eftirspurn hef ur
þrýst niður millibankavöxtum, sérstaklega á lengri hluta þess mark-
aðar, þ.e. innlána til u.þ.b. árslengdar.3 Af þessum sökum er lík legt að
fólgni framvirki vaxtaferillinn endurspegli ekki nægilega vel vænt ingar
markaðsaðila um þróun stýrivaxta á næstu misserum.
Væntingar greiningaraðila um þróun stýrivaxta næstu tvö árin
virðast styðja þessa ályktun (sjá svör þeirra í rammagrein VIII-1). Þeir
gera að meðaltali ráð fyrir að stýrivextir nái hámarki í tæplega 12%
um mitt næsta ár sem er töluvert hærra vaxtastig en lesa má út úr
fólgnum framvirkum vöxtum, auk þess sem þeir gera ráð fyrir að
stýrivextir muni lækka töluvert hægar og verði rúmlega 11% eftir eitt
ár en verði komnir niður í tæplega 8% eftir tvö ár.4 Þetta eru verulega
hærri vextir en þessir sömu aðilar bjuggust við í september í könnun
sem birt var í Peningamálum 2005/3, en þá gerðu þeir ráð fyrir rúm-
lega 9% vöxtum eftir eitt ár og um 7,5% eftir tvö ár. Ólíkt því sem
lesa má út úr fólgnum framvirkum vöxtum virðast því vaxtahækkun
Seðlabankans í september og boðskapur bankans í Peningamálum þá
hafa haft töluverð áhrif á væntingar greiningaraðila um þróun stýri-
vaxta á næstu tveimur árum.
Vaxtahækkunin í september skilaði sér að fullu í hækkun
raunstýrivaxta...
Frá því að Seðlabankinn hóf að hækka vexti í maí 2004 hefur það
dreg ið verulega úr virkni stýrivaxta hve verðbólguvæntingar hafa
hækk að. Frá síðari helmingi ársins 2004 hafa þær lengst af verið í
námunda við 4%. Þær hafa hins vegar ekki hækkað í kjölfar þess að
verð bólga jókst á haustmánuðum nema hjá einstaklingum sem um
mán aðamótin október/nóvember væntu meiri verðbólgu á næstu tólf
mánuðum en þeir gerðu í júlí.5 Hækkun stýrivaxta í september um
0,75 prósentur skilaði sér því að fullu sem hækkun raunstýrivaxta, en
hækkun raunstýrivaxta er forsenda þess að áhrifa aukins aðhalds pen-
ingastefnunnar gæti um verðtryggða vaxtarófið.
3. Ítarlega umfjöllun um skuldabréfaútgáfu erlendra aðila í krónum er að finna í grein
Þorvarðar Tjörva Ólafssonar í þessu hefti Peningamála.
4. Eins og vikið er að í rammagrein VIII-1 sker einn greiningaraðili sig nokkuð úr í mati sínu
á þróun stýrivaxta næstu tvö árin. Telur hann að vextirnir nái hámarki fljótlega við mun
lægra vaxtastig en aðrir svarendur í könnuninni og að þeir komi síðan til með að lækka
tiltölulega hratt í kjölfarið og verði lægri í árslok 2007 en lesa má út úr fólgnu framvirku
vöxtunum.
5. Verðbólguvæntingar almennings fylgja mjög vitund þeirra um liðna verðbólgu og ættu því
að lækka á ný á næstu mánuðum haldi verðbólgan áfram að hjaðna.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd III-4
Stýrivextir Seðlabankans samkvæmt
framvirkum vöxtum og spá greiningaraðila
september 2005 - desember 2007
7
8
9
10
11
12
200720062005
Spá greiningaraðila
Framvirkir vextir
%
%
Mynd III-5
Raunstýrivextir
Vikulegar tölur 8. janúar 1997- 8. nóvember 2005
Verðbólguvæntingar almennings
Verðbólguspár sérfræðinga á markaði
Verðbólguálag ríkisbréfa til átta ára
Verðbólguálag ríkisbréfa til tveggja ára
Verðbólguvæntingar almennings til næstu tólf mánaða voru kannaðar
um mánaðarmót ágúst og september og um mánaðarmót október og
nóvember, fyrra gildi verðbólguspár sérfræðinga á markaði miðar við
tólf mánaða verðbólgu til loka árs 2006, seinna gildi miðar við verð-
bólgu næstu tólf mánuði.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Raunstýrivextir miðað við:
0
1
2
3
4
5
6
7
8
200520042003200220012000199919981997