Skírnir - 01.01.1963, Qupperneq 11

Skírnir
Þriggja alda minning
7
reyndist Árna hinn traustasti vinur, og varð hinn emb-
ættislausi fomfræðingur eins konar skrifari og bókavörð-
ur þessa máttuga manns. Árið 1691 varð Árni baccalaureus.
1694 fékk hann 50 ríkisdala styrk frá Ilafnarháskóla til
þess að fara til Þýzkalands. Hið raunverulega hlutverk
fararinnar átti að vera að athuga bókasafn Austurlanda-
fræðingsins Andreas Miillers Greiffenhagens í Stettin.
Hafði háskólinn hug á að kaupa þetta safn. Úr því varð
þó ekki. Allt um það dvaldist Árni rúm tvö ár á Þýzka-
landi, aðallega í Leipzig. Engan veginn var Ámi iðjulaus
á Þýzkalandi, stundaði mikið bókasöfn. Jón Grunnvíking-
ur segir í ævisögu Árna:
Hefi ég séð ei alllítið bindini í 4to af ýmislegum
excerptis úr hókum, er hann gjört hefir á þeim tíma.
Merkir íslendingar IV, 8.
Nokkru eftir að Árni fór til Þýzkalands, var hann gerð-
ur professor designatus í heimspeki við Hafnarháskóla.
Þetta merkti aðeins, að hann hefði von um prófessors-
embætti síðar, en ekki að hann hefði embættisskyldu né
laun. Allt um það var honum þetta mikilsvert. Árni var
þannig í rauninni stöðulaus, er hann kom úr Þýzkalands-
ferðinni. En snemma árs 1697 var hann skipaður skjala-
safnsritari (arkivssekretéri) í leyndarskjalasafni konungs,
og hélt hann þeirri stöðu til æviloka og varð raunar aðal-
stjómandi safnsins eftir 1725. Tekjur af þessari stöðu
voru að vísu rýrar, en seint á ári 1701 var Árni skipaður
prófessor í heimspeki og dönskum fornfræðum — pro-
fessor philosophiœ et antiquitatum danicarum — eins og
það var kallað. Nú var Ámi orðinn raunverulegur pró-
fessor við Hafnarliáskóla fyrstur íslenzkra manna og raun-
ar fyrsti prófessor í dönskum fornfræðum. En lítt gat
Árni sinnt embætti sínu næstu árin, því .að árið 1702 var
hann ásamt Páli Vídalín skipaður til að taka sæti í svo
nefndri jarðabókarnefnd. Voru nefnd þessari falin mjög
víðtæk verkefni, m. a. að semja jarðabók, er tæki til allra
jarðeigna á Islandi, láta gera allsherjar-manntal, athuga
verzlunarástandið, rannsaka tiltekin dómsmál og margt