Skírnir - 01.01.1963, Síða 35

Skírnir
Um refsingar
31
loSið. En ef til vill er til þess gild ástæða. Stundum kemur
það fyrir, að þjóð er hemumin og á hernámsliðinu eru fram-
in afbrot af innbyggjendum landsins. Oft er þá heilum þorp-
um hegnt, þótt vitað sé, að fáir einir af íbúunum séu sekir,
ef sekt skyldi kalla. Það er ekki vafi á því, að við höfum til-
hneigingu til að nefna þetta refsingu, til dæmis vegna þess,
að hernámsliðið telur sig gera þetta fyrir afbrot. Aftur á móti
kunna aðrir að segja: Þetta er hreint ofbeldi og ofsóknir, og
tæpast er hægt að tala um refsingu, þegar sá, sem refsar, veit
sakleysi þess, sem hann hegnir. — Við verðum að vera minn-
ug þess, að við erum ekki að ræða, hvað sé réttlætanleg refs-
ing, heldur hitt, hvað réttlætanlegt sé að nefna því nafni.
Það er alls ekki ólíklegt, að menn verði hér ekki á eitt sátt-
ir, að hugtakið hafi hér óskýr mörk. Við gerum okkur ekki
alltaf grein fyrir því, að jafnvel þau hugtök, er við teljum
okkur hafa mest vald á, hafa svo ósléttar brúnir, að oft ræð-
ur smekkur frekar en þekking, hvenær við hættum að flokka
undir þau vissa hluti.
Tökum hugtakið hundur. Takið eftir því, að ég er ekki að
tala um neinn ákveðinn hund né alla hunda. Ég er alls ekki
að tala um neinn hund, heldur hugtakið hundur. Flestir
mundu, held ég, telja sig vita mæta vel, hvað í þessu hugtaki
felst, hvað sé hundur. En athugum nú okkar gang. Maður
kemur inn í herbergi, og á gólfinu situr skepna, sem líkist
seppa. Hann gengur að honum og strýkur honum. En seppi
verður hinn versti, ef honum er ekki strokið móti hárunum.
„Skrýtinn seppi þetta,“ segir maðurinn. En ekki nóg með það.
Þegar honum er strokið rétt, mjálmar hann eins og köttur.
Hér fer manninum ef til vill að detta í hug, að um kött í
hundsham sé að ræða og meira að segja sé þetta engin venju-
leg kisa, sem brugðið hefur sér hér í hundslíki. En nú gerast
fleiri undur. Dýrið stækkar, og eftir nokkra stund er það á
stærð við meðalnaut. Mjög er líklegt, að endanlega hætti ég
að segja, að þetta sé skrýtinn hundur, og komist að þeirri nið-
urstöðu, að alls ekki sé um hund að ræða og jafnvel sé þetta
ekki köttur í hundsham heldur. En hvenær mundum við
neyðast til að hætta að kalla dýrið hund? Hætt er við, að