Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2007, Qupperneq 13

um rannsóknum áfram og skoða stöðugt
hvernig til tekst. Þessi umræða var í hámæli
fyrirl 0-20 árum þegar hver byltingin af
annarri ruddi sér til rúms. Ég var að reyna
að rifja upp hvenær við t.d. fengum tölvur til
notkunar á deildum, ætli það séu meira en
12 ár síðan. Bara sú þróun ein og sér hefur
að sjálfsögðu hjálpað mikið til í okkar starfi
en hefur einnig haft gífurleg áhrif og aukin
tölvuvinna tekur stundum ansi mikið hlutfall
af okkar vinnudegi. Við þurfum stöðugt að
gæta þess að forgangsröðun okkar sé við
hæfi hverju sinni.
Það eru á þessu ári 20 ár liðin frá því að
fyrsta öndunartækið var afhent til heima-
notkunar frá lungnadeildinni. Nú eru um
2000 manns á landinu með einhvers
konar tækjabúnað heima vegna öndunar-
truflana að næturlagi og smáhluti af
þeim hópi er háður slíkri meðferð allan
sólarhringinn, einnig höfum við slíkan
búnað inni á deildum í auknum mæli til
bráðameðferðar.
Settar hafa verið fram skilgreiningar á
hugtökunum tækni og umhyggja og þau
brotin til mergjar. Þær skilgreiningar, sem
ég studdist við í minni rannsókn, eru að
tækni í heilbrigðiskerfinu sé „Hvers konar
tæki og tækni sem notuð eru innan
heilbrigðiskerfisins til sjúkdómsgrein-
ingar, skimunar, eftirlits og meðferðar".
Höfundur þessarar skilgreiningar er hjúkr-
unarfræðingurinn Margaret Sandelowski
sem hvað mest hefur skrifað um siðferði-
legar vangaveltur og gagnrýni á beitingu
tækni í heilbrigðiskerfinu og hliðaráhrif
hennar. Síðan notaði ég skilgreiningu
Sally Gadow á umhyggju: „Það að
standa vörð um og auka virðingu fyrir
skjólstæðingum okkar." Megininntakið
í hennar skrifum er að vera málsvari
sjúklingsins og standa vörð um velferð
hans og að baki öllum ákvörðunum liggi
upplýsingar sem byggja megi á og að
við höldum ætíð virðingu í hámarki og
gætum þess að dæma ekki.
Það hafa verið skrifaðar margar lærðar
greinar um áhrif tækninnar á umhyggju í
hjúkrun þar sem auknar framfarir kölluðu
á siðferðilega umræðu og hætta þótti
steðja að hvað varðar virðingu fyrir
manneskjunni og að mannleg samskipti
hefðu minna vægi við hinar tæknivæddu
aðstæður. Það velkist enginn lengur í
Þorbjörg Sóley Ingadóttir
vafa um að tækniframfarir eru komnar
til að vera og þær aukast stöðugt. En
þá reynir enn meira á okkur fagfólkið
sem umgöngumst tæknina - því tæknin
stendur ekki ein, hún útheimtir alltaf
túlkun af hendi fagfólks og það erum við
sem beitum henni og það hvernig við
komum fram við sjúklinginn og fjölskyldu
hefur grundvallaráhrif á það hvernig til
tekst. Minningin um samskipti við heil-
brigðisstarfsfólk getur haft úrslitaáhrif á
líðan og bata svo að ekki sé minnst á það
að búa yfir faglegri færni og að kunna vel
á öll þau tæki sem við notum. Með því
stöndum við vörð um öryggi sjúklingsins
og höfum í leiðinni tök á að veita honum
jafnhliða þá athygli sem hann þarfnast.
Félagsfræðingurinn Alan Barnard hefur
skrifað mikið um áhrif tækni á hjúkrunar-
starf og heldur því fram að tækin stýri
okkur og hafi áhrif á hvert við beitum
athyglinni mest og að við forgangsröðum
öðruvísi þar sem tækin krefjist tafarlaus-
rar athygli og að það geti að óþörfu haft
áhrif á samskipti við sjúklinginn. Locsin,
McConnellog Ray, ásamt fleiri höfund-
um, hafa síðan skrifað um að hugtökin
tækni og umhyggja séu samræmanleg
og að tækninni þurfi að beita með hug-
myndafræði hjúkrunar að leiðarljósi og að
mikilvægt sé að búa yfir góðri tæknilegri
færni þannig að athygli á sjúklingnum
verði meiri. Við búum við mikinn hraða í
þjóðfélaginu og hans verður einnig vart
inni á sjúkrahúsi - styttri legutími og minni
tími til samskipta við sjúklingana sem
aftur gerir enn meiri kröfur til okkar.
Ég ætla nú að koma að rödd skjólstæð-
inga okkar og færa í letur þeirra reynslu.
Þetta er saga fullorðinnar konu
sem lagðist inn
Ég var mjög veik og þurfti að vera í
öndunarvél með grímu sem huldi andlit
mitt að stórum hluta. Ég kærði mig ekkert
sérlega um þessa meðferð og man að ég
reyndi að malda í móinn - en öndunin var
mjög léleg og þetta hefur eflaust verið eina
leiðin til að hjálpa mér - ég man að ég vildi
heldur ekki sýklalyfin sem mér voru gefin
í æð því æðarnar voru lélegar og ég fann
til. Starfsfólkið var alltaf að koma og mæla
súrefnið og fullvissa sig um að allt væri í
lagi - það vantaði ekki. En það sem mig
vantaði var að það væri talað meira við
mig því þegar maður liggur með öndunar-
grímu og er svona veikur þá hefur maður
ekki orku til að biðja um neitt. Mér fannst
ég líta hræðilega illa út liggjandi undir
þessu - það er svo skrýtið að það skipti
mig miklu meira máli þarna að dekrað yrði
við mig og ég fengi að líta vel út - það
hefur alltaf verið mér svo mikilvægt.
11
Tímarit hjúkrunarfræöínga - 3. tbl. 83. árg. 2007