Tíminn - 17.06.1951, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, sunnudaginn 17. júní 1951
AUKABLAÐ
Frásöguþáttur
(Framhald af 3. síðu.) | „Farðu þá heim og hvíldu
Við verðum samferða fram þig.“ En hún tók því fjarri.
í fjósið. Þar standa kvígurn- J „Núna, fyrir hádegi.“ Og ég!
ar þrjár á fremstu básunum,
tvær á öðru ári og ein átta
mánaða. Stúlkan fer að vatna
þeim, stígur upp í básirin til
Rauðhyrnu og klappar henni,
en Hrönn og Bauga rétta höf-
uðin yfir milligerðirnar, sín
frá hvorri hlið. „Svona
það,“ segir hún, „klappi
einni, verð ég að klappa þeim
öllum.“
Þegar hún fór frá mér heim
til eldhúsverkanna, sagði
hún: „Þú kemur heim, áður
en þú ferð,“ og ég svaraði með
spurningu: „Heldurðu ég fari
án þess að kveðja þig?“ „Þú
tekur að minnsta kosti skíð-
gat ekki varnað því, að hún
mokaði hesthúsið.
Ég var enn að ausa í tunn
una, er ég sá, hvar hún fór j
niður fyrir fjárhúsin með |
skóflu í hendinni. Ég hvarf
þá frá vatnsaustrinum og
er gekk á eftir henni. Hún var
ég;að byrja að moka frá fjárhús
dyrunum, en þar var þykkur
skafl fyrir öðrum dyrunum,
sem þurfti að ganga um. Mér
heppnaðist að fá skófluna og
taka við mokstrinum, en
stúlkan fór upp í hlöðu.
Þegar ég kom til bæjar, bað
hún mig að moka frá skúrn-
um, sem ljósavélin var í. Þar
in,“ sagði hún. Svo þegar ég hafði dregið fram af húsun-
korn, gekk ég í bæinn, því að
ég var staðráðinn í að heilsa
bónda. „Viltu nú ekki borða?“
spurði hún. „Engin flensa er
í fiskinum.“
Eg tók vel í það og sat hinn
rólegasti. Bóndi var orðinn
vel málhress og hitalaus að
morgninum, en máttfarinn
og þungt fyrir brjósti. Við
ræðum um ýmsa hluti, þar á
meðal útvarpið og hann kem-
um, þykkan skafl og mikinn,
sem að vísu var fljótmokaður
í góðu veðri. Eftir að ég kom
inn, sá ég, að hún kveikti sem
snöggvast rafljós í eldhúsinu.
„Nú er lítill neisti,“ sagði hún.
Ég spurði, hvernig stæði á
því. Hún sagðist ekki hafa
nennt að setja vélina í gang
daginn áður. Hún hefði tal-
að við vélfræðinginn sinn fyr
ir handan ána, og hann hefði
ur að Fegurðarsamkeppni að vísu látið á sér heyra ein-
Bláu stjörnunnar og spyr mig.jhvern ugg um það, að eyðsl-
hvort ég hafi heyrt alla þá j an yrði þá ef til vill of mik-
dagskrá. Ég segist hafa heyrt il, svo að ekkert yrði eftir á
mikið af henni. Stúlkan legg-' geymum til gangsetningar
ur orð í belg: „Heyrðirðu daginn eftir.
kvæðið um friðardúfuna?“ | Ég sá í huga mér, hvernig
„Já,“ svara ég. „Þótti þér það myndi hafa verið að komast
ekki gott kvæði?“ spyr hún. í vélarhúsið daginn áður,
„Jú, það þótti mér verulega skaflinn jafnhár húsinu og
gott kvæði. Ég held, að Tóm- stormur og fannburður fram
as hafi ort það.“
Hún er fjarri, þegar bóndi
segir: „Stelpan er hörð.“
„Já,“ segi ég, „það er gott,
meðan hún finnur ekki til.“
Hann segir lágt: „Hver veit
um það?“
Daginn eftir er veður fag-
urt og skemmtilegt. Þegar ég
kem, er hún að enda við að
moka fjósið. „Þú þurftir nú
ekki að vera að þessu,“ sagði
ég. „Jú, þess þurfti ég.“ „Ég
vissi það þurfti að fara út, en
þú gazt látið það bíða dálitla
stund.“
Vatnið, sem dregið var í
fjárhúsin, var tekið í mjólkur
kælinum. Hann var í læk rétt
við hesthúsið. Þar hafði ver-
ið gerð stifla í lækinn, svo
að vatnið yrði hæfilega djúpt
á brúsunum. Svo var trégrind
látin utan með og hlerar
lagðir yfir til að varna fönn-
um og frosti. Nú var hár skafl
við hliðina á kælinum. Venju
lega var þó notaður annar
kælir. Hús
af því, svo að jafnóðum hefði
skafið í það, sem mokað var.
Nú var það svona, alltof lít-
ið eftir á geymunum. „Hvað
á þá að gera?“ spurði ég.
„Blása á vindrafstöðina, svo
að hún vinni dálítið inn á
geymi.“ Það var blíðalogn.
„Annars verð ég að hringja
yfir.“
Eftir matinn sit ég uppi á
skörinni og tala við bónda.
En stúlkan er inni hjá hin-
um sjúklingunum. Hún stend
ur við rúm Begga og greiðir
á honum hárið. Hann er stríð
inn og ýfir allt jafnharðan
með fingrunum. Og þó þyk-
ir honum bersýnilega vænt
um þessa umhyggju.
Ég hafði orðið þess áskynja
að nú var á þrotum fóður-
blandan í fjósinu og tók því
að mér að flytja þangað dá-
lítið mjöl úr mjölgeymslunni
og blanda það þar. Meðan ég
var í fjósinu, kom hún þang-
að, hlakkandi. Hún sagði, að
var byggt yfir vindstöðin væri farin að
hann í hóljaðri, þar sem köld ívinna, nú kæmist allt í lag
uppspretta kom fram úr og hún þyrfti ekki að hringja
brekkunni. Nú var snjóavet-i til hjálparmannsins. „Það er
ur og þetta hús var löngu gott,“ sagði hún. „Hann
komið í kaf, og þess vegna var i myndí hlæja að mér fyrir let-
notast við útikælinn. j ina.“ Ég sagði ekki neitt við
Þegar ég fór að ausa í tunn því. En ég vissi, að hann
una, tók stúlkan aðra fötu og myndi ekki hlæja. Enginn
fór að bera vatn til hestanna. myndi gera það. Hver skyldi
Ég lét þá tunnuna eiga sig, vera þess umkominn að hlæja
en fór með vatn á eftir henni. að henni fyrir letina?
Ég fékk svo hennar fötu líka,1 Hún stendur í básnum hjá
en þá tók hún skóflu og fór Hrönn og gælir við höfuð
að hreinsa snjó frá dyrun- hennar. „En hvað þetta er nú
um. „Vertu nú ekki að þessu,“ | fallegt höfuö og mjúkt, silki-
sagði ég. „Það er nú létt að mjúkt, — ennþá mýkra.“ Ég
moka snjó,“ sagði hún. En j veit ekki, hvort hún man eft-
von bráðar var hún tekin að j ir návist minni. Ég lít upp og
moka hesthúsflórinn. „Ég | mæti augum hennar, bláum
skal gera þetta,“ sagði ég, en
hún svaraði: „Ég hefi ekki
annað að gera.“ Þá varð mér
orðfall 1 bili, en svo sagði ég:
og geislandi. Og kvígan legg-
ur vanga sinn að barmi henn-
ar.
Um kvöldið hringi ég til
hennar til að segja henni, að
mjólkurbáturinn komi ekki
daginn eftir, en sé væntan-
legur á sunnudaginh. Hann
hefir ekki getað haldið uppi
ferðum sínum vegna illviðra.
Þá segir hún mér, að það þurfi
varla vatn í húsin næsta dag,
þar séu svo góðar birgðir. Hún
á við, að það sé óþarft að vitja
hennar þann dag. Ég segi fátt
við þvi, en fer engu að síður.
Þá hitti ég hana í bæjardyr-
unum. „Þú ert þá kominn,“
segir hún. Já, ég kannast við
það og bæti við: „Þó að þú!
segðir mér þetta um vatniö í
gær, tók ég það ekki svo, að
ég mætti ekki koma og sjá
þig.“
Hún hefir sagt mér, að hún
hafi einhvern kverkaskit, eins
óg hún kallar það. Ég hefi
grun um, að sumir aðrir hefðu
til að kalla það hálsbólgu.
Það er þess vegna engin á-
stæða til þess að hún vinni
endilega alveg allt, sem þarf,
[ að gera á þessu búi, úti og;
inni, og því siður, þegar veðr-
ið er ekki gott, en nú er snarp
ur vindur suðlægur, kóf og;
skafrenningur.
Þennan dag gengur mér|
heldur betur að sjá við henni.
Mér heppnast meira að segja
jað moka hesthúsið. En þegar!
jég kem þaðan, til að svipast
jeftir henni, stendur hún við
mjólkurkælinn, álút og
mjallahvít. Þar er renningur-
inn þéttastur. Hún hellir sam
an í brúsunum og er að
ganga frá mjólkinni, sem Súg
firðingarnir fá.
Sunnudagurinn ér mjölkúr-
dagur. Þá fer engin mjólk frá
Tröð, svo að ég tek sleðahest-
inn hennar í taum, en ungi
maðurinn frá Tröð hefir kom
ið henni til aðstoðar. Veðrið
er gott, en færið þungt fyrir
hestana.
Á heimleiðinni sé ég, að
önnur stúlka er að heim-
sækja hana. Það er frænka
hennar, sem hefir stigið á
skíði og brugðið sér þessa bæj
arleið. Hún er lítið eitt á und-
an mér. Og þar sem ég tel mig
þekkja dálítið til ungra
stúlkna, hugsa ég með sjálf-
um mér: „Nú glepur hún fyr-
ir mér stúlkuna, svo að hún
kemur ekki til að taka við
hestinum sinum.“ Auðvitað
þarf hún ekki að koma til
þess. Ég er svo vel kunnugur,
að ég get komið honum fyrir
á sínum stað. En það er ó-
þarft að vantreysta henni.
Hún kemur, ein. Ég bendi
henni á póstpoka á sleðanum
og bið hana að fara með hann
heim og lesa sundur póstinn.
Ég geti látið inn hestinn. En
henni finnst ekki of mikið,
þó að hún geri það fyrst, og
það verður svo að vera. Hún
segir mér, að hún hafi farið
á skíði í dag sér til hressing-
ar. Hún fór inn á hliðina.
Hennar leiðir hafa ekki legið
til annarra bæja.
Hún segir: „Viltu nú ekki
láta inn hestinn þinn?“ Ég
tek því fjarri. Ég ætla mér
ekki að hafa langa viðdvöl.
„Það er hlýlegra fyrir hann,“
segir hún. En ég er miskunn-
arlaus. Við förum heim með
póstinn. Hann er lesinn í
sundur. Og hún á nýja jóla-
köku og nýjar pönnukökur,
og ég fer ckki án þess að gera
þeim skil.
Næstu daga skiptumst við
á að heimsækja hana, ég og
bóndasonurinn í Tröð. Ein-
hvern daginn segir hún hon-
um, að hún sé hálfslöpp, það
linasta, sem hún hafi verið.
En daginn eftir, þegar ég spyr
um heilsu hennar, segir hún:
„Ég er stálhraust." Nokkru
seinna segir hún mér, af
hverju hún hafi verið slöpp.
„Það var af því ég vakti um
nóttina." „Af hverju vaktirðu
þá?“ „Ég vakti hjá honum
Begga.“ — Þannig er það hjá
henni: Á daginn tvöfalt starf,
gjafamannsins og húsmóður-
innar, og á næturnar er hún
vökukona, þegar þarf.
Einu sinni spurði ég hana:
„Hvenær byrjar þú eiginlega
á morgnana?“ „Ég fer út
svona um hálf-níu, og þá er
ég búin að velgja grautinn
fyrir þau.“ Það var svo sem
ekkert annað en að velgja
grautinn. Þó þurfti hún að
færa hann þremur sjúkling-
um í rúmið, og einn þeirra var
að minnsta kosti ósjálfbjarga
eins og ungbarn.
Hér læt ég þessari frásögn
lokið. Ég hefi ekki fært hana
í búning neinnar hetjusögu.
Ég heíi ekki heldur reynt að
prýða hana með orðskrúði. Ég
hefi aðeins lýst atvikum og
orðaskiptum á einfaldan hátt,
svo satt og látlaust, sem mér
var unnt.
En hefði þessi stúlka verið
amma Guðmundar Friðjóns-
sonar, þá hefði henni verið
ætlaður hlutur í íslenzkum
bókmenntum.
Og til hughreystingar þeim,
sem vantreysta skólum alþýð-
unnar, er rétt að geta þess,
að hún hefir stundað nám í
héraðsskólanum á Laugar-
vatni og húsmæöraskólanum
á Laugalandi.
Skrásett 1. og 2. marz 1951.
Guðm. Ingi Kristjánsson.
Óskar Bernadotte prins, bróðir Gústafs V. Svíakonungs og
kona hans. Hún var af borgaralegum ættum og varð prinsinn
að afsala sér rétti til ríkiserfða vegna giftingarinnar. Prins-
inn var níræður í vetur um það bil sem myndin var tekin.
Heim til íslands stefna hópar farfugla á hverju vori „til að Iofa guð fyrir lítið korn“. J