Tíminn - 28.05.1955, Blaðsíða 5

119. blað.
TÍMINN, laugardaginn 28. maí 1955.
5.
Ræður þjóðhöfðingjanna í kon-
ungsveizlunni í Osló 25. maí
Ræða Hákonar
i kommgs
Það er mér mikil ánægja í
nafni norsku þjóðarinnar og
í eigin nafni að bjóða yður
og forgetafrúna hjartanlega
velkomin til Norégs.
Heimsókn yðar er fyrsta
heimsókn íslenzks þjóðhöfð-
ingja til Noregs-. Mæli ég fyrir
munn allra Norðmanna, er ég
segi, að ‘ e"himsóknin sé bæði
ákaflega kærkomin og sögu-
legur viðburður fyrir bæði
löndin.
Nú eru nær 1100 ár liðin
síðan öndvegissúlur Ingólfs
rak á land í Reykjavík, sem
va'rð upphaf þoss. að straum
ur ættgöfgra. Norðmanna
stefndi til íslands.-
Landnámsmenn færðu með
sér þjþðtaennjngu,, föðurlands
Síns. Einnig krofur sínar um
freisk- réttvísi og þjóðleg sér-
kenni. sem enn í dag ein-
kenna skapgefð íslendinga og
Nofðmanna.
Mig liángar' ‘rfú' til þess að
minnast með þakklæti hins
mlkla sonar íslands, Snorra
SturlHsonar, og sagnaritun-
ar_:hans, sem er ómetanleg
héimild élztu sögu- Noregs.
Árið 1940 endurtók sagan
sig-j þótt, sem betur fer, væri
það í smærra stíl, að Norð-
ménn leituðu yfir hafið til
þéss að finna frelsið.
T. maí 1940 kom fyrsti bát-
urinn með norska flótta-
menn til íslands, en síðar
margir aðrir bátar með menn,
sem flýja þurftu land. Á ís-
landi var þeim tekið sem vin
um, og vil ég í dag, herra
forseti, færa yður þakkir fyrir
þær hlýju viðtökur, sem land
ar..mínir fengu og fyrir mikla
kærkomna hjáip, sem íslend-
ingar létu norskum vinum í
té, svo sem mat, klæði og fjár
muni. Þeirri hjálp munu Norð
menn aldrei gleyma.
íslenzka lýðveldið er í dag
sjálfstætt ríki í bræðralagi
Norðurlanda og hefir, eins og
þau, krossmerkið í fána sín-
um, en brír litir hans tákna
sérkennilegt landslag sögu-
eyjunnar. Ég hylli fána ís-
lands og færi lýðveldinu ís-
landi hlvjar árnaðaróskir
allra Norðmanna um ókomin
ar. Með orðum þessum drekk
ég fuil forseta íslands og frú-
ar og minni íslands og ís-
lenzku þjóðarinnar.
Ræða forseía
fslaiads
Herra konungur!
Með hrærðum hug þakka ég
yðar hlýja ávarp og góðar
óskir í garð okkar og íslenzku
þjóðarinnar. Ég þakka hinar
glæsilegu móttökur frá því við
í morgun stigum á norska
grund. Vér íslendingar stönd-
um hér einnig á feðranna
fold, og nöfnin, eins og Hákon
og Ólafur, eru gamalkunn.
Engin þjóð er oss skyldari en
Norðmenn. Vér erum tvær
þjóðir af sömu ætt. Vér höf-
um vermt oss við hinn sama
eld sögunnar.
Yðar hátign er einn þeirra
fáu konunga, sem eru þjóð-
kjörnir, og eigið innan tíðar
fimmtíu ára ríkisstjórnaraf
mæli. Eftir séx álda stjórn er-
lendra ktuaunga hefir yður
auðnast að staðfesta konung-
dæmið i Nöregí.. Það hljómar
eins og konungasaga úr
Heimskringlu, þegar Noregs-
konungur var í siðustu styrj-j
öld knúinn til að fara úr landi
til að bjarga þjóð sinni, frelsi
hennar, lögum og rétti. Vér
íslendingar .fylgdumst með
þessum tíðindum með brenn-
andi áhuga, og Guði sé lof
fyrir góð sögulok. Yðar há-
tign krafðist þjóðaratkvæðis
áður en þér tókuð við völd-
um; þér hafið hætt lífinu til
að varðveita. grundvallarlög
þjóðarinnar; þér hafið sam-
einað lýðræði og konungs-
stjórn með sérstökum hætti.
Þér eruð nú lifandi tákn um
sigur og þjóðareining.
Það hefir sannast á Norð-
mönnum og íslenáingum, að
þær þjóðir eiga Öruggasta við-
reisnar von, sem -varðveitt
hafa sögu sina lifanai í þjóð-
sálinni. Raddir feðranna
eggja til framgöngu, og sú
þjóð, sem hefir búið við frjáls-
ræði, krefst þess að fá að
byggja land _si,tt. með lögum.
Það er einhuga krafa allra
norrænna þjóðá.
Vor sameiginlegi arfur er
traust bjarg að býggja á.
Hann er að mestu varðveitt-
ur í fornum bókmenntum ís-
lendinga, og ég þakka þau um-
mæli, er féllu um Snorra
Sturluson og hans gildi. Vér
íslendingar getum allir rakið
ætt vora til ei.nhverra:,Norð-
manna. Samt urðu mörkin
snemma skýr milli norsks og
íslenzks þjóðernis. Saga Nor-
egs og íslands var hliðstæð í
blíðu og stríðu um margar ald-
ir. Á síðari tímum hafa Norð-
menn gefið oss hlutdeild í
miklum menningarverðmæt-
um, og þar á meðal bókmennt
um, sem skráðar eru í hinum
stóra stíl.
Vér minnumst með gleði og
þakklæti ágætrar heimsókn-
ar, sem Ólafur krónprins
veitti forustu, þegar minnis-
merki Snorra var afhjúpað í
Reykholti. Slikir samfundir
sæma frændum og vinum! í
Reykholti blöktu báðir fán-
arnir, sá norski og íslenzki,
hlið við hlið á sama hátt og
hér í Osló í dag. Þeir hafa
sömu liti og lögun, og þó
mundi enginn villast á þeim.
Þannig er þaö og um skyld-
leika og mismun allra nor-
rænna þjóða.
Yðar hátign drap á nokk-
ura hjálpsemi af vorri hálfu
við norska flóttamenn og her-
menn á íslandi á ófriðarár-
unum. Eins og þá var ástatt,
voru Norðmennirnir kærkomn
ir, og íslendingum var Ijúft að
geta eitthvað hlynnt að þeim.
Með hrærðum hug hlýddum
vér á söng þeirra: Jeg vil
verge mit land, jeg vil bygge
mit land“. Byggja það með
lögum og rétti! Og það vökn-
aði um augu, þegar þeir sungu
um „den saganat som senker,
senker drömme pá vár jord“.
Það var nótt. Sögunótt, sem
stráði niður draumum, sem
nú eiga að rætast! Norðmenn
sungu sig heim í harðri sókn.
Þeir hófu sig upp í hæðir sögu
og skáldadrauma. Enda höfðu
þeir „lið gott og hamingju
konungs“. Að þessu sinni hfe-
ir konungshamingjan hrokk-
ið til hvorttveggja: frægðar
og langlífis.
Herra konungur! Vér drekk
um yðar heillaskál, konungs-
fjölskyldunnar og allra Norð-
manna!
Ræða forseta íslands í
Oslóarháskóla 26. maí
Ég þakka rektor og háskól-
anum þetta ánægjulega boð.
Það vekur hlýjar tilfinningar
og ljúfar minningar að koma
á þennan stað, sem helgaður
er vísindum og þjóðlegum
fræðum.
Hér hafa ýms vísindi verið
stunduð með góðum árangri,
sem vér íslendingar höfum
notið til jafns við yður sjálfa.
Þar á ég einkum við veður-
fræði og fiski- og hafrann-
sóknir, að ógleymdu starfi Ar-
maner-Hansen, sem m.a. hef-
ir borið þann árangur, að
hinni hryllilegu veiki, holds-
veikinni, hefir verið útrýmt
að kalla á íslandi. Ég flyt yð-
ur þökk íslenzku þjóðarinnar
fyrir alla slíka hjálp.
Þó hefir samstarf norskra
og íslenzkra fræðimanna ver-
ið ríkast í sögu og bókmennt-
um. Lengi vel voru þjóðirn-
ar samferða í blíðu og stríðu.
En stofnun þessa háskóla ár-
ið 1811 er einn skýrasti vott-
ur þess, að viðreisn og fram-
för varð á undan hér í Noregi
á 19. öld og til skamms tíma.
Sama ár, 1811, er fæddur Jón
Sigurðsson, mesti sagnfræð-
ingur og stjórnmálamaður ís-
lands. Og eitt hundrað árum
síðar, 1911, er Háskóli íslands
stofnaður, í minningu Jóns
Sigurðssonar. Við fögnum því,
að Nörðmenn Voru fljótir til,
og þökkum þá hvöt og lið-
sinni, er vér höfum af þeim
þegið.
Fyrsta flokks byggingaefni
Seljum vér á Álfsnesi á Kjalarnesi á eftir-
farandi verði:
Loftamöl ............ kr. 9,00 tunnan
Veggjamöl ........... — 7,00 •—
Sigtaður púsningasandur . — 5,00 —
Steypusandur ........ — 3,00 —
Efnissalan er í verzluninni SKÚLASKEIÐ,
Skúlagötu 54, sími 8 17 54. Afgreitt til kl. 6 e. h.
í dag laugardag.
Álfsnesmöl h.f.
S5SSf5S$SS35SK»5$SS$SSSS55S3SS«SS3SSS5SaSSSS«S$SSSSSSSSÍSS®SSS3»5SSSSS
Hestamannafélagið Geysir
væntanlegir þátttakendur í góðhestakeppninni.
komi með gæðingana til úrvals við Þverárbrú,
laugardaginn 11. júní kl. 17. . ‘ý
En samstarfið í sögu og bók
menntum er þó mikið eldra
— allt frá Pedet Clausen Friis,
sem þýddi Heimskringlu, og
Þormóði Torfasyni til Magn-
úsar Olsen og Sigurðar Nor-
dal. íslendingar lögðu til
heimildirnar, en báðir rann-
sókn og viturlegar ályktanir.
Norðmenn eiga miklar forn
menjar. En það er ekki nóg —
nema frá sjónarmiði karlsins,
sem sagði, þegar nágranni
hans fórst: „Bátinn fundum
við og byssuna, svo eiginlega
var það bara sjálft lífið, sem
týndist." Það er sjálft lífið,
sem sögurnar hafa varðveitt.
Á íslandi hefir báturinn og
byssan týnst, en vér fögnum
þessu hlutskipti, að hafa
varðveitt sál fortíðarinnar og
sinni. Fornmenn standa oss
Ijóslifandi fyrir hugskotssjón-
um. Vér finnum, að það er
réttur skilningur, þegar Wer-
enskjold teiknar Ólaf Tryggva
son í líkingu Friðþjófs Nan-
sen. Vér þekkjum skapgerð
fólksins og hugsunarhátt, lög
og venjur. Það voru stærri tíð-
indi í sögú Noregs, þegar
Heimskringla Snorra Sturlu-
sonar varð aftur lifandi afl í
norsku þjóölífi, en jafnvel
þegar Osebergsskipið fannst.
Vér höfum marg? að minn-
ast í sameiningu, Norðmenn
og íslendingar, og af nógu að
taka fyrir báða. Hér þarf eng-
an mannjöfnuð eins og milli
(Framhald á 10. síðu)
Sundhöll Reykjavíkur
og
verða lokaðar á hvítasunnudag, en opin kl. 11,30
til 2 á annan hvítasunnudag.
Opnar 2. í
kl. 2 TTjlVOLp8? livítasunnu
Fjölbreytt skemmtiatriði m. a.:
Fimleikasýning: Drengir úr Austurbæjarskólanum,
undir stjórn Þórðar Pálssonar.
Skophjólarinn þýzk1: MENDIN.
Óperettan Bingólettó: Auróra, Emelía og Nína.
Gamanvísur: Hjálmar Gislason.
Töfrabrögð: Baldur Georgs.
Munið gæfuhjóHð vinsæla með glæsHegu verðlaununum
Ferðir frá Búnaðarfélagshúsinu.
Nú skemmta allir sér í TIVOLI, þar sem úrvaHð er mest
TIVOLI
Sérleyfisferðir
Stykkishólmur — Reykjavík
Frá Stykkishólmi:
Mánudaga kl. 13
Miðvikudaga .■— 10
Fimmtudag — 24
Frá Reykjavík:
Þriðjudaga kl. 10
Fimmtudag — 8
Laugardaga — 13
Afgreiðsla hjá FUmanni Frímannssyni, Hafnar-
húsinu, sími 3557 og í Stykkishólmi hjá Gísla Kárasyni
simi 41. Flóabáturinn Baldur, fer á fimmtudögum' tU
Flateyjar og Brjánslækjar eftir komu áætlunarbílsins.
Bifreiðastöð Stykhishólms
KSKS9SSSSS3SStSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSæSSSSS$SSS$SS$SSSSSSSSS3SSSSSÍ