Tíminn - 25.06.1958, Qupperneq 6

6
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURiHB
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur f Edduhúsinu við Llndargftt*
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 804.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasíml 19 523. Afgreiðslan 12388
Prentsmiðjan Edda hf.
VinnufriSuriim og valdabrölt
Sjálfstæðisflokksins
ÞAÐ hefði eitt sinn þótt
tíðindi til næsta bæjar, eins
og komizt var að orði áður
fyrr, ef Mbl. hefði lýst von-
brigðum sínum yfir því, að
verkalýðsfélag hefði ekki bor
ið fram kaupkröfur né óskað
eftir heimild til vinnustöðv
unar.
Þetta hefur nú gerzt. Á
laugardaginn var ræðir Mbl.
í forustugrein um nýlokinn
fund í verkamannafélaginu
Dagábrún í Reykjavík. í grein
inni sagðj m-a. á þessa leið:
„Eins og kunnugt er hafði
félagið sagt upp samning-
um við atvinnurekendur og
•var búizt við að kommúnista *
stjórnin legði nú fram ýtar-
legar tillögur um þær kröfur,
sem gera skyldi og aflaði sér
heimilda til vinnustöðvunar,
eins og ýms önnur félög hafa
nú gert, þar sem kommúnist
ar ráða. En þetta fór nokk-
uð- á annan veg en háttur
kommúnista er, því að engar
kröfur voru nú lagðar fram
nema sú, að krefjast þess að
samningar verði uppsegjan
legir með eins mánaðar
fyrirvara.“
V-onbrigðin, sem hér birt-
ast yfir því, að Dagsbrún
skyddi ekki bera fram kaup-
kröfur og efna til vinnu-
stöðvunar, leyna sér vissu-
lega ekki.
ÞAÐ hefðu líka einu
sinni þótt ótrúleg tíðindi, ef
SjálfstæðiSaVokkurinn hefði
gefið út sérstakt verka-
mannablað, sem hefði það
aðallega takmark að hvetja
til kröfugerðar og verkfalls.
Þetta hefur nú gerzt. Fyrir
áðurnefndan Dansbrúnar-
fund gaf Sjálfstæðisflokkur
inn út sérstakt blað, Verka-
mannabiaðið, sem var dreift
út meðal félagsmanna Dags-
brúnar. í aðal grein blaðs-
ins var reynt að færa rök
að því, að verkamenn yrðu
að heimta hærra kaup. —
Síðan sagðj á þessa leið:
„Dagsbrúnarstjórnin virð-
ist vera þeirra skoðunar, að
fresta beri öllum aðgerðum í
kaup- og kjaramálum verka-
manna. Verkamenn eru hins
vegar þeirrar skoðunar, að ef
eitthvað á að gera á þessu
ári til þessað vega á móti
rýrnandi kaupmætti launa
þeirra, þá beri að gera það
nú þegar, en ekki í haust eða
fyrri hluta vetrar, því að
reynslan er sú, að haustið og
tíminn fram að áramótum
hefur ávallt reyzt versti tím-
inn til að knýja fram endur-
bætur á samningunum”.
Hér er það sagt alveg berum
orðum, að verkamenn eigi að
gera kröfur strax og efna til
vinnustöðvunar, ef þær fáist
ekki fram. Enda fóru erind-
rekar Sjálfstæðisflokksins á
Dagsbrúnarfundinum ekki
dult með það, þótt þeir
þyrðu ekki að bera fram til-
lögu um það eftir að hafa
heyrt undirtektir verka-
manna.
HVAÐ ER það, sem veldur
því, að Sjálfstæðisflokkurinn
hefur breytt svo mjög um
stefnu og starfshætti frá því,
sem áður var, að hann beitir
sér ákveðnast allra fyrir
kaupkröfum og vinnustöðvun
um, öfugt við það, sem áður
var? Eru þessi sinnaskipti
sprotin af umhyggju fyrir
launþegum? Eða hvað hefur
komið til?
Umhyggju fyrir launþegum
er hér ekki til að dreifa, því
að engir vita það betur en for
kólfar Sjálfstæðisflokksins aö
launþegar græða ekki á kaup
hækkunum, sem ofþyngja at-
vinnuvegunum og kalla ■ því
aðeins á nýjar verðhækkanir
og álögur. Forkólfar Sjálf
stæðisflokksins halda þessu
líka að atvinnurekend-
um og hvetja þá óspart til að
láta ekki undan nýjum kaup-
kröfum.
Hvað veldur þá þessari af-
stöðu forkólfa Sjálfstæðis-
flokksins?
Svarið er einfaldlega það,
að flokksforustan telur það
henta valdabrölti sínu, að
vinnufriðurinn sé truflaður
og öngþveiti skapað á þann
hátt. Þessvegna hvetur hún
launþega annarsvegar til
verkfalla, en atvinnurekend-
ur hinsvegar til að láta nú
hvergi undan síga.
ÞESSI barátta forkólfa
Sjálfstæðisfl. mistókst í Dags
brún a.m.k. að sinni, — en
hins vegar hefur hún borið
þann árangur, að verkfall
háseta og kyndara er nú haf
ið á kaupskipaflotanum. —
Stjórn Sjómannafélags Rvík
ur er mjög háð stuðningi
Sjálfstæðismanna við kosn-
ingar í félaginu og hefur
afstaða hennar oft markast
af því. Áhrif frá Sjálf-
stæðisflokknum hafa vafalit
ið ráðið mjög miklu um það,
hve efnt hefur verið til þessa
verkfalls af mikilli skynd-
ingu.
Ótti við áróður Sjálfstæðis
manna í járnsmíðafélaginu
hefur og átt sinn verulega
þátt í því, að kommúnista-
stjórnin þar hefur boðað
til vinnustöðvunar.
ÞAÐ haggar ekki neitt
framangreindum staðreynd-
um, þótt Mbl. geti bent á,
að vissir menn í Sósíalista-
flokknum og Alþýðuflokkn-
um hafi ánetjast í áróðurs-
net Sjáifstæðisflokksins og
Þjóðviljinn sé meira notaður
til að taka undir málflutn
ing Sjálfstæðisfl. en til þess
að skýra afstöðu þeirra sjö
þingmanna Alþýðubanda-
lagsins, er greiddu atkvæði
með efnahagslögunum nýju.
Það er staðreynd, að Sjálf
stæðisflokkurinn vinnur nú
öllum árum að því að eyði-
leggja vinnufriðinn í land-
inu. Það er staðreynd, að
flokksforustan gerir þetta
ekki af umhyggju fyrir laun
þegum, heldur i von um, að
T f M I N N, niiðvikuctaginn 25. júáí 1958,
Yfírgnæfandi fylgi um allan heim með
banni við framleiðslu kj arnorkuvopna
Enn í dag hefir engin
lausn fundizt á ágreiningn-
um um það, hvort hugsan-
legu banni á tilraunum með
kjarnorkusprengjur skyldi
einnig fvlgja bann á f r a m-
I e i ð s I u slíkra vopna. Af-
staða Sovétríkjanna hefir
verið sú, að ennþá kæmi
aðeins bann við siálfum til-
raununum til greina; Banda-
ríkin hafa lýst sig fylgjandi
slíku banni því aðeins að öll
framleiðsla sprengjanna væri
jafnframt stöðvuð.
Skeðanakönnun er birtir álit manna víða um
hcim á tillögum Rússa og Bandaríkjamanna
um bann gegn kjarnorkuvopnum
Aðs:'ns Japanir veita sl'iku bauni
án eftirlits allmikið fylgi, en næ-:t
u!m helrningur aðspurðra í þessu
landi hefir ekki getað mvndað sér
tsfcoðum uim málið. í ölium öðrum
löndum álita að minnsta kosti sjö
atf hverjum tíu sem fyigjandi eru
'ein-hvers kcnar hanni að eftirlit
sé niauðsynfáigt á’samt banninu.
Það kemur greánilega í Ijós aí
þessairi skoðanakönnun að tillaga
Bandaríkjanr.a um að sitöðva bæði
‘tifraunir með kjarnorkuvopn o.g
framleiðslii þeirra og hafdia jafn-
framt uppi sberkiu eftirlSti með að
bauninu sé hlýtt héfir uinnið sér
mikið fylgi í heiminum.
Einkaréttur: New York Herald
Tribun'e og Tíminn.
lih'ðonir
en ekki framleiösiy
ÖRETIAMD
filrsunir
'et framíeílsk
39%f§t
im.miu.wy
•!f; .-:V. - ■ S Vi j ó
PANMÖRK
r~~----
62%
VENEZÚSLA
I8%#
m%
ÞÝZKALAND
wmm
:14%? ...
: ::
ItAiÍA
12%:
n T, n ii't,
MOLLÁNÐ
n%:
WM.
JAPAN

|8*

'SAVSroMN
Til þess að kom.a'st að almenn-
ings'áliti um þetta mál lagði Heims-
skoðanákönnunin eftirfarandi
'spurningu fyrir þjóðir sex Evrópu
ríkja og Japan og Venezúeia að
aukii:
„Tvær mismunandi tiflögur um
vetnisisprengjur eru mú til álita:
Að stöðva tilraunir með vetnis
sprengjur en ekki framleiðslu
þeirma; og að stöðva tilraundr með
vet'nissprengjur því aðeins að ö)l
fnamteiðsla kjarnorkuvopna sé
jiá'fnframt stöðviuð. Hyerri af þesS-
um 'tiifögum áíítið þér að þjóð
yðar beri að fylgj-a?“
Yfirgnæfand: fylgi meS
algeru banni.
Svör við þessari spurningu féllu
eins cg taflan hér á EÍðunni sýnir.
Eins og sjá má er alls staðar, nema
í Bretlandi, yfirgnæfandi fylg: i
með tillögu Bandarikjanna að
(sltöðva hvortltveggja í senn tifraun-
ir með kjarnorku'vopn og fram-
leiðsl’u þeirra. í Brettandi skipt-
a'sit m'enn í tvær því nær jafn-
stórar fyLkingar, en næstum einn
af hverjum fimm fylgir hvorugri ^
tillögunni. )
I Japan kemur einnig fram sterk
■andstaða við báðar tillögurnar. Þar
fyfgja 36% hvorugri tillögunni og
30% h'afa enga skoðun í mál.inu.
Sviþjóð og Danmörk, Holland og
Venezúela fylgja banni við til-
raunum aðeins ef framleiðsla vopn
anna er stöðvuð.
í ýmsum Evrópulöndum, Bret-
iandi1, V e stur-Þýzkalandi', Dain-
mörku og Svíþjóð, eru mennta-
menn yfírleitit fremur en aðrir
hlynntir því að títöðva titraunirnar
jafnveli þótt framleiðsta sprengj-
anna haldi áfram. í hinum löndun
um finnst en.giinn slíkur munur.
Eftirlit talið nauðsynlegt
í iölflium löndum telur yfirgnæf-
andi meiri'hfuiti fólkis að ekkert
bann við tilraunum eða framfeiðslu
komi að gagni nema haldið sé
uppi eftirli'ti með að því banni sé
hlýtt.
„Mynduð þér fylgja þessari
áætlun því aðeins að haldið væri
j uppi gagnkvæmu eftirliti, eða
jafnvel án slíks eftirlits?“
Spurningin var aðeins lögð fyrir
þá Eiem fyfgdu banni við tilraun-
um, og félfu hér segir: svör við 'henni sem
íO <D 43
s 3 r—i .£2
ag tS <D
£ 5 f]
£
% % %
Brétland 75 21 4
Svíþjóð 76 15 9
Danmörk 77 18 5
Venezúela 75 17 8
Þýzkaliand 70 22 8
Ítalía 70 20 10
Holland 72 20 8
Japan 23 31 46
þetta hjálpi valdadraumum
hennar til aö rætast. En
treystir þjóðin þeim mönn-
um, sem þannig haga valda
baráttu sinni? Þegar þjóðin
hefur svarað þeirri spurn-
ingu á réttan hátt, eiga for
kólfar Sjálfstæðisflokksins
áreiðanlega eftir að harma
þessi vinnubrögö sin.
VeSrið, tímaritið, sem Féiag ísl. veð-
urfræðihga gefur út, er einkar
skemmtilegt aflestrar og er þar
margan fróðleik að finna. Þetta
er tímarit, sem allur almenning-
ur ætti að gefa gaum og lesa,
því að það fjallar ekki aðeins
um það efni, sem íslendingum
hefir frá öndverðu orðið tíðrædd-
ast — veðrið ------- heldur erU
meðal þeirra, sem skrifa það,
mjög ritfærir menn og skemmti-
legir. Fyrsta hefti þessa árs er
nýkomið út og er fjölbreytt að
vanda. Efni þess skal ekki rakið
hér, en Baðstofu-húsbóndinn ætl-
ar að taka sér það bessaleyfi að
lesa upp á þessari vöku stutta
frásögn úr bréfi, sem Steinþór
Þórðarson, bóndi á Hala, hefir rit-
að bróður sínum Þorbergi Þórð-
arsyni, um nokkur undur, er fyr-
ir hann hafa borið. Hefir hvort
um sig til síns ágætis nokkuð —
undrin og frásögn Steinþórs. Þor
bergur hefir svo sent Jóni Ey-
þórssyni bréfkaflann og Jón birt
í Veðri. Kemur hér frásögnin:
„Laugard. 7. desember.
Austangjóstur, heiSur í hálofti, en
annars skýjakampar, frost 2 til 3
stig. Torfi og nafni minn komu
heim i kvöld úr skólanum.
Ég fór upp í rafstöð í kvöld kl.
10 mínútur fvrir 6. Ég horfði nið-
ur fyrir mig og gaf umhveríinu
engan gaum. Þegar ég var yfir
af efsta staurnum í ljósalínunni,
um 50 m frá rafstöðinni, verður
allt í einu albjart í kringum mig.
Þetta gat líkzt því, að ég stæði í
glampa af bílljósi. Varð mér þá
litið í austurátt, þangað sem ég
átti von á Torfa syni mímim á
bíl sínum austan úr skólanum.
Enginn bil var að koma. Lít ég
þá til lofts og sé glóandi hnött
uppi í hálofti renna inn í skýja-
þykkni í nær beina stefnu á Ör-
æfajökul. Þetta var með svo mik-
illi skyndi, að ég gat ekki veru-
lega fest auga á, hvað þessi eld-
hnöttur var stór. Hann rann inn
í skýjaþykknið áður en ég gat
áttaö mig á því. Þó sá ég, að þetta
var aUt miklu meira eov venjulegt
stjörnuhrap, bæði að stærð og
birtunni, sem lagði frá því. Ef ég
hefði strax horít til lofts, iþegar
birti í kringum mig, hefði ég séð
þetta betur. Þá hefur það verið í
heiðríkju, en var að renna út úr
henni í þykknið, þegar ég leit
upp.
Ég hélt áfram i- rafstöðina og hag
ræddi vatninu fyrir Ijósin. Þegar
ég var kominn um 65 metra lieim-
leiðis, hvað við hár brestur í lofti,
kvað hátt við hér i klettunum,
einkum í Kvennaskála- og Foss-
torfutindi, sem tóku hátt undir
hljóðið. Þetta gat líkzt hörðu reið-
arslagi, en var þó sneggra. Engan
glampa sá ég þá, og ekki varð
vart við þrumuveöur hér þetta
kvöld, enda loft ekki líkt fyrir
það. Þessi druna virtist mér al-
veg í sömu átt og stefnu, sem
eldhnötturinn fór. Hvort hér hef-
ur verið nokkuð samband á milli,
vil ég ekki getum að leiða. Lík-
lega hafa liðið. 5 tit 6 mínútur frá
þvf ég sá eldhnöttinn og þangað
(FramluW á ö. Jhu)