Tíminn - 03.02.1959, Qupperneq 8

TIMIN N, þriðjudagina 3, fcbrúar ;1959.
Ræða Bernharðs Stefánssonar:
(Framhald af 7. síðu)
hina mestu nauðsyn að lækka dýr-
ííðina, og ég vildi óska þess, að
Joetta tækist. En dýrtíðina á sam-
&væmt frv. að lækka með því að
raema úr gildi 10 vísitölustig, en
tgrelða vísitöluna niður að öðru
leýti eins og á þarf að halda til
þess að hún geti orðið 175 stig.
Með þessu er í raun og veru
það gert, að kauphækkanirnar,
sem knúðar voru fram á s'.l. sumri
og hausti, eru um það bil teknar
aftur. Eg álít, að það ihefði verið
foetra fyrir alla aðila, að þessar
Evauphækkanir hefðu ekki oi'ðið og
■etcki hefði nú þurft að taka til
þessara ráða þar af leiðandi, því
að það er alltaf erfiðara að snúa
!ta foaka heldur en að leggja ekki
út á vafasama braut.
Bjorn og Eggert
í gærdag delldu tveir hv. þm.,
eem sæti eiga í fjárhagsnefnd,
itölttvert um sína afstöðu til máls-
áns á verkalýðsfélögunum. í raun
©g veru faöfðu báðir þessir þing-
cmenn verið sjálfum sér samkvæm-
ir. Hv. 8. landskjörinn þingmaður
ýBjörn Jónsson) fyigdi þeim efna
Jhagsráðsíöfunum, sem gerðar voru
I vor sem leið ,ásamt sínum flokks
hraeðrum í þinginu flestum, og
;þetta var samkvæmt meirihluta
(samþykkt trúnaðarmanna, sem
verkalýðurinn hafði kosið til þess
lað semja fyrir sína hönd um þessi
anál. Hann gerir það 3ama enn.
m eru það trúnaðarmenn þ. e. a.
s. Aiþýðusambandsstjórnin, meiri
hiuti hennar, samþykkir að mót-
csaæla þessum ráðstöfunum. Hann
gerir nákvæmlega það sama eins
og í fyrra, hv. 8. landsk. Hann er
á anóti þessu frv. samkvæmt því.
iSama má segja um hv. 4. þm.
Keykvíkinga (Eggért Þorsteins-
ison). Hann Iaut ekki þessari meiri
liiluta samþykkt trúnaðarmanna
í fyrra, heldur fylgdi hann þar
iminni fal. alveg eins og nú, og I
Alþingi varð hann í minni hl.
fEo skoðanabræður faans bæði inn
tan verkalýðsflokkanna, því það
voru skoðanabræöur hans þá, bæði
■f Alþ.fl. og Aliþýðubandalaginu og
imeð mlkilli aðstoð 'Sjálfstæðis-
manna og Sjálfstæðisflokksins,
Jcaöðu iram þessar kauphækkanir
fi sumar sem leið og 1 haust.
Ja, nú er hv. 4. þm. Reykvíkinga
laJ'tur í minni hluta í Alþýðusam-
tbandsstjóminni, og 'hann fram-
fylgir áliti þessi minni hluta hér í
Alþingi og mælir nú með till. um
ftað að taka aftur þessar kaup-
hækkanir. Mér finnst, að hann
fteföi staðið í skemmíilegri spor-
mm, ef hann hefði í vor, sem
2eíð, fylgt mestum hluta síns
fúagflokks og samþykkt þær ráð
stafanir, sem gerðar vorú. Þá
Jiefðu hans spor nú verið léttari
lieldur en þau hljóta að vera.
Óvissan um heildar-
slelnuna
iEg vildi óska, að þessi tilraun,
isem hór er gerð til þess að lækka
■dýrtíðina, tækist, og þess vegna
imun ég ekki leggjast á móti þessu
frv,, en það hvort þetta tekst
Hniui fara mjög mikið eftir hinum
Jþáttum þeasa máls og þá sérstak-
fiega eftir því, hvaða fjárhags-
igmndvöllur verður til að standa
randir þessum ráðstöfunum. Ef
ekki verða til fjármunir til þess
tiað standa undir niðurgreiðslunum
og .útflutningsuppbótunum og tek
án verða einhver foráðabirgðalán
fUi þess, þá kemur að skuldadögun
/uai, <sg þegar þar að kemur, að
ftarf að fara að greiða skuldirnar,
sem af þessu stafa, þá fæ ég nú
ekki séð, að það geti orðið með
öðru móti en því, að einhverjar
•foyrðar yerði lagðar á þjóðina, og
|iá kynni sagam að endurtaka sig
nim það, að það væri tekið úr
einum vsanum og látið í hinn og
ækki tækist að faalda dýrtíðinni í
skefjum.
JÞað er sem sagt óvissa um heild
lamálið, um efnahagsmálið í
heild sinni. Þess vegna er það
iskemmst frá minni afstöðu að
itsegja, eins og ég hef reyndar áð-
rur .tekið fram, að óg tek ekki frek- j
«rí ákvörðun um málið og get ekki:
gefið sem nefndarmaður hv. deild
ráð um afgreiðslu þess, nema þá
ef undir þessari umræðu frekari
upplýsingar kæmu um betta meg-
inatriði, hvernig á undir þessu að
standa. Mér er t. d. ekki nóg að
heyra það nefnt, að það megi e.
t. v. hækka tekjuáætlun fjárl. um
80 millj. kr. og skera niður á
fjárl. um 40 millj. kr. Eg vil fá
að vi-ta, hvaða liðir það eru á tekju
áætluninni, sem óhætt er að
hækka svo, sem oft bafa verið lát-
in liggja að og ég vildi helzt fá að
vita, hvaða liðir það eru í fjár-
lögunum, sem fært þykir að
lækka.
Minningarorð: Rannveig Eiríksdóttir
fyrrum húsfreyja í Mörtungu á Síðu
Fjáríestingin
Það er nú svo með fjárlögin, að
mestur hluti útgjaldanna er bund
inn af ýmiss konar lögum. Það
sem 'laust er, eru aðallega ýrnis
konar framkvæmdir, sem ríkið læt
ur gera úti um land til hagsbóta
fyrir almenning. Og ef það er
þetta, sem sérstaklega á að skera
niður, þá efast ég um hagsmun-
ina af því. Það er enginn vafi á
því, þó að það sé talað um, að of
mikil fjárfesting hafi verið og þá
sérstaklega úti um land, að ef
engin höfn hefði verið byggð
nema Reykjavíkurhöfn, þá hefði
komið minni fiskur á land heldur
en kemur. Ef enginn vegur hefði
verið lagður um landið og gömlu
reiðgöturnar látnar nægja og eng
inn hrú verið byggð, þá mundi
heldur minna vera framleitt í
landinu heldur ea er. Það er ekki
nóg að tala um það með óákveðn-
um orðum, að f járfesting hafi verið
of nóiikil, heldur verður að greina
þar á milli, hvaða fjárfesting bein
línis eflir atvinnuvegi landsins og
hver ekki. Eg efast alveg um, að
það sé búmennska að draga úr
fjárfestingu, sem eflir framleiðsl-
una, til þess að lækka dýrtíðina.
3. síðan
inn á Johannes Kriiss. „Hann
nefndi þetta ekki á nafn í skeytum
sínum, en hélt sér eingöngu við
það sem snerti stöðu skipsins. Það
vakti undrun okkar, að hann skyldi
ekki minnast á björgunarbátana,
en foendir til þess að slysið hafi
skeð svo fljótt, að menn liafi tæp-
lega verið búnir að átt'a sig. Hann
var láka í samfoandi við dönsku loft
skeytastöðina Prins Christiansund,
og hann varð að takmarka send-
ingar sínar við hið allra nauðsyn-
legasta, því að við höfðum heyrt,
að vélarrúmið væri að fyllast af
sjó og aðalloftsk'eytasendirinn væri
óvirkur. Svo slokknuöu ljósin um
foorð í Hans Hedtoft, og það hefði
verið mjög erfitt fyrir okkur að
koma auga á hig myrkvaða skip.
Það var óhugnanleg tilfinning, sem
greip okkur, þegar tilkynningin
barst um að skipið væri að sökkva,
og síðan fylgdu á eftir hin tvö lang
dregnu morsmerki ... þetta hlýtur
að hafa skeð mjög fljótt.“
Radar en-------------
Loks er þýzki loftskeytamaður-
inn spurður hvernig standi á því,
að nútíma skip með radartækjum
og öllum hugsanlegum öryggis-
tækjum geti komizt í slíka hættu,
og hvort ísjakar sjáist ekki á
radarnum.
,,Þetta er skiljanleg spurning,
en svarið er, að jafnvel með radar-
tækjum getur verið mjög erfitt
að sjá ísjaka. Minni jakar hverfa í
hafrótið og gefa því ekkert endur-
varp frá sér. en þar með hverfa
þeir einnig af ratsjánni. Og þétt
hrið faylur líka stærri jakana sjón-
um. Þannig vorum við næstum
lentir í árekstrinum meðan við
leituðum á slysstaðnum á föstu-
dagskvöld. Skyndilega sáum við
stóran ísjaka gnæfa beint fyrir
framan olckur og hefðum við ekki
haft ljóskastarana á, var ekki hægt
að komast hjá öðru svipuðu slysi.“
F. 19. jan. 1877. — D. 10. nóv. 1958.
Hinn 10. 'nóvember siðastliðmn
andaðist á Elliheimilinu í Reykjavík
Rannveig Eiríksdóttir fyrrv. hús-
freyja í Mörtungu á Síðu. Hiin áiti
um mörg ár við vanheilsu að stríða
og á sjúkrahúsi í Reykjavík dvaldi
hún síðast rúmlega eitt ár.
Rannveig var fædd í ■ Svínholti á
Síðu. Foreldrar hennar voru; Stein-
unn Ásgrímsdóttir (hins sterka) frá
Ytri-Dalbæ í Landbroti og Eiríkur
Bjarnason, bróðir Einars á Heiði og
Jóns í Neðri-Mörk. Eiríkur var mik-
ill maður vall'arsýn og svipmikill, svo
að til var telcið. Burðamaður var
hann mikill og smiður góður, en
sleit ekki kröftum sínum mnfram
nauðsyn. Hann var ágætlega
greindur með frábært minni. Orð-
um hans var vel treystandi og
einnig vel eftir þeim tekið.
Þau 'hjón hófu búskap í Svína-
dölum vestan Fjaðrár í landi
Heiðar, sem þá var. Hefur þar
ekki verið búið, hvorki fyrr né
síðar. Bústaðinn nefndi Eiríkur
Svínholt'. Búskapur þeirra í Svín-
holti var í blóma það skeið, er
hann var ungur. Fellirinn mikli
1882 nær gereyddi bústofninum.
Þá um vorið fluttust þau að neðri
bænum í Mörtungu með börn sín;
Ragnhildi, Ástu og Rannveigu.
Fleiri börn þeirra komust ekki af
barnsaldri, en þrjá drengi misstu
þau samtimis úr barnaveiki.
Rannveig ólst upp í'neðri bæn-
um í Mörtungu. Þaðan fór hún
vestur á Eyrarbakka og átti þar
heima um tveggja áraskeið, én
fluttist síðan afl’ur að Mörtungu.
Um aldamótin 1900 giftist Rann-
veig Skúla Jónssyni frá Geirlandi,
er þá var orðinn búandi með einni
systra sinna í efri bænum í Mör-
tungu. Þar áfti Rannveig heima
alla tíð síðan.
Búskapur þeirra hjóna var mjög
farsæll, enda var Skúli, sem enn
er á lífi, röskleika maður með af-
brigðum, svo að nærri lá að ekkert
þætti honum ófært, sem mennsk-
um manni væri þjóðandi. Slík var
karlsmennska hans og harðfengi,
þegar á reyndi. Samfara dugnaði
var Skúli snyrtilegur búhöldur og
athugull um gagn af búfé sínu. Bú-
svelta var aldrei í Mörtungu, en
oft aflögufært' öðrum til hjálpar,
er þrengri höfðu kosti. Matargerð
Rannveigar var með ágætum og
handavinna hennar öll hin bezta.
Mörtunga er mjög úr alfaraleið,
en þó var þar emaft margt gesta,
enda var þeim vel veitt og vel
fagnað. Tíminn leið þar skjótt, því
að ekki skorti fræðandi umræðu-
efni af hálfu húsbændanna.
Skúli gnæfði eins og f jallstindur,
sem býður byrginn stórviðrum til-
verunnar, er Rannveig sveipaði sól
skini hógværðar sinnar og mildi.
Börn þeirra Rannveigar og
Skúla eru:
Eiríkur bóndi á Ásmundarstöð-
um í Holtum, Jón bóndi í Þykkva-
bæ, Þórunn húsfrú á Fossi, Stein-
grímur og Oddur bændur i Mör-
tungu, Ragna gift og búsett í Ytri-
Njarðvíkum, Sigurður og Sigríður
til heimilis í Reykjavík.
Rannveig í Mörtungu var í
hærra meðallagi á vöxt og vel á
sig komin að öllu útliti. Ekki mun
hún hafa verið hamhleypa til
verka, en vannst frábærlega vel
vegna iðni og myndarlegra verk.
bragða. Fas hennar var rólegt og
framkoma hennar mjög látlaus og
þekkileg. Rannveig var vel greind
og dómglögg, en ekki dómhvöt.
Fróð var hún vel og 'stálminnug.
Nærvera hennar var jafnan þægi-
legt. Svo fannst mér sem hún yrði
ætíð meiri að imanni því þelur sem
ég kynntist henni.
Rannveig Eiríksdóttir ber nafn
ömmu sinnar, Rannveigar Jóns-
dóttur, systur Eiríks í Hlíð í Skaft-
ártungu. Rannveig í Mörtungu
verður ein þeirra mörgu kvenna
Hlíðarætt, er ekki mun gieymas
samferðamönnum. Þ. H.
Erient yfirlit
Áskriftarsími
TÍMANS er 1-23-23
(Framhald af 6. síðu)
athuga möguleika á því, hvort vest
urveldin geti breytt stefnu sinni
eitthvað í framangreinda átt. Ad-
enauer er talinn mjög tregur til
þess, en hins vegar er brezka
stjórnin talin þess heldur fýsandi,
m. a. vegna áhrifa frá jafnaðar-
mönnum De Gaulle ber hins vegar
kápuna á báðum öxlum enn sem
komið er.
Áreiðanlega myndu vestui’veld-
i.n bæta m-jög aðstöðu sína, ef
horfið væri inn á þessa braut. Það
er að vísu vafasamt, að það myndi
leysa Þýzkalandsmálin að sinni,
því að þegar til alvörunriar kemur,
er líklegt að Rússar verði ófúsir á
að draga sig alveg frá Austur-
Þýzkalandi. En aðstaða þeirra í á-
róðursstríðinu myndi þá versna að
sama skapi og aðst'aða Vesturveld-
anna batnaði. Þ. Þ.
Á víðavangi
(Framhald af 7. síðu)
vcrkamanna. Vera má, að liann
vanti þá „nafnbót“. En „nafn-
bótiri" er lítiis virði ein sér.
Þess urðu menn áþreifanlega
varir á Alþýðusambandsþing-
inu. Og sprekin fljóta alltaf með
straumnum, hverju nafni sem
þau kallast — og það jafnvel
þótt liann. sé ímyndaður.
H ' , '1 ■
Nú er ö!din önnur
. Afstaða Alþýðusambandsþings
felltli fyrrv. ríkisstjórn. Stjórn
Alþ.fl. og shaldsinsl hefir nú
tekið við. Hún er búin að hespa
gegnum þingið lög, sem lækka
kaupgjald, án þess að um það
sé sarnið við verkamenn. Eggert
hefur gerzt beinn talsmaður
þeirra tiltekta. Nú vantar hann
ekki Iengur „umboð“. Það „um
boð“ mun að sönnu ekki liggja
á glámbekk. En Eggert muii
samt sem áður telja það heimilt
sér að taka nú aftur með lög-
um það, sem hann gat ómögu-
lega mælt með frestun á vest-
ur í KR-húsi í haust, og átti meg
in þátt í að knýja fram síðastl.
sumar. Hann afsakar sig nú með
því, að á þingi A.S.Í. liafi ckkert
legið fyrir um það, til hverra
ráða fyrrv. ríkisstjórn mundi
grípa. Bjóst hann þá við að að-
gerðir hennar yrðu verkamönn-
um óhollari en þeirrar ríkis-
stjórnar, sem íhaldið segir fyrir
verkum?
Eggert Þorsteinsson er glöggt
dæmi um mann, sem óheppileg
ar tilviljanir leiða inn í annan
flokk en þann, sem hugarfar
hans og pólitískir innviðir allir
heliga honum heimbyggð í. —
Hann er nú á heimleið. Því mið
ur er þó óvíst liversu skjótlega
greiðist för hans. Eins og sakir
standa er hann íhaldinu þarf-
astur, þar sem hann er. Á með-
an svo háttar munu dyrnar ekki
opnaðar til fulls fyrir hinum
týnda syni.
MjólkHrframleiísIan
(Framhald af 5. síðu)
Hreinar kýr.
Áríðandi er að bursta og þrífa
kýrnar vel fyrir mjaltir, og gæta
ber sérstaklega, að ekki berist í
mjólkina ryk eða önnur óhreinindi
meðan á mjöltum stendur. Öll
fjósaverk skuiu af hendi leyst eigi
síðar en stundarfjórðungi fyrir
mjaltir.
Mjaltafólk.
Mjaltafóik skal vera yzt klæða
í hreinum slopp og bert upp að
olnboga. Eirnrig skal það hafa höf-
uðfat. Fatnað þennan skal ekki
nota nema við mjaltir. Ekki skal
geyma föt þessi í fjósinu. Mjalla-
fólk skal þvo sér vandlega um
íendur, áður en mjaltir hefjast,
og eftir þörfum, meðan á mjölt-
um stendur.
Fyrsta mjólkin úr spenura.
Fyrstu boga (bunur) úr spenum
skal hvoriji mjólka saman við sölu
mjólkina né niður á básinn og skal
ekki heldur nota þá til að væta
hendur eða spena, því að í fyrstu
mjólkinni, sem úr spenunum kém-
ur, er oft mikið af gerlum. Nota
skal sérílát undir mjólk þessa.
Varast ber að hella saman
volgri og kaldri mjólk.
Varast ber að hella samari volgri
og kaldri mjólk. Við það spillist
hún.
Geymsla mjólknr og mjólkuríláta.
Varast ber að geyma mjólk eða
mjólkurílát í fjósi eða á hlöðuin
úti. Vandlega verður að gæta þess
að geyma ekki. mjólk eða mjólkur
ílát þar sem liundar, kettir eða
önnur dýr ná til þeirra. Ennfrem-
ur er áríðandi að eyða flugum og
öðrum skordýrum úr fjósi og
mjólkurklefa, því að þau geta bor-
ið g’erla og sýkla í mjólkina, svo
og rottum og músum eftir föngum.
Mjaítastóílinn.
Áríðandi er mjög, að mjalta-
stóllinn sé hreinn, því að hand-
snerting við hann er tíð, þegar á
mjöltum stendnr.
Alifuglar í fjósum.
Aldrei skal hafa hænsni i fjós-
um né aðra alifugla.
Mjólk eftir bwrð.
Varast ber að hella saman við
sölumjólk mjólk úr kúm fyrslu 5
daga eftir burð.
Geldmjólk.
Varast ber að hella saman við
sölumjólk mjóik úr kúm, sem eru
að verða geldar og eiga það
skammt til burðar, að mjólkin hef
ir fengið annarlegt bragð, enda
mjólki þær minna en 1 lítra á dag.
Kýr halduar sjúkdómum,
Varast ber að hella saman við
sölumijólk mjólk úr kúm, sem eru
haldnar eða grunaðar um að vcra
haldnar sjúköómum, er spillt geta
mjólkinni. svo sem júgurbólgu.
Ljóst er, að engin leið er að út-
rýma lélegri mjólk, meðan júgur-
bólga reynist eins mikil'í kúm- og
raun ber vitni. Er þvj. áríðandi að
hefja sem fyrst allsherjar herferð
gegn smitandi júgurbólgu í kúm
um land allt. í þessari herferð þarf
að skoða hverja kú í öllum fjósum
landsins og lækna þær, er reynast
veikar. Þ.ekni. kúm, sem eru með
ólæknandi sjúkdóma eða tálizt
geta hættulegir smitberar, verður
tafarlaust að farga. Áríðandi. er
þegar að lokinni kúaskoðun að
sótthreinsa fjósin og öll þau áhölcl,
sem þar eru notuð. Sórstaklega
verðm’ að' sótthreinsa vel mjalta-
vélar, ef þær mi notaðar.
ttttKjajttJttttaattJjKjajttaattttjtta.
ampeR m
ÍSUflagnlr—VWgeriHr
Slmi 1-85-56
Hverfisg. 50 — Reykjavík
Sími 10615.
Sendum gegn póstkröfu.