Tíminn - 05.04.1960, Blaðsíða 13

TÍMINN, þriðjudaginn 5. apríl 1960.
13
95 ára:
Ingibjörg Jóhannsdóttir
Steinstúni
p
Á
S
K
A
D
R
Y
K
K
I
R
N
I
R
r ,
SINALCO
SÖDAVATN
APPELSIN
SPUR COLA GRAPE FRUIT
GINGER ALE Kjarnadrykkir
HI-SPOT PILSnER
LÍMONAÐI BJÖR
QUININE WATER * MALTÖL
HVITÖL
P
T
a
Ð
s
H.F. OLGERÐIN
EGILL SKALLAGRÍMSSON
Það gerist nú æ tíðara að menn
og konur komist til hárrar elli.
Misjafnt er það þó hvernig því
tekst glíman við Elli kerlingu og
hver mörk henni tekst að setja á
það í glímu sinni. Flestum hefur
hún komið á kné áður en þeir hafa
náð 80 ára aldri. Það vekur því
nokkra furðu, að fyrirfinna fólk,
sem er komið langt á tíræðisaldur,
en heldur isvo vel lífs og sálarkröft
um, að maður gæti ætlað það 1—2
áratugum yngra en það er. Þegar
það er aðgætt að þetta fólk hefur
alizt upp við kröpp kjör í öllum
aðbúnaði og við mikla vinnu frá
blautu barnsbeini, hlýtur manni
að korna í hug að í því hafi verið
góður efniviður. Ein af þeim kon-
um, sem ólst upp við þessi óblíðu
lífsskilyrði, varð nú nýlega 95 ára.
Þessi kona er Ingibjörg Jóhanns-
dóttir, fyrrum húsfreyja á Steins-
túni í Árneshreppi.
1 tilefni þessa háa aldursafmælis
hennar langar mig nú að geta þess
arar heiðurskonu með nokkrum
orðum. Verður það þó af meiri
vanefnum gert en ég vildi og vert
væri.
Ingibjörg er fædd að Kambi í
Árneshreppi fyrsta góudag árið
1865. Mun þann dag þá hafa boi'ið
upp á 19. febrúar. Hefur hún því
þann dag lokið hálfum hinum tí-
unda tug aldurs síns. Foreldrar
hennar voru Jóhann Gottfreð
Jónasson í Litlu-Ávík og kona hans
Guðríður Arngrímsdóttir Jónsson-
ar, bónda á Krossanesi. Jónas í
Litlu-Ávík var kynsæll maður.
Átti hann með Jóhönnu konu sinni
19 börn og auk þess tvær dætur
aðrar. Jónasi er nokkuð lýst í
Strandamannasögu Gísla Konráðs-
sonar og einnig í sögu Jörundar
hundadagakonungs. Af þeirri lýs-
ingu má sjá, að Jónas hefur verið
fríður maður og vænn yfirlitum.
Af því sem ég þekki til virðist
mér afkomendur hans hafi tekið
þessa eiginleika að erfðum frá
honurn og einnig er það fólk mjög
snyrtilegt á alla lund og háttprútt
í daglegri umgengni.
Þau Jóhann og Guðríður, foreldr-
ar Ingibjargar, munu hafa verið
mjög fátæk. Jarðnæði hafa þau
ekki haft nema í húsmennsku á
ýmsum bæjum. Börn þeirra dóu
mörg ung. Þegar Ingibjörg var á
öðru ári andaðist móðir hennar.
Stóð Jóhann þá uppi með börn sín
ung og umkomulaus. Var henni
þá ætlað í fóstur að Dröngum, en
þegar komið var með hana að
Drangavík á leið til Dranga kom
maður að norðan með þau boð,
að búið væri að taka annað barn
í fóstur á Dröngum, svo ekki væri
hægt að bæta Ingibjörgu við. Var
þá snúið við með litlu stúlkuna.
Lítt mun hún hafa skilið hvað hér
var að gerast og því hlíft að nokkru
við þeim sár.sauka, sem slíkur
flutningur hafði í för með sér fyrir
hana og aðstandendur hennar. Var
henni þá komið í fóstur að Melum
til Halldórs Jónssonar og konu
hans. Var hún þar til 9 ára aldurs,
en fluttist þá að Krossnesi til Jóns
Gíslasonar og Elísabetar Guð-
mundsdóttur og var úr því hjá
þeim til fullorðinsára. Strax og
Ingibjörg hafði aldur og þroska
til var henni haldið að vinnu svo
sem hægt var. Lífskjör almennings
voru þá svo, að enginn mátti af
sér draga til öflunar brýnustu lífs-
nauðsynja. Þegar hún hafði aldur
til réðst hún sem vinnukona að
Litlu-Ávík. Var hún í ýmsum vist-
um þar til hún gekk að eiga Guð-
, laug Jónsson í Norðurfirði rúm-
lega tvltug. Munu þau hafa verið
í húsmennsku í Norðurfirði fyrstu
2—3 árin, en fóru þá að Eyri við
Ingólfsfjörð árið 1891 og voru þar
til ársins 1897. Lítil voru efni
þeirra og það, sem verra var,
þröngt um jarðnæði. Á Eyri höfðu
þau einhverjar grasnytjar en jöfn-
um höndum urðu þau að sækja
heyskap út í Norðurfjörð. Voru
það erfiðar aðstæður, að fara þá
leið gangandi að morgni og aftur
heim að kvöldi að loknu dagsverki.
Við þessi skilyrði bjuggu þau í 6
ár. Árð 1897 fluttu þau að Steins-
túni, sem var nýbýli úr Krossnes-
landi inni í Norðurfirði. Varð nú
hagur þeirra að öllu betri, þó að
býlið væri ekki stórt. Var þar auð-
veldara um allar nytjar og Guð-
laugur kominn heim á æskuslóðir.
Mátti segja að þeim búnaðist vel
á Steinstúni þó að efnin væru
lítil. Nokkru eftir að þau komu að
Steinstúni byggði Guðlaugur upp
bæjarhúsin í stað lítils torfbæjar,
sem þar var. Var Steinstúnsbærinn
með allra snotrustu bæjum, sem
ég man eftir í sveitinni á þeirri
tíð. Þó að hann væri ekki stór,
var þar allt .svo hýrt og þokki yfir
öllu. Utan húss og innan var allt
vel um gengið og hýbýlin hrein og
fáguð. í því átti húsfreyjan stærst-
an þátt með reglusemi sinni og
snyrtimennsku, sem fylgt hefur
henni alla tíð.
Þau Ingibjörg og Guðlaugur
eignuðust 10 börn. Tvö þeirra dóu
kornung og tvær dætur þeirra dóu
á unglingsaldri, önnur innan við
fermingu en hin á 16. eða 17. ári.
Báðar voru þær efnilegar fríðleiks
stúlkur. Má geta nærri hver raun'
það hefur verið foreldrunum að
sjá á bak þeim í blóma lífsins. |
Ekki var þó öllu mótlæti Ingi- j
bjargar þar með lokið. Su.mariðj
1921 missti hún mann sinn úrj
bráðri lungnabólgu. Var það mikið;
áfall fyrir hana. Hjóuaband þeirra
hafði verið farsælt og Guðlaugur
góður drengur og nýtur maður,
bæði sínu heimili og sveitarfélagi,
sem falin voru ýms trúnaðarstörf
umfram marga aðra. Yngstu börn-
in voru þá ekki komin af barns-
aldri og varð nú Ingibjörg að sjá
þeim farborða. Hélt hún þá áfram
búskap með forsjá Gísla, elzta son-
ar síns og aðstoð hinna barnanna.1
Eftir að Gísli sonur hennar giftist
árið 1927 og tók við búi á Steins-
túni, var hún enn út af fyrir sig
með yngstu börnin, unz þau fóru
að heiman. Síðan hefur hún verið
í skjóli Gísla sonar síns og tengda-
dóttur. — Á Steinstúni hefur hún
nú dvalið samfleytt yfir 60 ár og
aldrei þaðan farið nema part úr
ári, sestn hún dvaldi á Beinakeldu
í Húnaþingi hjá Guðríði dóttur
sinni. Þar festi hún ekki yndi.
Vinalegi litli fjörðurinn og snotri
bærinn uppi í hlíðinni seiddi hana
til sín með sínu sérstæða útsýni
og minningum. Þar og hvergi ann
ars staðar vildi hún lifa lífi slnu
allt til enda. Ingibjörg hefur verið
heilsuhraust um ævina, enda ber
hún aldurinn vel. Enn hefur hún
daglega fótavist, gengur um hýbýli
bein í baki og óstudd, fylgist vel
með öllum daglegum viðburðum og
er minnug á margt frá liðinni tíð-
Hún heldur enn góðri heyrn, en
sjónin er farin að dvína. Útvarpið
er hennar mesta yndi og dægra-
stytting. Hún fylgist gaumgæfi-
lega með því, sem það hefur að
flytja og henni er að skapi. Sér-
stök unun er henni að öllum tón-
flutningi þess. — Þegar Ingibjörg
var 91 árs gömul varð hún fyrir
Saga Áusiurlands
(Framhald af 9. síðu).
undar á viðfangsefni sinu.
Hann nemur hér staðar
er að mihnast á í því sam-
við lok 18. aldar, en maklegt
er í því sambandi að minn-
ast á, að í IV. bindi ritsafns
ins birtir hann „samfellda
slæmri byltu og var talið að hún
mundi hafa brákazt á mjöðm. Varð
hún þá rúmföst um tíma og þótti
líklegt að hún svo gömul mundi
verða það upp frá því. Þetta fór
þó á annan veg. Með einstöku
viljaþreki tókst henni að rífa sig
upp úr þeirri legu og ná þeirri
ferlivist, sem áður segir.
Ingibjörg hefur verið fríð kona
á yngri árum og enn heldur hún
vel fríðleik sínum, þrátt fyrir rún-
ir elliáranna. Hún var með afbrigð
um velvirk og þrifin og hreinlát
í öllu, svo að af bar. Yfir henni
nú fjörgamalli hvílir yndislegur
þokki, silfurhvítar hærur hennar
varpa á hana ljóma ellinnar.
Allt frá barnsaldri mínum til
fullorðinsára var ég í nánu ná-
grenni við Ingibjörgu. Aðeins
snertuspölur milli heimilis míns
og hennar. Margar voru ferðir
mínar og okkar systkinanna að
Steinstúni til leika og funda við
frænd- og stallsystkinin þar. Frá
þeim tímum á ég ekki nema góðar
minningar. Aldrei var amast við
mér eða okkur. Vorum við þó oft
á ýmsa lund ver fyrirkölluð en
sómdi þeim þrifnaði, sem þar ríkti
innan veggja. Alltaf var okkur tek
ið með hógværð og hlýju og marg
ur var bitinn, sem ofan í okkur
hrökk af borði Ingibjargar og
alltaf vel þeginn. Fyrir þetta allt
og ótal margt fleira vil ég nú
þakka þessari háöldruðu, prúðu
heiður.skonu um leið og ég óska
henni blessunar Guðs og góðra
manna og að það, sem eftir er
ævikvöldsins verði henni bjart og
fagurt.
Guðm. P. Valgeirsson.
yfirlitsþætti varðandi, at-
vi'nnumála- og félagsmála-
sögu Austurlands á 19. öld
og frásögn af ýmsum öðrum
sérstökum atburðum þeirrar
aldar.“
Segja má ýkjulaust, að
Halldór Stefánsson sé nú
búinn að semja heildaryfir
lit yfir sögu Austurlands frá
því á fyrstu landnámstíð og
fram til loka 19. aldar. Er
það mikið verk, og skuldum
vér Austfirðingar honum
sambærilegar þakkir fyrir
það nytjastarf hans í vora
þágu sérstaklega og um leið
í -þágu allra unnenda ís
lenzkrar sögu. Með. honum
í ritnefnd Austurlands eru
þeir Bjarni Vilhjálmsson og
Jón Ólafsson. Þeim ber oss
einnig að þakka hlutdeild
þeirra í þörfu og mikilvægu
starfi, sem og öllum þeim
öðrum, svo sem útgefanda
þessa rits, er hlut hafa átt
að útgáfu ritsafnsins.
En þá þökk sýnum vér
auðvitað bezt í verki með því
að kaupa ritsafnið. Og svo
ég hverfi' nú aftur að nýj-
asta bindinu, Sögu Austur
lands, þá vil ég sérstaklega
hvetja Austfirðinga beggja
megin hafsins til þess að
eignast það og lesa. Þeir
munu drjúgum fræðast þar
um landshluta sinn og fæð-
ingar- eða ættarbyggð í lið
inni tíð, en ennþá bregður
sagan, sé hún rétt lesin og
skilin, birtu inn í samtíð og
framtíð. Orð skáldsins eru
þrungin sígildum sannleika:
„Að fortíð skal hyggja,
ef frumlegt skal byggja,
án fræðslu þess liðna
sézt ei, hvað er nýtt.“
(Eftir Lögberg-Heims
kringlu 14/3)
Leikf. Reykjavíkur
(Framhald af 8. síðu).
hans samvizkulega unnið. Fáguð.
sviðsetning hans getur þó ekki
bjargað hinum langdregnu sam-
tölum og sífelldu endurtekningum
frá því að reyna á þolrif fólks,
sem af misskilningi hefur ætlað
að lyfta sér upp yfir amstur dag
anna og skemmta sér eina kvöld
stund í leikhúsi. Þeir, sem færa
upp svona verk hafa aigjöra fyrir
litningu á þörfum venjulegs al-
þýðufólks.
Þýðing Indriða G. Þorsteinsson
ar á leikritinu er afbragðsgóð.
Þetta er eitt af þeim verkum sem
er nær óþýðandi vegna orðaleikja
og tvíræðra eða margræðra setn-
inga. Þessu hefur Indriði ekki náð
til fulls, enda er það ekki á færi
nokkurs manns, nema þá að um-
semja leikritið algjörlega. En Indr
iði hefur samt leyst þetta erfiða
verkefni það vel, að aðrir hefðu
ekki gert það betur.
Gunnar Dal.
I gildru
(Framhald af 5. síðu).
hlutum. Óðaverðbólgan sér
um það, að þeir fátæku þurfa
ekki að láta sig dreyma um
eigin íbúð. Það eru aðeins
þeir ríku sem slíkt eiga skilið.
Sem sagt. þegar þeir efnuðu
geta ekki torgað meiru af lúx-
usvörum, er þeim bent á
banka sem mun gevma af-
ganginn á 10% vöxtum skatt-
frjálst! En hvað finnst háttv.
kjósendum Alþfl.? Er nú ekki
bráðum nóg komið af því
góða — að nota nafn alþýð-
unnar á þetta flokksskrípi.
VerkamaSur