Tíminn - 13.01.1961, Blaðsíða 5

TÍMINN, föstudaginn 13. janúar 1961.
5
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason. Rit-
stjói’ar: Þórarinn Þórarinsson (áb ), Andrés
Kristjánsson, Jón Helgason Fulltrúi rit-
stjórnar: Tómas Karlsson Auglýsinga-
stjó-rl: Egil! Bjarnason — Skrifstofur
í Edduhúsinu — Símar: 18300—18305
Auglýsingasími: 19523 Afgreiðslusími:
12323. — Prentsmiðjan Edda h.í
Það má ekki gleymast
Meðan vinstri stjórnín sat að völdum, var það eitt
helzta loforð Sjálfstæðismanna, að ailt myndi snúast til
betri vegar, ef henni væri steypt úr stóli
Sjálfstæðismönnum heppnaðist su viðleitni að koma
vinstri stjórninni frá Þeir eru nú búnir að stjórna með
tilstyrk krata á þriðja ár Þeir hafa þ /i haft tíma og tæki-
færi til að sýna, að allt myndi batna. ef vinstri stjórnin
færi frá.
Hvað segja svo staðreyndirnar?
í tíð vinstri stjórnarinnar bjó framleiðslan til lands
og sjávar við batnandi kjör og áhugi jókst fyrir eflingu
hennar. Ræktun jókst og mikil skipakaup voru undirbúin.
Unnið var að framgangi stórfyrirtækja. eins og sements-
verksmiðjunnar og nýju Sogsvirkjunarinnar. Iðnaðunnn
færði út kvíarnar íbúðabyggingar voru aldrei meiri
Hefur þessi þróun haldið áfrarn síðan Sjálfstæðis-
flokkurinn og Alþýðuflokkurinn tóku við af vinstri stjórn-
inni? Síður en svo. Framieíðslan býr við versnandi rekstr-
argrundvöll. Ræktun hefur dregizt saman. Áhuginn fyrir
eflingu sjávarútvegsins er úr sögunm. Iðnaðarfyrirtæki
fækka við sig starfsfólki. Byggingarframkvæmdir fara
stórminnkandi. Samdráttur og kreppa blasa við á ölium
sviðum.
En þetta er ekki öll sagan. Lífskjörm hafa rýrnað stór-
kostiega hjá alþýðustéttunum, þegar bæði er tekið tillit
til hinna gífurlegu verðhækkana og samdráttar eftirvinn-
unnar, er orðið hefur á þessum tíma.
Stjórnarsinnar reyna stundum að afsaka sig með ’oví,
að vinstri stjórnin hafi skilið svo illa við, að neyðari'áð-
stafanir hafi verið óhjákvæmilegar til að rétta við að
nýju. Þetta eru hrein ósannindi Ríkissjóður skilaði mikl-
um tekjuafgangi 1958. Gjaldeyrisástandið fór þá einnig
stórbatnandi. Allir útreikningar sýndu, að hægt vær að
halda óbreyttum lífskjörum, miðað við október 1958, og
hagstæðri afkomu atvinnuveganna, ef rekin væri til baka
aukakauphækkunin er Siálfstæðismenn, h.ægri kratai og
Moskvukommúnistar knúðu fram sumarið 1958. Merra
að segja hagfræðingar Sjálfstæðisflokksins viðurkenndu
þetta. Vinstri stjórnin klofnaði um það. hvort þessi kaup-
hækkun yrði tekin til baka, en það var síðan gert af hinni
nýju stjórn Alþýðuflokksins og Sjálfstæðisflokksins í árs-
byrjun 1959. Eftir það var hægt að viðhalda stöðvun verð-
lags og hagstæðum atvinnurekstri abt árið 1959. Nýiar
upplýsingar um afkomu útflutningssioðs sýna. að stöðv-
unarstefnunni hefði enn mátt halda áfram. Það var bví
ekki ráðizt í viðreisnarvitleysuna vegna þess að núv.
ríkisstjórn tæki við einhverjum slæmum arfi, heldur ein-
göngu vegna þess, að forvígismenn núv stjórnarflokka
vildu endurreisa úrelta þjóðfélagshætti, en slíkt var ekki
mögulegt, án samdráttar og kreppu.
Menn sjá nú árangurinn af því að afturhaldinu og
hjálparmönnum þess tókst að hrekja vmstri stiórnina trá
völdum. Almenningur hefur ekki fengið hin bættu lifs-
kjör. sem lofað var, heldur stórversnandi lífskiör og sam-
drátt og kreppu 1 stað uopbyggingar jg framfara
Þetta má sannarlega ekki gleymast.
Mbl. og Emil
Mbl segist ekki botna neitt í því. að afnám vaxtaok-
ursins geti haft einhverja þýðingu vrir atvinnuveg na
Þetta sýnir. að blaðið fvlgist illa með þar sem Fmil Tóns-
son hefur nýlega uppiýst. að 2% >■ axtalækkumn «r
mögulegt að hækka fískverðið um 14 aurra.
/
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
t
/
't
’t
't
't
't
't
't
't
't
't
‘t
't
't
't
't
't
/
't
't
t
/
't
't
't
't
't
't
‘t
't
‘t
't
't
/
t
't
"t
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
/
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
ERLENT YFIRLST
Hefst Lumumba til valda á ný?
Horfur á borgarastyrjöld í Kongó, nema Kasavubu og Lumumba sættíst.
EINS OG fyrii daginn, er
erfitt að átta sig á því, hvert
ástandið er í Kongó, en þó
bendir flest til þess, að vegur
Lumumba fari heldur vaxandi
á ný, en að mjög versni aðstaða
þeirra Mobutu og. Tshombe,
sem hafa verið helztu vei’kfæri
Belgíumanna og bera meginsök
á þeim átökum, sem hafa orðið
í Kongó. Jafnvel er ekki talið
ólíklegt, að Mobutu steypist
brátt úr stóli. Báðir myndu þeir
Mobutu og Tshombe vafalaust
hverfa strax af sjónarsviðinu
og Belgíumenn hættu stuðningi
við þá.
Kasavubu, sem ekki hefur
fengið eins mikið orð á sig
sem Belgíuleppur og Mobutu
og Tshombe, virðist hins vegar
njóta lítilla vinsælda meðal al-
mennings, og áhrif hans virð-
ast eingöngu byggjast á því, að
vesturveldunum tókst á allsherj
arþingi S. Þ. að útvega honum
viðurkenningu sem löglegum
þjóðhöfðingja í Kongó. Kasa-
vubu virðist hins vegar hvorki
haf-a það fylgi heima fyr’ir né
þá atorku til að bera; að hann
geti gert sig nokkuð gildandi.
ÞAÐ VERÐUR alltaf ljósara
og Ijósara, að Belgíumenn bera
höfuðábyrgð á upplausninm í
Kongó. Eftir að Belgíumenn
gáfust upp við að stjórna Kongó
sem nýlendu og veittu landinu
sjálfstæði, lögðu þeir alia stund
á að haga viðskilnaðinum þann-
ig, að Kongómenn yrðu að leita
á náðir þeirra aftur og þeir
gætu því haldið áfram að
stjórna á bak við tjöldin. Þessi
áform misheppnuðust, er Lum
umba varð forsæ'isráðherra,
því hann vildi ekkert hafa
saman við þá að sælda. Þess
vegna ætluðu þeir strax að'
hrekja hann frá völdum og
sendu aukið herlið til lands
ins, undir því yfirskyni, að það
væri gert til að vernda belg-
íska borgara. Sennilega hefði
Belgíumönnum heppnast að ná
stjórn Kongó þannig óbeint
aftur, ef Sameinuðu þjóðirnar
hefðu ekki skorist í deiluna
Þegar svo var komið, styrktu
Belgíumenn Tshombe til þess
að hefja skilnaðarhreyfingu í
Katanga og kom það í veg fyrir,
að Sameinuðu þjóðirnar gætu
fullnægt hlutverki sínu í
Kongó. Síðan gripu Belgiumenn
til þess ráðs að efla Mobutu
til valda með því að hjálpa
II
Lumumba
honum um kaupgreiðslur til
málaliðs þess, er þeir höfðu
komið upp í Kongó. Af hálfu
Belgíumanna var Mobutu ætl-
að að leysa bæði Lumumba og
Kasavubu af hólmi, en eftir
að sýnt var, að það myndi ekki
heppnast, var komið á mála-
myndasáttum milli Kasavubu
og Mobutu. Um skeið viií-
ist svo, að samstarf þeirra ætl
aði að heppnast, einkum þó
eftir að Kasavubu fékk viður-
kenningu allsherjarþings S.Þ.
og Mobutu tókst að fangelsa
Lumumba:, Nú er þetta hins
vegar óðum að breýtast, og
bendir margt til þess, að Kasa
vubu telji það nú vænlegast til
að bjarga völdum sínum að
losna einhvern veginn við Mo-
butu.
ÞAÐ, sem hefur ráðið mestu
um þessa framvindu, er tví-
mælalaust það, að Lumumba
er eini stjórnmálaleiðtoginn í
Kongó, er náð hefur einhverri
verulegri lýðhylli í öllum
hlutum landsins. Hann er lang
niestur mælskumaður og áróð-
ursmaður þeirra manna, sem
hafa komið fram á sjónarsviðið
í Kongó, og hefur unnið sér
fylgi á þann hátt. Fangavist
hans virðist síður en svo hafa
spillt fyrir honum, enda hefur
leiðin til valda í Afríku oftast
legið um fangelsin. Vegna þess,
að Lumumba hefur vei'ið valda
laus undanfarið en andstæð-
ingar hans ráðið, geta fylgis-
menn hans nú kennt þeiim um,
að ástandið hefur farið versn
andi að undanfömu. Hin
nánu tengsli Tshombe og Mo-
butu við Belgíumenn srviptu
þá eðlilega tiltrú Kongómanna.
Meðan ekki rís upp einhver
stjórnmálaleiðtogi í Kongó, er
getur náð sömu lýSthylli og
Lumumba, er það vafalítið, að
hann heldur áfr'am að vera á-
hrifamesti stjórnmálaleiðtogi
landsins, og það ekki síður,
þótt honum sé haldið í fangelsi.
Eins og áður segir, þá á Lum
umba áhrif sín að þakka mikl-
um áróðurshæfileikum, en hon-
um hefur hins vegar verið mjög
ósýnt um að stjórna. Hann er
einráðúr mjög og hefur óstöð-
ugt lundarfar. Einn glöggur
blaðamaður hefur því sagt um
Lumumba, að stjórn í Kongó
væri óhugsandi án hans, en
stjórn, sem hann sæti í, yrði
sennilega alltaf óstarfhæf. Það
er hins vegar talið af öðrum,
að Lumumba hafi stillst og
lært mikið af síðustu atburð-
um.
ANNARS er ástandið í
Kongó enn mjög á hverfanda
hveli og harla er'fitt að segja
fyrir um, hvað næst tekur við.
Þó virðist að áliti flestra sem
vel þekkja til í Kongó, að
vart geti verið nema um
tvennt að velja. Annað hvort
verður að reyna að endurreisa
samstarf þeirra Lumumba og
Kasavubu, og láta þá Mobutu
og Tshombe hverfa að niestu
eða öllu af sjónarsviðinu, ell-
egar að borgarastyrjöld verður
í landinu fyrr eða síðar. Sam-
einuðu þjóðirnar virðast eins
og nú er komið, hafa litla eða
enga möguleika til að afstýr'a
borgarastyrjöld, ef sættir tak
ast ekki fljótlega milli þeirra
Lumumba og Kasavubu.
Margt bendir til, að menn
Lumumba standi ekki lakar að
vígi, ef til borgarastyrjaldar
kæmi. Þar kemur til í fyrsta
lagi sú Ivðhylli, sem Lumumba
nýtur. í öðru lagi er svo það,
að hann nýtur stuðnings Afríku
ríkjanna, sem helst gætu veitt
aðstoð, ef til boi'garastyrjaldar
kæmi. Bein hernaðarleg íhlut
un hvítra manna i Kongó,
gætí hins vegar sett Afríku
alla í bál, Þ.Þ.
r
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
\
t
t
t
t
t
't
t
t
t
t
t
t
k
t
't
t
t
't
't
t
't
't
t•
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
't
/
'/
't
't
't
't
t
't
't
'/
't
\
j
t
t
't
't
/
/
't
/
't
't
't
't
't
't
)
't
Á föstudagskvöldið 18 nóv. var
liðið eitt ár frá því að karlakór
íslendinga í Vancouver var stofn-
aður, og hafa þeir á þeim tíma
sungið á mörgum samkomum
fólki til skemmtunar. Afmælið j
var hátíðlegt haldið með kvöld
verði og dansi í Kingsway Supper,
Club, og settust á annað hundrað
manns að borðum. Grettir Björns-
son, sem hefur verið forseti kórs-
ins frá byrjun, bauð gesti vel-
komna, og var síðan fram borinn
ágætur kvöldvei'ður. Að því loknu
steig forsetinn aftur upp á pallinn
og las upp skemmtiskrána, sem
hér fylgir: Fjórir menn úr kórn-
um sungu nokkur lög. Nói Berg-
mann las tvö kvæði efúr Davíð
Stefánsson, og svo smá skritlur,
„gaman og alvara“. Grettir
Björnsson spilaði nokkur lög á
harmoniku Síðan kom allur kór-
inn fram undir stjórn Sigurbjörns l
Sigurðssonar og söng mörg lög. j
Fólkið lét í Ijósi ánægju sína ogl
íslenzki karlakórinn
Ströndin i Vancouver
þakklæti fyrir skemmtunina með
dynjandi lófaklappi.
Því næst skýrði Grettir Björns-
son frá því, að þar sem hann
(ásamt fjölskyldu sinni) væri nú
á förum alfarinn til íslands, hefði
kórinn kosið nýjan forseta, Her-
mann Eyford, og kynnti hann fyr
ir áheyrendum. Hermann tók þá
við stjórninni og ávarpaði hann
Gretti og þakkaði honum fyrir
góða samvinnu og margvíslegt
starf fyrir kórinn. Hann afhenti
honum að skilnaði gjöf frá með-
limum kórsins, sem var fagurt
„trophy“ á standi með gylltri
plötu, sem á var grafið „Kveðja
og þakklæti frá karlakórnum".
Falleg blóm voru næld í barm
frú Björnsson, Torfi Leósson las
bréf til Grettis frá séra Eiríki S.
Brynjólfssyni, sem er veikur í
Vancouver General Hospital, eins
og kunnugt er, og var bréfið
þrungið hlýju og þakklæti fyrir
hinar mörgu skemmtistundir, sem
Grettir hefur veitt fólki hér með
harmoníkuleik og þátttöku í félags
lífi Íslendinga yfirleitt. Einnig
töluðu þeir Stefán Eymundsson og
Geir Jón Helgason, og létu í Ijósi
þakklæti og innilegar blessunar-
óskir fyrir framtíðina.
Að endingu tók Grettir til máls
og þakkaði fyrir gjöfina og góða
sainvinnu og samstarf.
(Lögberg—Heimskringla).