Tíminn - 16.05.1961, Blaðsíða 7

Tíminn - 16.05.1961, Blaðsíða 7
TÍMINN, þrigjudaginn 16. mal 1961. 7 Á víðavangi Sparifjársöfnunin MeS vaxtahækkun og bindingu sparifjár í Seðlabankanum sögð- ust stjórnarflokkamir ætla að tryggja það, að spariféð í land- inu ykist meira en áður liefur verið. Hvernig hefur það tekizt? Árið 1958 var akning sparifjár 21,6%. Árið 1960 er aukningin 15,6%. Og ef aukning sú, sem leiðir beint af vaxtahækkuninni, er dregin frá, er sparifjáraukning aðeins 12,9%. Góður árangur það, enda ekki að undra, því hverjir hafa afgangstekjur til að leggja fyrir nú? Ekki hinn al- menni borgari. FrelsitS Þá lofuðu stjórnarflokkarnir frelsi í athöfnum og viðskiptum. Átti sú skrautfjöður í hatti ríkis- stjórnarinnar að nægja til að hylja þá bletti, er þar mundu koma? Hvert er frelsið? ÞatS er svona: a. Gjaldeyrissala til annars en vörukaupa er háð leyfum ennþá. b. Verðlagseftirlitið er algert. c. Útfltningshöftum er haldið. d. Meiri liömlur á bönkum og öðrum peningastofnunum en nokkurn tíma fyrr. c. Hluti af innstæðum fólks í ínn lánsdeildum kaupfélaganna er fryst í Seðlabankanum f Rvík. f. Samdráttasrstefnan í athafna- og viðskiptalífi, er nú ræður ríkjum, á ekkert skylt við frelsi. Eina frelsisaukning í viðskipt- um er sú, að frflisti til vörakaupa í frjálsum gjaldeyri hefur eítt- hvað verið aukinn, meðan eyðslu- Iánin eru ekki öll uppétin, en lánsfjárskortur og almennur sam dráttur takmarka möguleikana til að hagnýta það.“ ÞaÖ er komift a'S skuldadögum í siðasta tölublaði Dags á Ak- ureyri segir svo m.a.: „Ráðherrar núverandi ríkis- stjórnar og allar málpípur pre- dika ágæti „viðreisnarinnar" hvar sem þeir koma því við. Stjórnarflokkamir lofuðu „bætt um lífskjörum" en lífskjörin hafa stórlega versnað. Þetta vita allir landsmenn. Oft hefur þessari spuraingu verið varpað fram: Hvernig eiga verkamannafjölskyldur og annað láglaunafólk að láta laun sín cndast? Ekkert svar hefur feng- izt. En þessi spuraing krefst svars, því komið er að skulda- dögum.“ Samvinnuhreyfingin og verkalýíshreyfingin taki höndum saman ’ í viðtali við blaðið 1. maí komst verkamaður í Reykjavík svo að orði: „Þeim tveimur félagsmála- hreyfingum, sem mestu hafa komið áleiðis hér á landi til hags bóta almenningi, verkalýðshreyf- ingunni og samvinnuhreyfing- unni, verður seint að fullu þakk- að, cn ég get ekki stillt mig um að segja, að mig tekur sárt, að þessar hreyfingar skuli ekki vinna meira saman en nú er að hinu sameiginlega matrkmiði. Þessar félagsmálahreyfingar verða að taka höndum saman til hagsbóta Iandi og lýð. Þetta er einkum nauðsynlegt nú, þegar komin er til valda ríkisstjórn, sem auðsjáanlega vill liefta áhrif og lama framkvæmdagetu beggja þessara félagssamtaka." Kristján Thorlacius: TOGARABGENDUR OG LAUNAFOIK Félag íslenzkra botnvörpuskipa- eigenda birtir vörn fyrir togaraút- gerðina í Morgunblaðinu 10. þ. m., og er tilefnið ummæli, sem ég við- hafði í útvarpsræðu 1. maí s.l. í ræðu minni benti ég á þá stað- reynd, að jafnan, þegar launþega- samtökin hafa farið fram á al- mennar launahækkanir, hefur sú fullyrðing verið fram borin, að at- vinnuvegirnir þoli ekki hækkan kaupgjalds. Væri því ofur eðlilegt, að spurt væri, hvort þetta væri rétt. Hvort atvinnuvegirnir væru svo illa staddir, sem af er látið og hvort ástæðan væri sú, að kaup- gjaldið væri of hátt. Þjóðin ætti heimtingu á því, að fram færi ræki- leg og hlutlaus rannsókn á rekstri atvinnuveganna. Þeir eru mjög undrandi á því hjá Félagi íslenzkra botnvörpu- skipaeigenda, að til skuli vera menn, sem ekki bera biblíulegt trúnaðartraust til reikningsfærslu allra þeirra, sem fást við togara- útgerð hér á landi. í grein FÍB segir: „í ræðunni var gefið í skyn á lævísan hátt, að um ranga reikn- ingsfærslu væri að ræða hjá fyrir- tækjum útflutningsframleiðslunn- ar. Þessu mótmælir Félag íslenzkra botnvörpuskipaeigenda.“ Síðan er vitnað til rannsókna, sem færustu menn hafi framkv. hvað eftir annað á rekstri togara- útgerðarinnar, og hafi margir sæmdarmenn tekið þátt í þeim at- hugunum. Jafnvel hafi menn orðið ráðherrar, sem við þessar rann- sóknir hafa fengizt og hafizt á margan hátt annan. f greininni eru talin upp nöfn margra mætra manna, og þau á sýnilega að nota í nútíð og framtíð sem eins konar skjöld fyrir Félag íslenzkra botnvörpuskipaeigenda, þegar fulltrúar launþega ætla að gerast svo djarfir að óska eftir nánari rökstuðningi fyrir fullyrð- ingum um getuleysi atvinnuveg- anna til að greiða mannsæmandi laun. í greininni er sérstaklega vitnað til rannsóknar, er fram hafi farið 1954, en þá kaus Alþingi 7 manna nefnd til þess að athuga hag út- gerðarinnar. Segir í grein FÍB, að allir nefndarmennirnir, sem það telur upp, þeir Björn Ólafsson, alþm., Davíð &lafsson, fiskimála- stjóri, Emil Jónsson, alþm., Jó- hannes Elíasson, hdl., Hermann Jónasson, alþm., Lúðvík Jósefsson, alþm., Davíð Ólafsson, fiskimála- essor, hafi verið sammála og skrif- að undir nefndarálitið. Þess er rétt að geta til að sýna nákvæmni í frásögn FÍB, að það er einmitt sérstaklega tekið fram í nefndarálitinu sjálfu, að í forföll- um Hermanns Jónassonar hafi ann- ar maður, Stefán Jónsson, starfað í nefndinni, og skrifar hann undir nefndarálitið. Þetta er ekki sagt hér vegna þess að ég beri ekki fullt traust til Stefáns Jónssonar, heldur til að sýna, að svo virðist sem FÍB hafi þótt skjöldui'inn verða viðameiri, ef formaður Framsóknarflokksins Hermann Jónasson, væri hafður með í upptalningunni, þótt nefnd- arálitið sjálft bæri það með sér, að hann hafði ekki komið nálægt starfinu. En einmitt sjálft nefndarálitið sannar þá réttmætu fullyrðingu í grein FIB, að sæmdarmenn hafi í nefndina valizt, þar sem þeir hafa haft í heiðri þá sjálfsögðu reglu að birta í nefndarálitinu rökstuðn- ing fyrir máli sínu og þá jafnframt þá fyrirvara, sem þeir telja nauð- synlega, og kem ég að því síðar. Er ástæða til að hneykslast svo mjög á því, þótt dregið sé í efa, að fullt mark sé takandi á öllum skýrslum íélaga og einstaklinga, Svar til F.I.B. er varða eigin fjárhagsafkomu? | Hver hefur orðið reynslan af j skattframtölum. Ég veit ekki betur J en að almenningsálitið hafi þegar fellt þann dóm, að varlega beri að , treysta skattframtölum, svo ekki j sé fastar að orði kveðið. Og ríkis- valdið hafi dregið af þessu þann lærdóm, að nú er verið að hverfa J frá því að treysta á beina skatta sem tekjustofn fyrir ríkið, en í þess stað horfið inn á þá braut að hækka óbeina skatta. Ef til vill eru meðlimir Félags ís lenzkra botnvörpuskipaeigenda með hreinni samvizku en aðrir í þessum efnum, og er vel, ef svo er. En hver er munurinn á skatt- framtölum og ársreikningum fyrir- tækja? Tölulegur munur á þessu tvennu á ekki að vera fyrir hendi, þar sem skattframtöl fyrirtækja eru að sjálfsögðu byggð á ársreikningum þeirra. Þess vegna eru þau gögn, sem allar athuganir á afkomu út- flutningsframleiðslunnar hafa ver- ið byggðar á hingað til, nákvæm- lega það sama og skattframtal hlut-1 aðeigandi aðila. Á undanförnum árum hefur ver- ið rekinn harður áróður fyrir af- námi beinna skatta og helztu rökin hafa einmitt verið þau, að skatt- yfirvöldin megnuðu ekki að koma í veg fyrir undandrátt á framtölum sem ætti sér stað í svo stórum stíl,' að þegnunum væri stórlega mis- munað í skattálögum af þeim sök- um. Hvað sem rétt er í þessu, hefur Alþingi og ríkisstjórn tekið rökin til greina. Er það þá goðgá þótt launamenn vilji ekki þegjandi sætta sig við, að skattframtöl atvinnurekenda séu talin góð og gild, þegar nota á þau sem sönnunargögn fyrir því, að togaraútgerðin og framleiðslu- atvinnuvegirnir yfirleitt séu þess ekki megnugir að greiða það kaup- gjald, sem þarf til þess að lifa menningarlífi? Félag íslenzkra botnvörpuskipa- eigenda vitnar sérstaklegá í skýrslu milliþinganefndar, sem kosin var af Alþingi samkvæmt þingsályktun frá 13. apríl 1954 til þess að athuga hag togaraútgerðar- innar. Það er helzt að skilja á grein FÍB, að þær rannsóknir á hag tog- araútgerðarinnar, sem framkvæmd- ar hafa verið séu svo ýtarlegar og fullkomnar, að engin ástæða sé til að þar fari fram frekari athuganir, og sé jafnvel móðgandi að bera fram slíka tillögu. Það er fróðlegt að blaða í nefndaráliti milliþinganefndarinn- ar 1954 og sjá hvað hún segir sjálf. Fyrsti kaflinn f nefndarálitinu fjallar um aflamagnið og aflaverð- mætið, enda er þar að sjálfsögðu ekki um að ræða lítið atriði, þegar afkoma útgerðarinnar er athuguð. Nefndin hefur marga fyrirvara að því er tekur til upplýsinga um þessa hlið málsins, og í nefndar- álitinu segir m. a. um þetta: „Hér að ofan hafa verið gefnar nokkrar upplýsingar um aflamagn togaranna á undanförnum árum. Mismunur á magni veldur þó ekki nema að nokkru leyti hinni versn- andi rekstrarafkomu togaranna. Aflaverðmæti skiptir þar vitanlega miklu máli. En hér verður hið sama upp á teningunum eins og áður, að erfitt er að gera sér grein fyrir þessu atriði eftir þeim upp- lýsingum, sem fyrir liggja“. Síðar segir um þetta atriði: „Nefndinni er vel ljóst, að þess- ar tölur eru ekki nákvæmar og geta ekki orðið það nema aflað sé miklu meiri og nákvæmari upp- lýsinga um verðlag á afla togar- anna frá þessum árum, heldur en gert hefur verið á þeim stutta tíma, sem nefndin hefur starfað.“ Næst tekur nefndin fyrir kostn- aðarliði útgerðarinnar, og um það segir m. a. í nefndarálitinu: „Nákvæm rannsókn á reikning- unum hefur ekki verið fram- kvæmd, enda þyrfti til þess miklu lengri tíma en einn mánuð. Þrátt fyrir þá galla, sem eru á reikningunum, er þó hægt að fá vissar upplýsingar um aðalgjalda- liðina, sem eru: 1. Kaup skipverja 2. Viðhald 3. Olíur 4. Fæði 5. Veiðarfæri 6. Tryggingar Aðrir stórir gjaldaliðir eru upp- og útskipun og ýmis vinna, salt og ís, löndunarkostnaður erlendis og tollar, vepctir, fyrning og skrifstofu- og stjórnarkostnaður. Þessir gjalda liðir eru færðir með ýmsu móti og eru samkv. rekstrarreikningunum mjög mismunandi háir. Hins vegar virðist mega treysta upplýsingum um þá kostnaðarliði, sem upp eru taldir hér að ofan, þar sem þeir munu vera færðir á svipaðan hátt í reikningshaldi tog- aranna.“ Síðan er það tekið fram í nefnd- arálitinu, að kostnaðarliðir 1—6 nemi um 80% af öllum rekstrar- kostnaði togaranna fyrir utan fyrn- ingar. Nefndin kemst með öðram orð- um að þeirri niðurstöðu, að ekki sé unnt að gera sér rökstudda grein fyrir útgjaldaliðum hjá tog- araútgerðinni, sem hún telur 20% af öllum rekstrarkostnaðinum. Milliþinganefndin hefur miðað niðurstöður sínar við rekstrar- reikninga 21 togara, sem útgerðar- félögin hafa sjálf látið semja og sent nefndinni. Á rekstri 2 þessara togara hafði orðið gróði en á hinum 19 varð tap allt frá 23 þúsund kr., upp í tæplega 1,5 millj. Af þessum tölum tók nefnd in meðaltal og varð meðalrekstr- j artap þessa 21 skips kr. 404.852,16 fyrir utan fyrningu. Hér verður enginn dómur lagð- ur á niðurstöður nefndarinnar, en augljóst virðist af því, sem birt er hér að framan úr nefndarálit- inu, þótt það séu engan veginn allir fyrirvarar nefndarinnar, að nefndin hefur sjálf talið sig vera að vinna að skyndiathugun, sem ekki vannst tími til að gera ýtar- legri. Það ætti því ekki að móðga neinn, og allra sízt útgerðarmenn- ina sjálfa, þótt á það sé bent, að öllum aðilum sé fyrir beztu, að fram fari rækileg rannsókn á rekstri atvinnuveganna, sem fram kvæmd sé af fulltrúum hinna ýmsu þjóðfélagsstétta, bæði fram leiðendum og launþegum, eins og ég tók fram 1. maí. Félagi íslenzkra botnvörpuskipa eigenda finnst það fráleitt að álíta að ekki hafi verið lagðir fram þair reikningar, sem treystandi sé í sambandi við athuganir á hag útgerðarinnar. í þessu sambandi er rétt að benda á, að síðan sú rannsókn fór fram 1954, sem FÍB virðist leggja mest upp úr, hefur komizt upp um stórfelld og víðtæk svik í reikn- ingshaldi og í meðferð gjaldeyris hjá einu af togaraútgerðarfyrir- tækjum landsins, sem áður naut fullkomins trausts, en þetta fyrir- tæki var eign þeirra Vatneyrar- bræðra á Patreksfirði, og var dóm ur kveðinn upp í máli þeirra í júnímánuði 1959. Af þessu tilefni vil ég beina eftirgreindum fyrirspurnum til Félags íslenzkra botnvörpuskipa- eigenda: 1. Var útgerðarfyrirtæki Vatn- eyrarbræðra eitt af þeim fé- lögum, sem rannsóknin fiá 1954 tók til? 2. Er FÍB kunnugt hverju þær fjárhæðir námu, sem þetta út- gerðarfyrirtæki sveik undan í reikningshaldi sinu og lagði fyrir erlendis? 3. Vill FÍB upplýsa almenning um, hvaða aðferðum var beitt til þess að koma gróða þess- ara félaga undan á ársreikn- ingum og opinberum framtöl- um? Verkamenn Verkamenn óskast nú þegar. BYGGINGARFÉLAGIÐ BRÚ H.F. Sími 16298 og 16784 BREITT SÍMANÚMER Viðskiptamenn eru vinsamlegast beðnir að athuga, að frá og með þriðjudeginum 16. maí 1961 verður símanúmer vort: 17940 SAMVINNUTRYGGINGAR, LÍFTRYGGINGAFÉLAGIÐ ANDVAKA

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.