Tíminn - 18.05.1961, Qupperneq 8

w
Áhugaleíkflokkum í grennd
i höfufístaðarins er oft vandi
j á höndum. Þeir búa við sömu
[kjör og aðrir flokkar úti um
land, eiga sjaldnast völ á úr-
valsleikurum en eru oft háðir
sömu gagnrýni og atvinnu-
leíkhúsin í Reykjavík.
Oftlega birtast í blöðunum há-
stemmdar lofgerðarrollur um stór
kostleg listræn afrek leikflokka
í fjarlægum sveitum og þorpum
og mætti ætla eftir blaðaskrif-
um að leikmenning á Norðurlönd
um væri hvergi meiri. Oftast
halda um pennan velmeinandi
vinir og velunnarar, gamlir ung-
mennafélagar sem vilja bera hróð
ur síns heimafólks sem víðast.
Leikflokkar á næstu grösum við
Reykjavík eiga undir högg að
sækja þar sem gagnrýnendur
fimmtadagiim 18. ma^WW
Vinarkveðja ung-
Tveir leikþættir:
KVÖLDIÐ FYRIR HAUSTMARKAÐ Teresía á Húlti (Vilborg Sveínbiarnar-
dóttir) og Lovísa ráðskona Magna bónda (Guðrún K. Jörgensen).
Kvöldið fyrir haustmark
að og Sér grefur gröf
UMF Afturelding í Mosfellssveit. — Leikstjóri
Kristján Jónsson. - Sýning í Sandger Si í kvöld
Reykja(víkurblaðanna, hiálærðir
lögvitringar og heimspekingar
mæla allt við sama kvarða og
þeir nota í þjóðleikhúsinu og
Iðnó. Og er þá hætt við að hlutur
sveitamannsins verði lítill.
Ungmennafélagið Afturelding
hefur ekkert látið aftra sér og
hefur undanfarin ár sýnt sveit-
ungum sfnum og gestum leikrit,
flest af léttara tæinu. f þetta sinn
eru sýndir tveir stuttir gaman-
þættir, Kvöldið fyrir haustmark-
að eftir Vilhelm Moberg og Sér
grefur gröf, enskur leikur. Ekki
er höfundar getið. (Áreiðanlega
þó ekki Shakespeare.) Leik-
þáttur Mobergs er fyndinn og
gamansamur en verður óþarfLega
langdreginn í meðförum óreyndra
leikara. Erlendur Blandon leikur
Magna bónda af ótvíræðri ánægju
og var oft hressilegur og spaugi-
legur, hreyfingar hans þó alltof
einhæfar og hlýtur að vera sök
leikstjórans. Sama máli gegnir
um Guðrúnu K. Jörgensen í hlut-
verki bústýrunnar.
Enskí gamanþátturinn var ógn
óbraggleg smíð, þótt fólk skemmti
sér ágætlega í ýmsum fjörsprett
um hans. Arndís G. Jakobsdóttir
lék þar veitingakonu á sveitakrá
af mikilli prýði og hlaut hæstu
einkunn kvöldsins. Það má mikið
vera ef hún getur ekki leikið ým
islegt fleira. Árni Kristjánsson
vakti mikla kátínu sem danski
bátsmaðurinn Olsen, marghrygg-
brotinn biðill, sjálfumglaður en
huglaus er á reynir. Árni skilaði
þessu hlutverki ágætavel og hef-
ur bersýnilega góða kímnigáfu.
Ari Ragnarsson var heldur vand-
ræðalegur stríðsmaður og lands-
homamaður, en lagði sig þó fram.
Við skulum sleppa leikstjóran-
um en ræða heldur um leiktjalda
málarann. Ragnar Lárusson gerði
leiktjöld við báða þættina og fórst
það vel úr hendi. Einkanlega voru
leiktjöldin í Moberg-þættinum
snoturlega gerð, augsýnilega unn
in af alúð og vandvirkni, höfðu
á sér ótvíræðan „teater“-blæ og
stil. Ef til vill voru veggirnir
heldur dökkir og snauðir pf eitt-
hvað var.
Það er engin hætta á öðru en
fólk skemmti sér vel í Hlégarði
og óhætt að spá Aftureldingu
frekari afreka í náinni framtíð.
zxc.
menna i
Þetta er Wales. Börnin í Wales
ávarpa stúlkur og drengi um all-
an heim. Á þessu ári er vinar-
kveðja okkar 40 ára. Við fögn-
um því, að hún hefur staðið af
sér styrjaldir og umbrot þessa
tímabils.
Það hafa orðið miklar breyting
ar á þessum fjörutíu árum, á sjó,
á landi, í djúpum hafsins, í lofti
og jafnvel úti í himingeimnum.
Á ýmsan hátt hefur heimurinn
minnkað og þjóðirnar nálgazt
hver aðra. Við skulum vera góðir
nágrannar, fúsir til að skilja og
hjálpa hver öðrum og halda frið,
eins og ein stór fjölskylda.
Við lifum á öld vísindanna,
atómöld, öld uppgötvana og ný-
smíð'a, öld áhættu og- ævintýra.
En hvað um framtíðina? Við vit
um ekki hvaða breytingar verða
næstu fjörutíu árin, en við, æska
1 heimsins, skulum strengja þess
heit, að engin breyting skuli
| verða á þeim vinarhug, er við
berum hvert til annars. Vísindin
hafa gert okkur að nágrönnum,
látum hlýju hjartnanna viðhalda
vináttu okkar.
SAGA VINARKVEÐJUNNAR
Fyrir 40 árum, á bernskudög-
um útvarps í heiminum, fékk
séra Gwilynn Davies, æskulýðs-
leiðtogi í Wales, þá hugmynd að
senda vinarkveðju frá ungmenn-
um í Wales til æskulýðs allra
landa. Ungmennafélögin í Wales
tóku þessari hugmynd vel og 28.
júní 1922 var fyrsta kveðjan send
frá lítilli loftskeytastöð í Leafield
í Oxfordshire. Þetta var áður en
brezka útvarpið B.B.C. tók til
Wales
starfa. Ekki er vitað um nema
einn mann, sem heyrði kveðjuna.
Það var forstöðumaður Eiffel-
stöðvarinnar í París, sem endur-
tók skeytið frá sinni stöð litlu
síðar þennan sama dag. En ekki
barst neitt svar. Næsta ár var
vinarkveðjunni aftur útvarpað án
þess nokkurt svar bærist.
B.B.C. útvarpaði kveðjunni
1924 og þá bárust tvö svör, ann-
að frá erkibiskupnum í Uppsölum
. í Svíþjóð, hitt frá menntamála-
ráðherra Póllands. Þessi svör
voru mikil uppörvun og nú var
ákveðið að senda kveðjuna út 18.
maí ár hvert. Þessi dagur var val
inn til minningar um fyrstu opin
beru friðarráðstefnuna, sem var
s;ett þann dag í Haag árið 1899.
Á árunum 1925—1939 urðu æ
fleiri útvarpsstöðvar, víðsvegar
um heim til að flytja kveðjuna
og blöð og tímarit birtu hana.
Svo skall heimsstyrjöldin á og í
mörgum löndum ríkti þögn.
Brezka útvarpið sendi þó kveðj-
una á hverju ári, einnig þegar
útlitið var svartast. En svörunum
sem bárust fór fækkandi.
Eftir stríðið náðist aftur sam-
band við mörg lönd og fjöldi
bréfa barst víðsvegar að. f janúar
1955 lézt séra Davies, stofnandi
kveðjunnar, en hann hafði áður
gert ráðstafanir til að vinarkveðja
welskra ungmenna héldi áfram að
berast út um víða veröld og von-
andi berst hún nú víðar en nokkru
sinni fyrr. .í fyrra var kveðjunni
útvarpað i rúmlega tuttugu lönd
um, þar á meðal ölum Norður-
löndunum nema íslandi.
Styrkveitingar Hugvísindadeildar
vísindasjóðs árið 1961
KVÖLDiÐ FYRIR HAUSTMARKAÐ Teresia á HúP ' Hrappur lög-
reglumaSur (Jón Sverrir Jónsson), Lavísa ráSskona (G.K.J.).
Hugvísindadeild Vísindasjóðs
hefur fyrir skömmu lokið við út-
hlutun styrkja úr sjóðnum fyrir
árið 1961. Umsóknarfrestur var að
þessu sinni til 25. marz. Alls bár-
ust deildinni 31 umsókn, en veitt-
ir voru 16 styrkir, er námu sam-
tals 540 þús. kr. Til samanburðar
skal þess getið, að áTið 1960 voru
veittir 12 styrkir að upphæð 350
þús. kr. Aukningin stafar af því,
að bráðlega er von á framlagi til
Vísindasjóðs frá Seðlabankanum
samkvæmt ákvæðum í lögum
þeim, er sett voru um bankann á
síðasta Alþingi. Væntanlega mun
enn verða unnt að hækka styrk-
upphæðina tvö næstu ár, ef allt
fer sem horfir.
Eins og jafnan áður eru styrk-
upphæðirnar talsvert misháar.
Hæstu styrkina hafa þeir hlotið,
sem eingöngu sinna rannsóknumj
og gegna ekki launuðu starfi eða
hafa lagt í sérstakan kostnað vegna
rannsókna sinna. Flestir þessara
manna þurfa að dveljast erlendis
lengst af styrktímabilsins.
Að þessu sinni veitti nefndin
eftirtala styrki:
50 þúsund krónur hlutu:
Björn Þorsteinsson sagnfræðing
ur. — Til að semja rit um verzl-
unar- og hagsögu íslands fram til
1602. (Björn hlaut einnig styrk
1959).
Sigfús H. Andrésson cand. mag.
— Til að semja rit um verzlun og
verzlunarmálefni á íslandi 1774—
1807. (Sigfús hlaut einnig styrk
1959 og 1960).
Sigurður Líndal cand. jur. & B.
A. — Til rannsókna í norrænni og
germanskri réttarsögu.
Stefán Karlsson mag. art. — Til
að rannsaka rithendur og mál ís-
lenzkra fornbréfa fram til 1450,
þeiira sem varðveitt eru í frum-
riti. Stefán hefur undanfarið unn-
ið að útgáfu þessara bréfa. (Stefán
hlaut einnig styrk 1960).
40 þúsund krónur hlutu:
Gaukur Jörundsson cand. jur.
— Til að rannsaak og vinna að rit-
gerð um stjórnskipulega vernd
eignarréttar og eignarnám. (Gauk-
ur hlaut einnig styrk 1960).
Séra Jakob Jónsson sóknarprest
ur. — Til að standa straum af
kostnaði við rannsókn, er varðar
kímni og hæðni í Nýja testament-
inu, og útgáfu doktorsritgerðar
um þetta efni. Ritgerðin er á
ensku og nefnist „Humour and
Irony in the New Testament."
Jón Sveinbjörnsson cand. theol.
& fil. kand. — Til að vinna að rit-
gerð um samanburð á grískum og
kristnum siðfræðihugtökum. (Jón
hlaut einnig styrk 1960).
Lúðvík Kristjánsson sagnfræð-
ingur. — Til þess að dveljast um
skeið á Norðurlöndum, einkum þó
í Noregi, til að kynna sér rann-
sóknir og rannsóknaraðferðir j
Norðurlandaþjóða á sviði þjóð-
hátta til sjávar, en Lúðvík hefur
um margra ára skeið safnað gögn-
um urn íslenzka sjávarhætti fyrr
og síðar. Fyrirhuguð ferð hans er
undirbúningur að samningu rits
um þetta efni.
30 þúsund kronur hlutu:
Bjarni Einarsson cand. mag. —
Til að rannsaka vinnubrögð, heim-
ildir og fyrirmyndir höfundar Eg-
ils sögu og semja rit um efnið.
Handritaútgáfunefnd Háskólans.
— Til rannsókna á riddarasögu-
handritum. Nefndin hefur í
hyggju að gefa næst út Viktors
sögu og Bláus og fá Jónas Krist-
jánsson skjalavörð til að annast
verkið.
20 þúsund krónur hlutu:
Ámi Böðvarsson cand. mag. —
Til að vinna að málfræðilegri rann
sókn handritsins Holm. Perg. nr.
15 (Stokkhólmshómilíubók). Árni
hlaut einnig styrk árið 1958).
Hörður Ágústsson listmálari. —
Til að kanna íslenzka húsagerð til
sjávar og sveita á síðari öldum.
Séra Jónas St. Gíslason sóknar-
prestur. — Til að rannsaka sögu
siðaskiptanna á íslandi, einkum þó
sögu Gissurar biskups Einars-
sonar.
Magnús Gíslason fil. lic., náms-
stjóri. — Til að rannsaka þátt
kvöldvökunnar í verklegri og bók-
legri menningu þjóðaiinnar.
Óskar Halldórsson cand. mag.
— Til að vinna úr framburðar-
rannsóknum, er dr. Bjöm Guð-
finnsson lét eftir sig, og búa þær
til prentunar.
Séra Sigurður Pálsson sóknar-
prestur. — Til að ljúka riti um
þróun og sögu messunnar, en að
þessu verik hefur sr. Sigurður
unnið í ígripum um 30 ára s'keið.
Stjórn Hugvísindasjóðs skipa
þessir menn:
Dr. Jóhannes Nordal, banka-
stjóri, formaður, dr. Halldór Hall-
dórsson, prófessor, dr. Kristján
Eldjárn, þjóðminjavörður, Ólafur
Jóhannesson, prófessor, Stefán
Pétursson, þjóðskjalavörður.
Ritari deildarinnar er Bjarni
Vilhjálmsson, skjalavörður.