Tíminn - 30.05.1961, Blaðsíða 5

?;IM IN N, þriðjudaginn 30. maí 1901.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.», Andrés
Kristjánsson, Jón Helgason Fulltrúi rit-
stjómar: Tómas Karlsson Auglýsinga-
stjóri: Egill Bjarnason. — Skrifstofur
i Edduhúsinil. — Símar: 18300—18305
Auglýsingasími: 19523 Afgreiðslusími:
12323. — Prentsmiðjan Edda h.f.
» —.......... ..........................
Rikisstjórnin ber
ábyrgðina
í gær hófst verkfall verkamanna í þremur stærstu
kaupstöðum landsins, í Reykjavík, á Akureyri og í Hafn-
arfirði. Auk þess hófst verkfall hjá verkamönnum á Húsa-
vík, hjá verkakonum á Akureyri og á Húsavík, og hjá iðn-
aðarfólki og bílstjórum á Akureyri. Milli 6—7 þúsund
manns munu taka þátt í þessum verkföllum.
Framundan eru svo verkföll flestra iðnaðarmanna-
félaganna í Reykjavík, ef ekki nást samningar í þessari
viku.
Orsök verkfallanna hefur áður verið rakin hér í blað-
iny. Hún er „viðreisn" ríkisstjórnarinnar. Hún hefur skert
kaupmátt launanna um 15—20%, án þess að þau hafi
hækkað nokkuð á móti. Samtök verkamanna hafa staðið í
samningum við atvinnurekendur mánuðum saman um að
fá þetta bætt, en fengið ákveðna neitun. Að vísu munu
atvinnurekendur hafa látið í það skína, að þeir gætu fall-
izt á 3% kauphækkun á þessu ári, og svo hliðstæðar
hækkanir á árinu 1952 og 1963. Þetta er vitanlega miklu
minna en verkamenn geta talið viðundandi eftir þá stór-
félldu dýrtíðaraukningu, er „viðreisnin" hefur valdið.
Við þetta bættist jafnframt sú staðreynd, að augljóst
er, að atvinnuvegirnir geta boðið betur, ef ríkisstjórnin
leysir þá undan verstu böggum „viðreisnarinnar" eins og
vaxtaokrinu og lánsfjárhöftunum. Einnig myndi bæði
hagur atvinnuveganna batna og launþegar geta dregið úr
kaupkröfum sínum, ef ríkisstjórnin drægi eitthvað úr
hinum miklu sölusköttum, sem hún lögbauð á síðastl. ári.
Tekjumissir ríkisins, er hlytist af því, myndi vinnast upp
með aukningu annarra ríkistekna, ef dregið væri úr vaxta-
okri og lánsf járhöftum, því að þá myndi öll framleiðsla og
velta aukast.
Ef ríkisstjórnin hefði slakað þannig til á samdráttar-
og kreppustefnunni, hefði vafalítið mátt leysa þessa deilu,
án verkfalls, og tryggja jafnhliða vaxandi atvinnurekstur
og framkvæmdir.
Þetta hefur ríkisstjórnin þrjóskazt við að gera. Það er
því hún, sem ber fyrst og fremst ábyrgð á verkföllunum,
sem hafin eru. Með þv.í hefur ríkisstjórnin tekið á sig
þunga ábyrgð, er þyngist með hverjum degi, er verkföllin
standa.
Þpð er tvímælalaust krafa almennings, að ríkisstjórnin
láti hér úndan síga og skapi þannig atvinnurekendum og
verkamönnum grundvöll fyrir samninga, sem báðir megi
vel við una.
Kaupgjaldsskrif Mbl.
Morgunblaðið klifar nú á því dag eftir dag, að atvinnu-
vegirnir geti ekki risið undir kauphækkunum, jafnvel þótt
vöxtum og lánamálum yrði komið í svipað horf og 1958.
Hvernig má samræma þetta þeim fullyrðingum blaðs-
ins sumarið 1958, að atvinnuvegirnir gætu þá borið miklu
hærra kaup en þeir greiða nú?
Hvað hefur breytzt síðan? Hefur ,,viðreisnin“ leikið
atvinnuve^ina svona grálega? Eða er ekkert að marka
það, sem Mbl. segir um kaupgjaldsmál, heldur fer það
eftír hentugleikum þess hveriu sinni?
)
'/
>
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
’/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
)
‘/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
‘/
'/
'/
/
'/
'/
‘/
‘/
'/
‘/
'/
t
/

Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
Valdajafnvægið er staðreynd,
sem verður að viðurkennast
Um viíræíur Kennedys vií þá deGaulIe og Krustjoff
f
STRAUMUR slænnra tíðinda,
fyrst frá Kúbu, síðan frá Laos,
og loks frá Alabama, er auðvit-
að ekki beinlínis uppörvandi
forleikur að ferð forsetans til
Evrópu. En ekki fnegum við þó
gera of mikið úr þessu. Enda
þótt mótlæti það, er við höf-
um orðið að þola, hafi orðið
okkur og vinum okkar og banda
lagsríkjum til tjóns, álít ég, að
það muni á engan hátt hafa
veruleg áhrif á mikilverðustu
vandamálin, sem forsetinn verð
ur að ræða um, bæði í Parxs og
Vínarborg.
í París verður vandamálið
það, hversu samstarf vestræna
þjóða skuli framkvæmt eftir-
leiðis. í Vínarborg hins vegar
verður það vandamál tekið til
meðferðar, hversu haga skuli
samskiptum hinna stóru í austri
og vestri svo, að ekki fari þar
allt úr skorðum. Mennirnir
tveir, sem forsetinn hittir að
máli, eru raunsæismenn, sem
fyrst og fremst ákvarða stefnu
sín'a út frá niðurstöðu eins kon
ar reikningsdæmis, þar seon
styrkleiki þjóðanna myndar
hina einstöku þætti. Heita má,
að enginn Bandaríkjamaður í
opinberri þjónustu, sé raunsær
að sama marki, a. m. k. halda
þá hinir sömu ekki skoðunum
sínum hátt á lofti. Þeir de-
Gaulle hershöfðingi, og Nikita
Krústjoff forsætisráðherra,
bera fulla virðingu fyrir getu
sinni til útreikninga á því,
hvers megnug hin einstöku öfl
eru. Hins vegar eru þeir allt
að því ónæmir fyrir — eða
verða a. m. k. fyrir litlum áhrif-
um af — aknennum áróðri, hug
dettum ýmis konar og öðru í
svipuðum anda. Vel að merkja
er þó Krústjoff sjálfur mikill
áróðursmeistari, en stefna hans
grundvallast á blákaldri niður-
stöðu reikningsdæmisins um
vald hinna'einstöku andstæðna.
Ekki verður um annað að
ræða en máli hinnar pólitísku
.valdastreitu verði talað á fund-
unum í París og Vínarborg,
þeirrar valdabaráttu, er felur
í sér, hvað þjóðir muni gera
með tilliti til þess, sem þær
geta gert, þegar um raunveru-
lega lífshagsmuni er að tefla.
EG GERI mér fulla grein fyr
ir því, að það kann að hljóma
töluvert afkéralega að tala um
einhverja líkingu með fundun-
um í París og Vínarborg. í raun
og veru er ég einn úr hópi
þeirra, er töldu betur til fallið,
ef forsetinn færi ekki beint af
fundi sínum með d.e Gaulle til
fundar við Krústjoff. En nú
þegar þetta á eftir sem áður að
vera þannig og allar undirbún-
ingsráðstafanir hafa verið gerð
ar — allt með fullkominni bless
un de Gaulle eftir því, sem ég
heyri — ’gæti það Verið skyn-
samlegt út af fyrir sig að gera
sér grein fyrir, að forsetinn
mun ekki aðeins eiga viðræður
við tvo raunsæismenn, heldur
ein'nig eru hinir raunsæju út-
reikningar beggja byggðir á
einni og sömu grundvailarstað-
reynd.
Þetta er sú staðreynd, að í
stað yfirburðahernaðarmáttar
Bandaríkjanna, er var raunsann
ur frá árinu 1945 og allt fram
De Gaulle — viðræður hans og Kennedys verða mikilvægar fyrir
vestræna samvinnu.
yfir árið 1955, er nú komið
valdajafnvægi. Þessi breyting
er höfuðatburður okkar tírna,
og hefur haft djúp og stöðug
áhrif á gang alþjóðlegra sam-
skipta.
ÞEGAR FORSETINN hittir de-
Gaulle hershöfðingja, stendur
hann auglitis við mann, seim
með innsæi afburðamannsins
hefur fullkomlega tekið eftir
breytingunni á valdajafnvæg-
inu í heiminum. Þessi vitneskja
er rót að vantrú þeirri, sem
hann hefur á gildi fyrirkomu-
lags og áætlana Atlantshafs-
bandalagsins. Hún er einnig or
sök þess, að de Gaulle ber ekki
óbifanlegt traust til Bandaríkj-
anna sem verndara Evrópu og
leiðtoga heimsins. Þetta sjónar-
mið hans megum við ekki láta
sem vind um eru þjóta. Þessi
skortur á trausti er svo orsök
þess, að de Gaulle krefst stöð-
ugs og náins samráðs Vestur-
veldanna um alþjóðamál. Þetta
er svo einnig ástæðan til þess,
að hann þráast við að fylgja
stefnu, sem getur verið óvitur-
leg, þ. e. a. s. að Frakkiand
hafi sjálfstæðan kjarnorkuher.
Það væri árangurslaust að
láta sér til hugar koma, að ein
hver geti endurreist hina banda
rísku yfirburði, er byggðust á
kjarnorkuveldinu fyrstu árin
eftir síðari heimsstyrjöld. Sam-
einuðu þjóðirnar, NATO,
CENTO, SEATO, hinar miklu
stjórnmálalegu stofnanir, sem
grundvölluðust á þessum yfir-
burðum, taka nú að skjálfa. Þau
sannindi marka nú dýpst spor
í okkar stjórnmálabaráttu.
ÞAR SEM Nikita Krústjoff er
mætir forsetinn manni, sem er
sér djúpt meðvitandi um þessa
nýju staðreynd, valdajafnvæg-
ið. Stefna hans markast af þess-
um sannindum. En þá skjátlast
mér hrapalega, ef Krústjoff lít-
ur ekki mátt Bandaríkjanna
með óblandinni virðingu á
sama tima og hann ber óbil-
andi traust til máttar Sovétríkj
anna.
Eg er ekki sammála þeim,
sem óttast, að hrakfarir okkar
á Kúbu og í Laos hafi orðið
til þess, að Krústjoff vanmeti
áætlanir og styrkleika Banda-
rikjanna. Krústjoff veit mæta
vel, að við getum tekið Havana
á dagstund og að það, sem held
m* okkur frá slíkri athöfn, er
ekki ótti við sovézkar eldflaug-
ar, heldur vitnezkjan um hinn
stjórnmálalega hnekki, er við
myndum uppskera um allan
hinn frjálsa heim, ef við létum
til hennar koma.
Hvað viðkemur Laos, hefur
Krústjoff að sjálfsögðu verið
fullviss um, að við gætum ekki
barizt í Indó-Kína eins og í
Kóreu. Þetta stafar af því, að á
árinu 1961 erum við ekki eins
og 1950 einir um kjarnorku-
vopn, sem hægt væri að láta
ráða úrslitum, ef annað nægði
ekki.
I
EG TÚLKA það þannig, að hin
nýja kenning Sovétstjórnarinn-
ar, að allar alþjóðaaðgerðir
skuli vera gerðar af þremur að-
ilum, þ. e. kommúnistaríkjun-
um, vesturveldunum og hlut-
lausum, og einróma samþykkt-
ar, sé endanlega byggð á hinni
sömu staðreynd, að það sé
valdajafnvægi. Þegar valdajafn
vægi er með tveimur ríkjum,
hefur hvort um sig neitunar-
vald. Ekkert verður gert nema
það, sem bæði samþykkja.
Krústjoff fylgir þessu grund-
vallaratriði út í yztu æsar. Það
gæti orðið að samkomulagi að
hlýta úrskurði þriðja aðilans.
Og það er í rauninni það, sem
við viljum. Krústjoff er ákaf-
ari og ósamvinnuþýðari en hans
eigin grundvallarsjónarmið
krefjast.
Krústjoff krefst þess, að það
sé fullkomlega viðurkennt, að
valdajafnvægi ríki og að allar
afleiðingar þess séu gerðar
heyrum kunnar. Þessi krafa
markar allar viðræður við
hann.
/
?
?
?
?
?
'/
?
?
'/
?
?
?
?
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
?
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
‘/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
\?
'/
'/
't
'/
'/
'/
'/
'/
t
t
I .
/
?
/
)