Tíminn - 30.05.1961, Blaðsíða 11

TÍMINN, þriðjudaginn 30. maí 1961.
11
1
Lárus Jónsson:
Mjög hefur verið rætt og rit-
||að urn vandamál bændastéttar
ÉBandaríkjanna. Offramleiðsia
gá mjög mörgum framleiðsluvör-
Éum hefur þjakað stór svæði.
SAlmennt séð hefur bændastétt
, þar í landi ekki notið bættra
jikjara sem aðrar stéttir.
H Landbúnaðarmálin voru að
llsjálfsögðu mjög á dagskrá í
Mkosningabar'áttu þeirra Kenne-
Landbúnaðarmál
leiðslu landbúnaðar ríkjanna.
Nokkuð hefur til þefesa verið
gert að því, af hálfu sambands-
stjórnarinnar, að hafa áhrif á
staðsetningu iðnfyrirtækja með
tilliti til þess að taka á móti
uppflosnuðu bændafólki.
Að sjálfsögðu eru tillögur
Kennedys til lausnar á vandan-
uon byggðar á því, sem áður seg
ir um orsakir hans.
Landbúnaðapólitík
BANDARÍKJANNA
Idjrs og Nixons. Gat Kennedy
Svissulega bent á mörg mistök
Ifþáverandi stjórnar í landbúnað
rarmálum. Héldu margir vestur
1*|þar að landbúnaðarmálin yrðu
jNixon að falli. Hann reyndi aft-
||ur á móti að gera sem minnst
|úr mistökum þeirrar stjórnar,
fer hann sjálfur átti sæti í, en*
% reyndi þó ekki að byggja á
Í stefnu Eisenhowers og Bensons,
f heldur markaði sína eigin
istefnu. Hvað um það. Kennedy
|vann, svo sem frægt er orðið.
b Hvort það var vegna landbúnað
|arstefnu hans eða Nixons skal
ósagt látið.
Um miðjan marz lagði svo
|Kennedy fram tillögur sínar í
f landbúnaði. Þar er um ýmsar
k nýjungar að ræða. Um áætlun
l^forsetans er fjallað í aprílhefti
I IFAP News, og það sem hér
| verður sagt er byggt á þeim
itheimildum.

|FORSAGA:
' ■ ® Kennedy
*-* ; undi tugur
segir: Þegar sjö-S
_____ „0„ aldarinnar heldurl
Íinni’eið sína eru tekjur land-1
pbúnaðarfólks lægri miðað viðM
laðrar stéttir en nokkru sinnii
fflsíðan á fjórða tugnum.
H Flest vandkvæði stafa af 4||
- ástæðum: É
fl. Getuleysi milljóna aðskil-||
g inna framleiðenda tli að hafafi
áhrif á sölu eða verð meijf
* framleiðslu sinni. Starfandi,|| Frá fréttaritara Tímans
É einn út af fyrir sig, geturi
W bóndinn hvorki skipulagtj| á Stokkseyri.
p framleiðslu sína eftir kröf-g
§ um tímans, né samið árang-1
« ui'sríkt um réttlátt andvirði.U
Tæknibylting, sem enn erf
ei fullkomin, hefir valdið||
aukinni uppskeru af minna|g
flatarmáli og eftir rninni^
vinnu, svo að nú framleiðir||
hver bóndi til fæðis og|t
skæðis handa 25 manns meði
an hann í aldarbyrjun að-fl
eins sá fyrir 7. fi
Ófullkomið dreifingarkerfi||
sem leyfir helmingi íbúaff
hins frjálsa heirns að þjást*
af næringarskorti á sama||
tíma og birgðir okkar (þ.e.||
Bandaríkjamanna) eru svo*
miklar, að skortur er á við-jl
hlítandi geymslu. g|
Stöðug og áframhaldandiB
hækkun á kostnaði við bú-É
skapinn. Meðalbú krefur íl
fjárfestingu um 36 þúsundl:
dollara (um 1.4 millj.' ísl.É
kr.). Vaxtabyrði bænda hef-*
ur aukizt meii’a en 300% S
og verkfærakostnaður stig-:1
ið 75% á síðasta áratug.
Humarveiðar hófusf skömmu
fyrir síðustu helgi, en slæmt
sjóveður hefur hamlað veið-
um. í norðanáhlaupinu, sem
gerði í byrjun vikunnar, gátu
humarveiðibátarnir ekki at-
hafnað sig, því að lítið má vera
að veðri, svo að ógerningur sé
að stunda veiðarnar.
Humarveiðar hafa verið mikið
stundaðar undanfarin ár og fara
stöðugt vaxandi. Nú eru humar-
veiðar .stundaðar að marki frá
Stokkseyri, Eyrarbakka, Vest-
mannaeyjum og Þorlákshöfn.
stáli, tré og öðiu byggingarefni.
Og birgðirnar þurfa að
minnka. Forsetinn hefur sent
sendinefnd til þess að kanna
hversu megi koma birgðunum
til góða meðal vanþróaðra
þjóða. Auk þess er farið fram
á aukna fjárveitingu til þess
að hægt sé að lána mat og fóð-
urvörur. Enn fremur vill hann
fimm ára áætlun um hjálpar-
starfsemina.
Það er í fleiri horn að líta.
Þörfin er víðar en í vanþróuðu
löndunum. Forsetinn hefur gef
ið landbúnaðarráðherra sínum
fyrirmæli um að auka bæði
magn og gæði þeirra matvæla,
sem dreift er meðal þurfandi í
Bandaríkjunum.
Ennfremur mælir forsetinn
með því, að aukinn verði há-
degisverður og mjólkurgjöf í
skólunum.
Þriðju aðferðina til léttis á
vandanum bendir forsetinn
einnig á:
Ein þeirra leiða, sem bænd-
ur geta notað, til þess að bæta
samningsaðstöðu sína, er árang
ursrík starfsemi samvinnufé-
laga *ænda sjálfra.
Þess vegna mæli ég með laga
setningu til þess að staðfesta
og vernda rétt bænda til þess
að vinna saman í samvinnufé-
lögum sínum að vinnslu og sölu
á framleiðslu sinni, kaupum á
nauðsynjum og að því að veita
sér nauðsynlega þjónustu. Þessi
lagasetning ætti sérstaklega að
leyfa samvinnufélögum bænda
að kaupa og byggja vinnslu-
stöðvar og viðkomandi útbúnað
og að mynda félag við önnur
samvinnufélög svo fremi sem
það miði ekki að einokun og
dragi úr samkeppni.
Hann vill frjálslegri og aukna
lánastarfsemi hins opinbera,
svo að hver bóndi er þess þarfn
ast, geti fengið að láni rekstrar
fjármagn og fé til umbóta á
tiýli sínu á góðum kjörum.
Ennfremur hefur hann bent á
tvær leiðir til þess að kornið
verði fremur geymt heima og |
að bæta fjárhagsástand land-
búnaðarhéraða.
a: Breyta lánareglugerðum svo
að bændur geti fengið að
láni allt að 95% (í stað 90
nú) af efniskostnaði við
byggingar á geymsluhús-
næði.
b) Ábyrgjast bændum greiðslu
fyrir geymslu á uppskeru
ársins 1960.
Þetta verður, segir forsetinn,
til þess að auka eftirspurn eftir
Akrarnir vökvaSir.
mrnmmmsmm.
BYRJAÐIR AÐ
VEIÐA HUMAR
Bátar frá Stokkseyrí komu úr
þriðja róðrinum í gær.
I
lí Það kemur ekki fram hér hjá^
ÍKennedy, að hlutfallslega lítill|
hluti bænda framleiðir hlutfallsl
^lega mikinn hluta heildarfram-|
mm
Vandmeðfarinn'"
Héðan frá Stokkseyii stunda nú
þrír bátar humarveiðar, Hásteinn
I, Hásteinn II og Hólmsteinn, en|
þeir eru allir um 30 lestir að stærð.!
Komu þeir úr þriðja róðrinum íj
gær og hver róður tekur tvo sólar-!
hringa, því að aflinn er ísaður
strax um borð.
Humarinn er mjög vandmeðfar-
inn, og því er nauðsynlegt, að
hann sé ísaður í stíum, strax og
hann kemur úr vörpunni. Ef hann
liggur óísaður einhvem tíma, verð-
ur hann ekki einasta ónýtur á
skammri stundu, heldur eitraður.
Er strangt eftirlit með meðferð
humarsins, bæði á sjó og landi.
Slæmur félagsfiskur
Ásamt humarnum, kemur mikið
af öðrum fisktegundum í vörpuna,
og ber þar mest á ýsu, karfa, stein-
bít, kola og lúðu. Eigi er gott fyrir
þessa fiska að lenda í félagsskap
með humarnum í vörpunni, því að
hann er hin mesta skaðræðis-
skepna, og merjast fiskarnir oft
illilega undan honum, en að jafn-
aði verður þó ýsan verst úti. Hún
skemmist mikið. Flatfiskurinn er
stinnari og þolir því betur hnjask-
ið. Það þykir gott hér um slóðir,
ef bátarnir fá 100 körfur af humar
í róðri, en undanfarin sumur hefur
meðalafli báta héðan verið 180—
200 körfur.
Meðhöndlun í landi
sem kallað er, en þá er af honum
slitinn halinn. Vinna oft við það
40—50 manns, mest konur, börn og
unglingar. Eru þá borð sett út
undir bert loft, og unnið af kappi
við aflann, og er þá oft handa-
gangur í öskjunni. Þegar humar-
inn hefur verið slitinn, er hann
hraðfrystur og geymdur í frysti-
húsi, þar til frekari verkun hans
getur farið fram, en sjaldnast er
humarinn fullbúinn til útflutnings
fýrr en um jól. Þá hefur hann
verið þíddur upp og skelflettur, en
fiskurinn síðan settur í litlar öskj-
ur, sem eru hraðfrystar, og er þá
humarinn loks fullbúinn fyrir er-
lendan markað.
; HiS mesta lostæti
I Mestur hluti humarsins er flutt-
j ur til Bandaríkjanna, þar sem hann
jþykir kostafæða. Fæst fyrir hann
;hátt verð, og er mikil eftirspurn
, eftir honum. Á seinni áium hefur
verið farið inn á þá braut að flytja
hann einnig út í skelinni.
Humarveiðarnar byrja venjulega
fljótt upp úr vetrarvertíðarlokum
og standa fram í ágúst, en hin síð-
ari ár hefur þá tekið fyrir veið-
arnar.
Veiðileyfi gildir samt lengur, en
til humarveiða þarf sérstakt leyfi,
[þ'ar sem þær eru stundaðar innan
landhelgi.
Eins og áður segir, er ekki lokið
við að fullvinna humarinn fyrr en
um jól, og er því auðsætt, hve
mikilsverður þáttur humarveiðarn-
ar eru orðnar í atvinnulífi þessara
tveggja þorpa, Stokkseyrar og Eyr-
arbakka.
Má ségja, að þessar veiðar hafi
gersamlega breytt atvinnuviðhorf-
um í þorpunum, því að við vinnslu
aflans starfar fóik, sem á þess ekki
kost að stunda aðrj vinnu, þar
sem atvinnulíf er ekki fjölbreytt,
en það eru mest konur og börn,
sem vinna við humarinn. B. T.