Tíminn - 30.05.1961, Blaðsíða 7

TÍMINN, þrigjndaginn 30. maí 1961.
7
Fimmtugur:
Stefán Árnason
garðyrkjubóndi, Syðri-Reykjum
Það varð á skömmum tíma
landsfleyg frétt, þótt þá væri
ekkert útvarp, þegar Erlendur
bóndi á Sturlureykjum og synir
hans, „handsömuðu“ gufuna frá
hvernum, fyrir neðan túnið, og
fluttu hana heim í bæinn, þar sem
hún vermdi hýbýli fólksins, sem
sjálfsagt höfðu oft verið köld,
eins og þá gerðist almennt á
sveitabæjum.
Fram að þeim tíma hafði öl:l
sú orka, sem streymdi upp frá
hverum viðs vegar um landið, 1
farið út í veður og vind. Sjálft
heita vatnið hafði frá upphafi
íslandsbyggðar runnig ónotað til
sjávar. Alls staðar munu þó hver
irnir hafa verið notaðir til þvotta
og þægilegt var og eldiviðarsparn
aður, sem kom sér vel, að geta
látið sjóðandi vatn í pottinn, þeg
ar matseldun hófst. Og enn má
nefna eitt, sem furðulítill gaum-
ur hefur verið gefinn, að tann-
læknar munu hafa litla atvinnu
hjá fólki, sem alizt hefur upp og
búið við neyziu hveravatns, bæði
í mat og drykk alla tíð.
Þegar Bjami Ásgeirsson og
fleiri fóru að byggja gróðurhús
og rækta suðræn aldin, þótti það
að vonum mikið ævintýri. Síðan
hafa miklir hlutir gerzt í jarð-
hitamálum. Höfuðborgin er hit-
uð upp með heitu vatni, sem tekið
er upp úr holtum og hæðum, þar
sem enginn hafði áður yl úr jörðu
fundið, og sama er að segja um
ýmsa minni bæi og þorp. Og nú
eru sennilega allir sveitabæir,
sem jarðhita eiga í nánd, hitaðir
með honum.
Þetta jarðhitaævintýri heillaði
ag vonum ýmsa unga menn. En
eitt var nauðsynlegt, ef nýta átti
þessi jarðgæði — og svo er enn
— til þess þurfti fjármagn, sem
ekki var auðfengið í lok kreppu-
áranna. j
Það hafa horfið 26 ár í tímans
haf, síðan ungur Reykvíkingur
dró sig út úr öllu 1. maí bram-
boltinu og lagði leið sína þarín
dag austur yfir Fjall. Áður en
hann lagði af stað, tnerkti hann
á Iandabréfið alla heita staði aust,
an Ölfusár og Hvítár. Þessir stað
ir S'kyldu skoðaðir og athugaðir
möguleikar á að fá dálítinn leka
af öllu þessu ónotaða heita vatni
og landspildum, sem bæjarmapn
inum sýndist vera nóg af. Ferðin
gekk eftir áætlun og endaði á
Syðri-Reykjum í Biskupstungum.'
Þegar þangað kom, gaf Grímur
Ögmundsson, bóndi þar, unga
manninum kost á sjóðandi vatni
í 3ja þml. pípu, gufu í aðra pípu
2ja þml. og 10 ha af blautri mýri
fyrir austan túnið, allt fyrir 2000
krónur. Broslega lág upphæð
gæti ég trúað að ungum mönnum
fyndist það nú. En það jafn-
gilti þá um 150 dilksverðum eða
50—60 þúsund krónum nú. —
Svona hafa tímarnir breytzt. —
Ungi maðurinn, sem gerði þessi
kaup, er hinn velþekkti athafna-
og umsvifamaður Stefán Árna-
son og á nú fimmtugafmæli í dag.
Foreldrar hans eru mörgum að
góðu kunn, þau Árni Bjarnason,
er lengi var umsjónarmaður í Al-
þingishúsinu og kona hans Björg
Stefánsdóttir.
Það ætla ég, að sumir vinir
Stefáns hafi örvænt, fyrir hans
hönd, yfir þessu ráðslagi hans
Hann var um þessar mundir að
Ijúka húsgagnasmíði og mun ýms-
um hafa þótt lítið ráð, að hverfa
frá góðri atvinnu, að þessari ó-
vissu. En Stefán vissi hvað hann
vildi. Moldin og hitinn heillaði
hann, og hann byggði upp gróður-
húsastöð sína af miklum dugnaði I
og stórhug og hefur enn langa
stund rekið stærstu gróðurhúsa-
stöð í einstaklingseigu hér á landi.
Til þess, að það gæti orðið varð
hann að imargfalda landareign
sína og hita og býr nú við nóg
land og gnægtir of heitu vatni.
Á seinni hluta 4. tugar þessar-
ar aldar fór að koma verulegur
skriður á gróðurhúsaræktun. Hver
stöðin eftir aðra þaut upp. Fram-
leiðslan jókst og sölutregða og
verðlækkun varg vegna sam-
keppni og undirboðs á markaðin-
ur verður til hagsbóta. Stefán
stendur í röðum slíkra manna
með sóma.
Eg vildi, að af því, sem að
framan er sagt, mættu.menn sja,
að þar sem Stefán fer, er mikill
málafylgjumaður á ferð. Þegar
honum þykir miki'ls við þurfa,
fylgir hann orði ritningarinnar,
að knýja á, þangað til upplokið
verður. Frá hinu verður þá líka
að segja, að Stefán kann manna
bezt að leggja áhyggjur og annir
til hliðar, þegar það á við. f góðra
vina hópi er hann allra manna
glaðastur og áhyggjulausastur og
hvílist þá í gleði sinni og vin-
semd.
Ferðin austur 1. cnaí og sú, sem
var farin rúmu ári seinna, er Stef
án, ásamt konu og dóttur, fluttu
búferlum að Syðri-Reykjum, urðu
happasælar, þó að sú seinni tæki
12 tíma þessa 100 km. leið, um
miðjan júní. Á kreppuárunum og
lengur, veittu sumir bflstjórar sér
ekki þann munað að eiga vara-
dekk, en bættu á vegum úti, þeg
ar með þurfti og sóttist þó ferð-
in stundum í seinna lagi. Og ekkl
var brautin heim að Syðri-Reykj
um betri en það, að ungu hjónin
urðu að ganga frá bílnum síðustu
2—3 km. með eins árs gamla dótt
ur á handleggnum. Við slíkar sam
göngur máttu Syðri-Reykjabænd-
ur búa í mörg ár og verður sú erf
iðleikasaga ekki skráð hér. En
gott er að líta til baka yfir farna
leið, þegar allt hefur gengið til
góðs, götuna fram eftir veg“.
Stefán Árnason er kvæntur!
Áslaugu Ólafsdóttur frá Fossá,
hinni ágætustu konu. Eiga þau
fjögur efnileg börn, son og þrjár
dætur, og fallegt heimili, þar sem
gott er að vera.
Svo óska ég Stefáni til ham-
ingju með fimmtugafmælið og allt,
sem hann hefur komið í verk. En
ég óska honum líka til hamingju|
með að vera þó ekki eldri en
þetta, og eiga vonandi langa fram
tíð fyrir sér og mikið starf fram-
undan.
Persónulega þykir mér það helzt
að í samb. við þetta afmæli vin-
ar míns, að geta ekki tekið bein
an þátt í afmælisfagnaðinum. Viði
það verður þó að sitja, og því
sendi ég hinni hamingjusömu fjöl
skyldu á Syðri-Reykjum, beztu ósk
ir mínar og kveðjur.
Þorsteinn Sigurðsson,
Helgu Weisshappel
um. Framsýnir félagshyggjumenn
sáu, að við svo búið mátti ekki
standa og stofnuðu Sölufélag garð
yrkjumanna 1940. Stefán Árna-
son var í þessum hópi. Honum var
svo bráðlega falin forsjá félags-
ins, og hefur verið formaður þess
í 10 ár, og unnið því ósleitilega. |
Fyrir forgöngu hans, fékk félagið
lóð á mjög hentugum og glæsi-l
legum stað, og í trássi við ótal
hömlur ríkisvaldsins á þeim árum 1
kom hann, með góðu samstarfi
við meðstjórnarmenn og framkv.-\j
stjóra, upp stóru húsi fyrir starf-'
semina, af litlum efnum, ætla ég
að óhætt sé að segja.
Það er ekki heiglum hent að
koma slíku verki seim þessu í
framkvæmd, útvega lánsfé, ábyrgj
ast skilvísa greiðslu af því og
standa við það, láta allt bera sig
og skila framleiðendum háu verði
fyrir afurðimar. Það er margur
vandi'nn, sem þarf að leysa. Margt
sem kallar að. Hvað á að gera við
það, sem ekki selst á stundinni?
Stefán vill koma upp grænmetis-
niðursuðuverksmiðju eða geymslu
á annan hátt. En það vantar fjár
magn. Hann vill líka reyna út-
flutning á vissri gróðurhúsafram-
leiðslu, hefur kynnt sér það, og
telur þar nokkra von, ef tillit
komi frá hinu opinbera valdi. Það
er ókomið enn. Fiskur hefur verið
fluttur út með flugvélum og
keyptir ávextir fyrir. Öllu má
fórna fyrir þorsk og ýsu, kola og
karfa. Ekki skal gert lítið úr því.
Stefán Árnason er vel sjáandi
á allar nýjungar og vill kanna nýj-
ar leiðir og segja skilið við
gamla götutroðninga, þegar hann
kemur auga á aðra og betri yegi.
Og þegar hann sér eitthvað, sem
honum þykir mikils um vert, og
líklegt að til nokkurra bóta sé
verður hann altekinn af áhuga
að reyna og prófa alla hluti og
halda því, sem gott er, og koma
því í framkvæmd. Til þess sparar
hann hvorki fyrirhöfn né fé —
jafnvel úr eigin vasa, ef með
þarf Það hefur löngum orðið hlut
ur þeirra manna, sem' að félags-
málum vinna þ.á.m. í sveitunum,
að fórna bæði tíma og kröftum
fyrir félagsmálin. án endurgjalds,
airnars en þess, að einhver árang
Frú Helga Weisshappel heldur
um þessar mundir sína fyrstu mál
verkasýningu í Mokkakaffi á
Skólavörðustíg.
Þetta er sérkennileg sýning sem
gefur góð fyrirheit um listakoip
una. Frúin nefnir þessar myndir,
sem eru 26 talsins skrautmyndir.
Með því á hún við, að þessar mynd
ir gegni því hlutverki einu að
vera híbýlaprýði, en þeim sé
hvorki ætlað að ráða lífsgátuna
eða sýna veröldina og mannlífið
í nýju ljósi.
Samt er þetta sérkennileg og
falleg sýning. Margar myndanna
minni á persónulegan skáldskap.
Lyrisk lítil ljóð ofin úr blómum.
Listakonan fer sínar eigin leið
ir og líkist ekki neinum öðrum
málara, jafnvel lögun myndanna
er brot á öllum venjum. Þær eru
yfirleitt langar og mjóar ræmur,
víðsfjarri því sem málarar kalla
„hið konunglega snið“. En ein-
mitt þessi lögun myndanna gerir
þær sérkennilegar og hæfari til
að ná tilgangi sínum. Það andar
frá þessum myndum fegurð og
þokka og manni líður vel í návist
þeirra.
Gestir í Mokkakaffi hafa tekið
þessari sýningu óvenjulega vel,
því að um helmingur myndanna
hefur þegar selzt. Listakonan hef
ur ótvíræða listræna hæfileika og
meg aukinn tækrii má /last við
góðum hlutum frá hennar hendi.
Gunnar Dal.
Helga og 3 af málverkum hennai
UTBOÐ
Tilboð óskast um smíði á sex eldtraustum renni
hurðum.
Útbeðsgögn má fá í skrifstofu vorri, Tjarnargöti
12, III. hæð, gegn 200 króna skilatryggingu.
Innkaupastofnun Reykjavíkurbæjar.
Á víðavangi
Hringavitleysan í
vaxtamálunum
Tæpast er hægt að hugsa sér
fáránlegri fjarstæðu en röksemd
ir höfundar Reykjavíkurbréfa
Mbl. fyrir nauðsyn okurvaxt-
anna. Bankarnir verði að græða
hundruð milljóna til a@ auka út-
lánafé sitt. Sparifég sé of lítið.
Þessi gróði gengi svo til að auka
útlánin. Þetta segir jMbl. þrátt
fyrir þá staðreynd, að ríkisstjórn
in hefur fryst í Seðlabankanum
hluta af sparifé þjóðarinnar til
þess að koma í veg fyrir að það
notist til útlána.
Gangurinn er þá þessi: Halda
uppi okurvöxtum, sem verka
eins og skattar á atvinnulífið og
laga framleiðslu og framtak,
og þykjast vera að þessu til að
auka útlánaféð. Draga svo um
leið inn og frysta sparifé lands-
manna til þess að minnka út-
lánin og knýja þannig fram
samdráttinn. Þannig verður
ljóst, að okurvextirnir eru ekki
innheimtir til þess a@ auka út-
lánaféð í landinu og örva fram-
leiðsluna og framtakið — heldur
til þess að draga úr framkvæmd
um og hjálpa til að koma á þeim
samdrætti, sem þeir kreppu-
menn trúa á, sem hina einu
lausn íslenzkra efnahagsmála.
Fátt sýnir betur en þessi rök
semdafærsla höfundar Reykja-
víkurbréfa Mbl. hvílík hringavit
leysa „viðreisnin“ er.
Buddan, Vísir og 4%
Vísir heldur enn áfram að
telja landsfolki trú um að fram
færslukostnaður hafi aðeins
hækkað um 4%. Vísir hefur oft
gert siig hlægilegan áður, en nú
fer að keyra um þverbak. Það
gerir kannski ekki svo mikið til,
því að menn hafa aldrei tekið
mark á skrifum Vísis, og menn
þurfa ekki að lesa Vísi til að
komast að raun um hve dýrtíð
in hefur vaxið mikið. Menn
þurfa raunar ekki að lesa sér
eitt eða annað til um það. Það
er pyngjan sem talar í þessu
máli, og hún er ólygin dómari
er sérhver neyðist til að hlýða.
Menn líta ekki í Vísi — menn
líta í budduna sína.
Viðhald bæjarins og
konungskomur
Gárungar fleygja því nú sín
á milli að eina aðhaldið sem
bæjarstjórnaríhaldið virðist hafa
varðandi hreinsun og viðhald
gatna í bænum séu opinberar
heimsóknir erlendra þjóðhöfð-
ingja. Það er gott að það verð-
ur eitthvað til að vekja þá af
Þvrnirósarsyéfninum.
4ukin framlei'SsIa, fram-
^eitSni, rannsóknir og
’ísindi
Til þess að takast megi að
tvöfalda á einum áratug heildar
framleiðslu þjóðarinnar, verður
bæði að hagnýta betur þau at-
vinnutæki, sem þegar eru til í
landinu ,og bæta við nýjum.
Vafalaust er, að stórbæta má
hagnýtingu framleiðslutækja í
landinu. Hafa þarf að markmiði
árlega bætta framleiðni með
vísindalegum rannsóknum oig
framleiðniathugunum. Aauka al-
memia verklega framleiðslustarf
semi og verkmenningu. Koma
i veg fyrr að tæknimenntaðir
íslendingar kjósi heldar að
s-l*i'ía erlcndie