Tíminn - 02.07.1961, Blaðsíða 5

TfHINN, sunnutlagiim 2. |ÚIÍ 196L
5
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjórl: Tómas Axnason. Rit-
stjórar: Þórartnn Þórarmsson (ábj, Andrés
Kristjánsson, Jón Helgason Fulltrtu rit>
stjómar: Tómas Karlsson Auglýsmga
stjóri: Egili Bjamason - Skrifstofur
í Edduhúsmu. — Símar: 18300—18305
Auglýsingasími: 19523 Afgreiðslusími:
12323. — Prentsmiðjan Edda h.f
Ojaldeyrisstaðan versnaöi
um 500 milljónir
Stjórnarblöðin reyna að gera sér mat úr ársskýrslu
og reikningum Útvegsbanka íslands fyrir árið 1960. Segja
stjórnarblöðin skýrsluna staðfesta ágæti „viðreisnarinn-
ar“ og hina heillavænlegu þróun peningamála á árinu
1960. Hér er þó seilst um hurð til iokunnar af full mikilli
ákefð, því að skýrslan er í höndum stjórnarblaðanna eins
og hálmstrá drukknandi manni. Skýrslan staðfestir ein-
mitt það sem Tíminn hefur sagt um lánasamdráttinn og
kreppustefnu ríkisstjórnarinnar.
í skýrslunni kemur meðal annars fram, að endurselj-
anlegir víxlar Seðlabankans í Útvegsbankanum — afurða-
víxlar — hafa lækkað um tæpar 17 milljónir, þrátt fyrir
gengislækkunina og hina stórauknu rekstursfjárþörf
framleiðslunnar.
Á sama tíma hafa útlán Útvegsbankans til sjávarút-
vegsins hækkað um 53 milljónir króna. Er af því augljóst,
að Útvegsbankinn hefur gert sitt til að styðja sjávarútveg-
inn þrátt fyrir erfiða aðstöðu bankastjórnarinnar vegna
kreppustefnu ríkisstjórnarinnar i banka- og peningamál-
um. Er hér sýnilega á ferðinni önnur ög betri vinnubrögð
en í stjórnarráðinu og Seðlabankanum.
í yfirliti um peningamarkaðinn og þróun bankamála í
skýrslunni er aðeins rætt um viðskiptabankana, en spari-
sjóðum sleppt. Til að ná réttri mynd af ástandi bankamála
verður þó að taka sparisjóði inn í dæmið. Samkvæmt Fjár-
málatíðindum urðu breytingar á innlánum banka og spari-
sjóða á árunum 1955 til 1960 sem hér segir (aukning í
hundraðshlutum).
1956 1957 1958 1959 1960
Veltiinnlán +4.0% +31.0% +22.3% +9.4% +4.0%
Sparinnlán 12.4% 13.1% 13.0% 15.9% 19.3%
Rétt er að geta þess í sambandi við innlánin, að vextir
eru háir og leggjast að sjálfsögðu við höfuðstól, svo aukn-
ingin verður meiri í samanburðinum á árinu 1960, en
raunverulegu nýju innlánsfé nemur.
Útlán banka og sparisjóða á árunum 1955 til 1960
urðu sem hér segir (aukning í hundraðshlutum).
1956 1957 1958 1959 1960
Útlán 11.4% 11.4% 19.5% 18.9% 7.5%
Þessar tölur segja glögglega frá lánasamdrættinum á
árinu 1960. Séu árin 1959 og 1960 borin saman sést þetta
enn gleggra. Aukning útlána banka og sparisjóða 1959
nam 620 milljónum króna en 1960 290 milljónum króna,
eða útlán banka og sparisjóða höfðu dregizt saman um
hvorki meira né minna en 330 milliónir, þrátt fyrir geng-
islækkunina, þrátt fyrir hinar geysilegu verðhækkanir á
árinu og stóraukna reksturfjárþörf fyrirtækja.
Kreppumenn lofsyngja mjög hagstæða gjaldeyris-
stöðu bankanna. Segja hana hafa batnað um 240 milljónir.
Þar er þó aðeins sögð hálf saga. í bönkunum er geysi
mikið af stuttum viðskiptalánum trá erlendum einka-
aðilum. Þessi lán nema nú hátt á briðia hundrað milljón-
um og vega því upp á móti „hinm hagstæðu gjaldeyris-
stöðu bankanna".
Ef komast á að raun um raunverulega afkomu þjóðar-
innar gagnvart útlöndum skiptir gialdeyrisstaða bank-
anna aðeins litlu máli. Það er gjaldeyrisstaða þjóðarinnar
í heild sem er afgerandi. Á árinu 1960 hækkuðu erlend
lán til langs tíma um 330 milljónir. Þar að auki gekk á
birgðir útflutningsafurða í landinu á árinu 1960 um 206
milljónir. Gjaldeyrisstaða landsins hefur því i heild versn-
að um rúmar 500 milljónir á síðasta ári eða meira en
nokkru sinni fyrr á einu ári. Þetta er sannleikurinn um
„viðreisnina“ og jafnvægið í peningamálum þjóðarinnar.
Walter Lippmann ritar um albióðamál:
Við mepm ekki beita sömu bar-
áttuaðferðum og kommúnistar
Við lok tiltölulega hagstæðs
tímabils eftir glapræðið á
Kúbu skrifar Stewart Alsop í
blaðið „The Saturday Evening
Post“ eitthvað á þessa leið: Ef
kommúnistum er óendanlega
lengi leyft einum að viðhalda
þeirri aðferð, að vera óbeinir
aðilar að árásum á þann hátt
að láta umboðsmenn sína ríða
á vaðið, munu þeir að lokum
hafa lagt undir sig allan heim-
inn á sama hátt og þeir eru nú
að leggja Suðaustur-Asíu að
fótum sér.
Með þessum orðum erum við
að nýju vakin til umhugsunar
um spurningu eina, sem all
erfiðlega hefur þvælzt fyiir
mönnum hér í landi. Hins veg-
ar fela orð Alsop ekki í sér
neitt svar við spurningunni,
sem er sú, að hve miklu leyti
við skulum taka upp bardaga-
aðferðir kommúnista til þess að
standa gegn og hindra fram-
gang þeirra. Þessar aðferðir
kommúnista fela í sér ólögleg-
ar athafnir, samningsrof, brot
á alþjóðalögum og brot á
stofnskrá S.Þ. Viljum við mæta
kommúnistum með þeirra eigin
aðferðum, verðum við og að
gerast jafn brotlegir við al-
þjóðareglur og lög.
þeim tilgangi að steypa stjórn
af stóli. Þess vegna er atferli
okkar á Kúbu sem og atferli
Sovétríkjanna í Suður-Vietnam
hvort tveggja ólöglegt.
I leit að svari við fyrrnefndri
spurningu, getum við fyrst gert
okkur grein fyrir því, að það er
grundvallarregla, að íhlutun er
ólögleg, ef hún er gerð til þess
að styðja ríkjandi stjórnarvöld
og er að beindi þeirra. Það
myndi þannig t.d. vera löglegt
af hálfu Bandaríkjanna, að
senda allt herlið sitt til Suður-
Vietnam, ef Ngo Diem Dinh;
forseti landsins, óskaði eftir
því. Það er hins vegar ólöglegt
athæfi ef Sovétstjórnin t.d.
sendir svo mikið sem eina
byssu til skæruliðasveita, sem
vinna að því, að koma stjórn
Diemes forseta frá völdum.
Eg nota þessar tvær miklu ■
andstæður til þess að leggja á-
herzlu á tvö atriði. Hið fyrra er
það, að í rauninni eru engin
takmörk fyrir því, hversu víð-
tæk íhlutun getur verið leyfi-
leg, ef verið er að vernda lög-
lega stjórn, sem hefur óskað
eftir slíkri vernd. Síðara atriðið
er, að lögin banna íhlutun i
Aðalfundur Kvenfélagsins
Hringsins var haldinn þann , 1.
júni síðastliðinn. Fóru þar fram
venjuleg aðalfundarstörf. Sam-
kvæmt breytingum á lögum félags
ins, eiga 2 af fjórum stjórnarkon-
um að ganga úr stjórn eftir að
hafa setið í stjórn í 4 ár, og áttu
þær frú Eggrún _ Arnórsdóttir og
frú Margrét Ásgeirsdóttir að
ganga úr stjórninni. í þeirra stað
voru kosnar þær frú Laura Bier-
ing, gjaldkeri og frú María Bern-
höft. Auk þeirra skipa stjórnina
frú Soffía Haraldsdóttir, sem var
endurkosinn formaður til tveggja
ára, frú Guðrún Hvannberg og frú
Sigþrúður Guðjónsdóttir. í vara-
stjórn eru þessar konur: Frú Dag-
mar Þorláksdóttir, frú Herdís Ás-
geirsdóttir, frú Hólmfríður And-
résdóttir og frú Ragnheiður Ein-
arsdóttir.
Fjáröflunarnefnd var kosin til
tveggja ára og hlutu þessar konur
Ef við lítum á ástandið frá
bæjardyrum heiðvirðrar stjórn-
arstefnu, verðum við að muna,
að lögum samkvæmt er íhlutun
bönnuð nema því aðeins að
fram komi beiðni löglegra
stjórnvalda um hana. Það er ó-
löglegt að styðja byltingu í
Suður-Vietnam sem og gagn-
byltingu á Kúbu. Við skulum
hugsa okkur vandlega um, áður
en við lýsum yfir — eins og
svo margir okkar vilja gera —
að með tilliti til ólöglegra at-
hafna kommúnista séum við
ekki lengur bundin af lögunum
og höfum fullt leyfi til þess að
grípa inn í gang mála, hvar og
hvenær sem okkur þóknast.
Þeir okkar, sem þannig
hugsa, gleyma því, að á þeim
umbrotatímum, er við nú lif-
um, eru lögin vopn hinna hæg-
fara, og ef við vörpum þessu
fyrir borð, til þess að reyna að
eyðileggja veldi Castros, svipt-
um við okkur og bandamenn
okkar beztu vörninni. Það
sannar, hve mikils virði það er
að fara að lögum, að á sama
tíma og Sovétríkin brjóta lög
og hlutast til ólöglega um ann-
arra málefni, hafa þau þó aldr-
ei þorað að ganga í berhögg við
lögin í orði og túlka þau sem
tæki auðvaldssinna og ofstæk-
isafla. Ættum við að verða við
óskum hinna áköfustu og fylgja
þeirri stefnu að hlútast til ólög-
lega, hlytum við um leið að
verða að hætta gagnrýni okkar
á valdhafana í Moskvu og Pek-
ing fyrir afskipti þeirra af mál-
efnum annarra þjóða. Ef við
látum lögin löng og leið, köst-
um við frá okkur aflinu til þess
að standa gegn byltingatilraun-
um kommúnista, og ættum þá
ekki í önnur hús að venda en
að grípa til vopna. Lögin eru
undirstaða frelsis vestrænna
þjóða.
En við höfum fullan rétt til
þess að spyrja, hvort löghlýðni
okkar skuli hafa það í för með
sér, að við höfnum njósnum
t.d. Því heita má, að allar
njósnir séu andstæðar lögum
þess lands, sem njósnað er um.
Svarið við þesasri spurningu
er nei. Allar þær bækur um al-
þjóðalög, sem ég hef flett upp
í, eru þögular um þá staðreynd,
sem vel er kunn öllum sagn-
fræðingum og sérfræðingum í
alþjóðamálum, að njósnir og
leyniráð til þess að hafa
áhrif hver á annan eru
hinar aldafornu og viðteknu
aðferðir stórveldanna. í al-
þjóðaskiptum greinum við á
milli hins venjulega fólks í
ljóssins heimi og svo undir-
heimafólksins, sem vinnur starf
moldvörpunnar.
Það hafa aldrei verið settar
reglur um samskipti þessara
tveggja heima — milli stjórn-
valda og njósnara.
En þó hafa þróazt eins konar
reglur — við getum nefnt það
óskráð lög — og ein þeirra er,
að ef njósnari er gripinn, skal
ekki við hann kannast og hann
látinn taka örlögum sínum.
Þessa reglu braut Eisenhower,
fyrrv. forseti, í U-2 málinu.
Önnur er sú regla, að leynistörf
verða að fara fram með full-
ei meðgengin. Mistök skulu
kominni leynd. Þau skulu aldr-
ekki skýrð, heppni ekki á loft
haldið.
Þetta eru takmarkandi regl-
ur fyrir lýðræði sem okkar.
Þetta þýðir, að á sama tíma og
við getum veitt kúbönsku and-
byltingarhreyfingunni leyni-
lega aðstoð, getum við ekki
tekizt á hendur verknaði sama
eðlis og innrásina á Kúbu nú á
dögunum. Hvað viðkemur
Bandaríkjunum, þá er ekki
mikill munur á _því, sem er
mögulegt og því, sem leyfilegt
er að lögum. Það var ekki
mögulegt að velta Castro með
1400 útlögum, og það var ólög-
legt að reyna það. En það er
mögulegt, og um leið ekki
bannað að veita andstæðingum
Castros leynilega aðstoð, þ.e.
a.s. eins lengi og aðstoðin er í
raun leynileg Því getum við
sagt, að á sama tíma og ekki
er nauðsynlegt að fylgja lögun-
um alveg bókstaflega og skil-
yrðislaust, þá má ekki heldur
brjóta þau miskunnarlaust og
smá þau opinberlega.
(
í
/
'/
(
/
?
(
/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'(
r
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
't
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
/
/
'/
/
'/
'/
Aðalfundur Hringsin
kosningu: Frú Ólöf Möller, frú
Hólmfríður Andrésdóttir, frú
Björg Thoroddsen, frú íngibjörg
Kaldal, frú Anna Hjartardóttir,
frú Sigríður Zöega og frú Sigur-
laug Þorsteinsdóttir.
Alls námu tekjur Barnaspítala-
sjóðs kr. 494.442.19. í desember
síðastliðnum voru afhentar kr.
400.000.00 til byggingar Barna-
spítalans og nemur þá framlag
sjóðsins samtals kr. 4.673.425. —
Alls hafa safnast í sjóðinn kr.
6.883.201.29. Eignir Barnaspítala-
sjóðs eru ávaxtaðar í verðbréfum
og bönkum. Reikningar sjóðsins
og aðrir reikningar félagsins eru
endurskoðaðir af löggiltum endur
skoðenda, og vei'ða þeir birtir í
B-tíeild Stjórnartíðinda.
Félagið vill færa öllum, sem
styrkt hafa Barnaspítalasjóðinn á
einn eða annan hátt, sumir af
mikilli rausn, sínar innilegustu
þakkir. Vonar félagið, að geta lok
ið því hlutverki, sem það hefur
sett sér. En að sjálfsögðu er það
komið undir áframhaldandi velvild
og skilningi almennings, sem allt-
af hingað til hefur brugðizt vel
við, er félagið hefur efnt til fjár-
öflunar.