Tíminn - 07.09.1961, Blaðsíða 7

'.V.V
T í MIN N, fimmtudaginn 7. september 1961.
.■.V.V.V.V.V.V.V.V.’.VW.WVAP.V.WA^'.W.V.V.V.V.V.V.W.V.'.V.V.V.W.W.V.'
GRÓÐUR OG GARÐAR

I.
Á ráðstefnu raunvísinda-
manna í Háskólanum nýlega
var að þvl vikið, að náttúru-
fræðin væri orðin hálfgert oln-
bogabarn í skólum landsins. En
víðast hvar erlendis sk'ipar
náttúi'ufræðin veglegan sess
og fer vegur hennar vaxandi.
íslenzkir stúdentar, sem numið
hafa við háskóla erlendis,
segja, að erlendu stúdentarnir
séu augljóslega miklu betur að
sér í náttúrufræðum, þegar
þeir komi þar úr menntaskóla,
einkum í öllu „verklegu”, þ. e.
að kryfja dýr’, athuga jarðlög,
greina og þekkja plöntur o. s.
frv. Hér er t. d. jurtaþekking
flestra nemenda mjög lítií,
enda mun þeim sáralítið sýnt
af lifandi gróðri í skólunum.
Veldur þar margt um, svo sem
hirðing grasgarðs er vandasöm
og engin íhlaupavinna. Þarf
nauðsynlega að ráða sérstakan,
vandvirkan garðyrkjumann að
garðinum og gefa honum tíma
til að sinna starfinu. Annars
„týnast“ jurtirnar og allt fer
í graut. Sú er reynslan annars
staðar.
Á Akureyri er myndarleg
grasa,deild í lystigarðinum og
hefur verið starfrækt í nokkur
ár'. í slikum grasagörðum geta
kennarar aukið grasafræðiþekk
ingu sína og faiið þangað með
nemendur haust og vor, kennt
þeim að þekkja jurtir og opnað
augu þeirra fyrir fegurð og
fjölbreytni gróðursins. Auðvit-
að eru einnig ræktaðar útlend-
ar jurtir, runnar og tré í grasa
görðunum. Geta menn þar séð
hvaða tegundir þrífast og eru
| Á víðavangi |
Æxlaveiki í rót káljurtar.
Nauðsyn aukinnar
náttúrufræðikennslu
ónógir kennslukraftar, of fjöl-
mennir bekkir, hinn langi,
gróðurlausi vetrartími o. s. frv.
Einstaka skólar láta nemendur
greina jurtir og safna þeim t.
d. Garðyrkjuskólinn, framhalds
deild bændaskólans á Hvann-
eyri, Húsmæðrakennaraskól-
inn, Kennaraskólinn og e. t. v.
fleiri. Á ráðstefnunni komu
fram ákveðnar raddir um, að
Háskólinn láti málið til sín
taka og komi á fót kennslu í
náttúrufiæði, m. a. til að búa
kennaraefni undir kennslu í
menntaskólum og miðskólum.
í því sambandi kemur mjög til
kasta náttúrugripasafnsins, en
í hinu nýja vandræða-bráða-
birgðahúsnæði þess er ekkert
húsrými til afnota við kennslu,
eða svo að fært sé að nota safn
ið sjálft sem kjarna við kennsl
una. Teiknað hafði verið hús
fyrir náttúrugripasafnið, þar
sem gert hafði verið ráð fyrir
kennslu og góðum sýningarsal,
en í staðinn reis Háskólabíó af
grunni, eins og bent var á á
ráðstefnunni. Dregst kennslu-
málið því líklega eitthvað á
langinn eins og bygging sóma-
samlegs safnhúss. — Svolítið
rofar til á öðru sviði náttúru-
fræðikennslumálanna. Komið
hefur verið á stofn vísi að gras
garði í Laugardalnum í Reykja
vík í hinni gömlu gróðrarstöð
Eiríks Hjartarsonar. Kjarni ís-
lenzku deildarinnar er allmik-
ið safn lifandi jurta, sem Jón
Sigurðsson skólastjóri og fiú
gáfu bænum og garðinum. En

hentugar til ræktunar í görð-
um. Eru grasagarðar að vissu
leyti viðskiptastofnanir og hafa
samband við erlenda grasa-
garða.
II.
Farið er að taka upp úr mat-
jurtagörðum og virðist heil-
brigði matjurtanna að jafnaði
sæmileg. Kartöflumygla sást
lítillega í Reykjavík um 20.
ágúst, en víðast hefur verið úð-
að til varnar. Talsvert ber á
vöitukláða í kalkborinni mold
og illa framræstum görðum. í m.
rófum og káli verður vart æxIa-%
veiki á stöku
stað. Veikin
er auðþekkt
á ljótum,
vörtukennd- *
um æxlum á
neðanjarðar- «
hlutum jurt-"
anna og má
venjulega i
rekja slóð
veikinnar til
smitaðra upp-°'
eldisreita kál-V
jurta eða*J
Hnúðormar á rót-:mitaðs búfjárí*
kartöflujurtar. áburðar. Veik-J.
(Stækkað). n lifir mörg.J
ár í moldinni eins og kartöflu-J«
hnúðormarnir illræmdu. Þeir‘I
fundust í haust að Reykhúsum.J
í Eyjafirði og verða þeir garð'*
ar lagðir niður — og svo er*J
víðast um sýkta garða — mennljj
hafa séð sóma sinn í því — og*«
ekki viljað láta þá verða út-«J
breiðslustöðvar hnúðormanna.
Frá Eyrarbakka hafa þó undan-
farin haust komið hnúðorma-
simtaðar kartöflur til verzlun
armeðferðar — því miður. En
s. 1. vor töldu fulltrúar Eyr-
bekkinga, að eftir þetta sumar
mundu þeir alveg skipta um
garðlönd og útsæði, svo að ekki
stafaði frá þeim hætta lengur.
Gerið Atvinnudeild Háskól-
ans eða Búnaðarfélagi íslands
aðvart'.yhf várt verður við kart-
öflúhnúðorma eða æxlaveiki á
Ofstækismennirnir og si’S-
leysi þeirra í Morgunbl.
Ræð'u þeirri, er Hermann
Jónasson hélt á samkomu Fram-
sóknarmanna að Laugum og
birtist hér í blaðinu á sunnudaig-
inn, lauk hann með þessum orð-
um:
„í utanríkismálum þarf einn-
ig hreinna lífsloft. Það þarf að
koma i veg fyrir, að þjóðin sé
einnig þar dregin í dilka tveggja
andstæðra fylkinga. Það á að
gera meira af því en gert hefur
verið, að birta rökfastar fræði-
legar greinar um hina hræðilegu
galla einræðisins — hvernig sem
það er á litinn, og í hvaða gervi
sem það er. En þetta starblinda
I> og glórulausa níð og lof á víxl
■■ um austrið og vestrið í ýmsum
dagblöðum er engum til gagns,
!■ forheimskar þjóðina og er okk-
•í ur til vansæmdar.
Ij Er ekki hægt að fá íslendinga
’■ almennt til að skilja það og finna
•* þannig til, að það er ekki sízt
!■ eins og nú er ástatt um okkar
\ þjóð, hverjum íslendingi nægi-
íj Iega göfugt og nægilega stórt
*• hlutverk, að taka þátt í því að
*■ bjarga henni — og ef við gerum
!• það ekki sjálf, gera það ekki aðr
!■ ir, hvort sem þeir heita Rússar
■; eða Bandaríkjamenn.“
nýjum stöðum. Það sést bezt 5>
nú um uppskerutímann. Ormar \
fundust í gulrótum í fyrrasum- %
ar. Hafið gát á því í haust og I*
látið vita, ef þið finnið orm-
smognar gulrætur. Bezt er að Ij
hætta gulrótarækt í sýktum |.
görðum. »5
Ing. Davíðsson. >1
,W.WW.'AV.VAT.VAVAV *'
Sýningar Þjoðleik-
hússins í vetur
Húsmæðrakennarastúlkur í grasaferð á Lsugarvatni 17 júlí s.l. *•
(Ljósm.: Ing. Davíðss.)
^■.■.■.■.■.■.■.■^.■.".■.".■.■.■^.■.■.■.■.■.■.■.v.'.v.vV
Sl. föstudag hélt þjóðleikhús-
stjóri fund með leikurum og for-
stöðumönnum hinna ýmsu deilda
Þjóðleikhússins, en það hefur ver
ið venja undanfarin ár, er leikhús
ið tekur til starfa á haustin. Eins
og fyrr hefur verið greint frá, þá
hófust æfingar 22. ágúst sl. á
leikriti Halldórs Kiljans er heit
ir Strompleikur, og verður það
væntanlega frumsýnt í byrjun
októbermánaðar. — 15. þessa mán-
aðar verður frumsýning á amer-
ískum gamanleik, sem heitir All
ir komu þeir aftur, og er eftir
Ira Levin. Leikritið var æft sl.
vor og eru því aðeins eftir síð-
ustu æfingarnar. Leikstjóri verð-
ur Gunnar Eyjólfsson, en aðal-
hlutverkið er leikið af Bessa
Bjarnasyni.
Þá verður sýnt leikritið The
Caretaker, efti'- Harold Pinter.
Leikstjóri verðir BenerPkt Árna
son
Verðlaunaleikrit Sigurðar A
Magnússonar, Gestagangur, verð-
ur einnig sýnt á þessu leikári.
eins og fyrr hefur verið greint
frá. Um jólin verður svo sýnt hið
gamla og þekkla leikrit Matthí-
asar Jochumsonar, Skugga Sveinn,
en sem kunnugt er eru nú liðin
hundrað ár, frá því er hann samdi
Útilegumennina. sem hann síðar
breytti, og hefur leikurin-n verið
sýndur undir nafninu Skugga
Sveinn Leikstjóri verður Klem-
enz Jónsson. I
Eftir jól hefjast æfingar á hin
urn vinsæla söngleik My Fair
Lady ,og verður Sven Age Larson
leikstjóri. Þá verður einnig tekinn
til sýninga franskur gamanleík-
ur, sem heitir Idiote og leikritið
Hostage eftir írska höfundinn
Brendan Beham. Fleiri leikrit
verða væntanlega tekin til sýn-
inga á þessu leikári, og má i því
sambandi nefna leikritið Chin
Chin eftir Francois Billetdeux og
ástralska leikritið The Summer
of The Seventheenth Doll eftir
Roy Lawler.
Tveir leikarar voru ráðnir á
fastan samning, sem ekki hafa
verig á hinum svokallaða A-samn
ingi áður, þau Kristbjörg Kjeld
og Gunnar Eyjólfsson.
Haraldur Björnsson lætur af
störfum sem fastráðinn leikari
við Þjóðleikhúsið í haust. en
hann mun starfa áfram á sérstök
um samningi og leikur hann m.a
í Stromnleiknum og í Gamanleikn
um Allir komu þeir aftur. Þjóð-
'eikhússtjóri þakkaði Haraldi fyr
ir vel unnir, störf hjá Þjóðleik-
húsinu frá því að það tók til
starfa.
Brotajarr og malma
Kaiinn næsta verði
‘Vnnrinrn lonssur,
Sölvhoiseötu 'l — Simi 113B(
Það er fróðlegt að sjá, hvernig
Mbl. leggur út af þessum orðum
Hermanns. Mbl. segír, að Her-
mann hafi sagt, að það væri
„alveg sama hvort við séum við
hlið austursins eða vestursins."
Það skipti ekki máli, hvort þeir
heita Rússar eða Bandaríkja-
menn í því sambandi, og íslend-
ingar eigi enga afstöðu að taka
í heimsmálunum. — Þannig er
siðferði Mbl. Það snýr út úr og
gerir mönnum upp skoðanir.
Varnaðarorð Hermanns til þjóð-
arinnar uni að glata ekki dóm-
greind sinni oig vöku í glórulausu
ofstæki öfganna til austurs og
vesturs, segir Mbl. að þýði, að
Hermann vilji innlima ísland í
austurblokkina. — Þannig spegla
þeir það ofstæki, sem Hermann
varar réttilega við. Þetta eru
sömu inennirnir, sem héldu því
blákalt fram, að Rússar hefðu
mútað samvinnufélögunum til
að gera samninga við verkalýðs
félögin til að kolvarpa íslenzku
þjóðfélagi.
Akranessþáttur
Gröndals
Benedikt Gröndal reynir enn
í Alþýðubl. að halda því fram,
að meirihluti bæjarstjórnar á
Akranesi hafi farið fullkomlega
að Iögum, þegar meirihlutinn
vék Daníel Ágústínussyni úr
starfi á þeim forsendum, að
liann hefði brotið gróflega og
svívirðilega af sér í starfinu,
dregið fé af gamalmennum o.fl.
í þeim dúr. Engar aðrar ástæð-
ur voru fram færðar fyrir brott
vikningunni. Daníel neitaði að
víkja ,úr starfinu undir slíkum
ærumeðiandi áburði, enda gerði
hann ekki annað með því cn að
reyna að bera hönd fyrir höfuð
sér, þegar svo svívirðilega og
dólgslega var á hann ráðizt. —
Daníel krafðizt þess, að dómur
hrcinsaði sig af þessum ærumeið
andi áburði, fyrr viki hann ekki.
Fógetarétur dæmdi allar hinar
þungu ásakanir dauðar og ó-
merkar og eftir þann dóm vék
Daníel úr starfi. Daníel hafði
cnga ástæðu til að áfrýja þeim
dóini, því að fébótamál sitt varð
hann að sækja fyrir öðrum rétti.
Kratarnir áfrýjuðu heldur ekki
þeim dómi, og segir það sína
sögu um hinar tilbúnu sakir. —
Þegar fébótamálið stóð fyri: dyr
um skrifaði Benedikt Gröndal
í Alþýðublaðið 28. ágúst í fyrra:
„Alþýðuflokksmenn hafa íhugað
þag mál vandlega og leggja það
óhræddir fyrir dómstóla, því
Daníel hefur svo ótvírætt gert
ráðstafanir áu samþýktkar bæjar
stjórnar og svikizt um að fram
kvæma samþykktir, sem gerðar
liafa verið.“ Þcgar til kastanna
kom, heyktust kratar á að standa
við hinar þungu ásakanir sínar,
átu þær allar ofan í sig aftur og
báru aðeins við breyttu pólitísku
viðhorfi i landinu, eða með öðr-
um orðuni spilltu pólitísku sið-
ferði krata á íslandi. Dómurinn
dæmdi DanieJ 120 þús. króna fé
bætur, þ.e. laun út kjörtímabil-
i., og auk þess var bæjarsjóði
gert að greiða allan málskostn-
að, en málsaðili er aldrei dæmd
ur til greiðslu á málskostnaði
gagnaðila, nema málsaðili hafi
ótvírætt og gróflega gcrzt brot
legur við lögin.
Enn mun Benedikt Grönda!
samt reyna að halda því fram,
að meirihluti bæjarstjórnar hafi
farið að lögum í þessu máli. —
Næsta stigið verður líklega að
segja, að þessi ósiðlegu og Ijótu
vinnubrögð hafi verið bæði heið
arleg og siðleg — þannig eru
viðbrögð manna, sem ekki kunna
að skammast sín.