Tíminn - 03.11.1961, Blaðsíða 8

8
TIMIN N, föstudaginn 3. nóvember 19Gi
v.v

Til skamms tíma var það
smánaryrði að vera líkt við
svín. Þetta er ekki sérstætt
fyrir okkur íslendinga, heldur
hefur saga þessi einnig gerzt
— og gerist enn — meðal
grannþjóðanna. Ástæðan var
blátt áfram sú, að aðbúð að
svínum var einatt ömurleg,
þess vegna hlutu þau í upp-
vextinum að verða vanhirðu-
skepnur og við þau hlutu að
loða alla þeirra stuttu æfi sér-
kenni hirðuleysis og trassaskap
ar. Svona var þetta, og svona
er það reyndar enn, ef ekki er
búið að svínunum þannig, að
þau geti verið hirðusöm í dag-
fari öllu í stíu sinni. En ef vel
er fyrir öllu séð, er allt öðru
máli að gegna, þá eru svín
engin „svín“ heldur mestu
hirðuskepnur, sem ógjarnan ó-
hreinka búk sinn meira en ger-
ist um aðrar skepnur. Og hvar
getur að líta ánægjulegri sjón í
peningshúsi en í hreinni stíu
og þrifalegri, þar sem gyltan
liggur á hliðinni í góðu lagi
ujidirburðar, hrein eins og hún
væri nýkomin úr stórþvotti,
bjóðandi börnunum sínum 12
eða 14 brjóst — og úr hlýju
horni stíunnar koma þjótandi
14 litlir grísir, gljáandi og tand
urhreinir, Ijósrauðir á húð af
örri blóðrás, en Ijóshærðir og
blettalausir, og áfangastaður-
inn er auðvitað spenarnir 14,
sem þarna bíða þeirra fullir af
feitri gyltumjólk. Þeir raða
sér að móðurbrjóstunum, hver
gr'ís tekur sinn spena og allir
le.ggjast á eitt um að fá sinn
skerf hver, flýta sér að verða
stórir og nærast þess vegna
sem bezt, því að eigandinn —
bóndinn — þarf sem fyrst að
fá gott og mikið flesk til inn-
leggs í reikning sinn.
Ójá, þetta síðast^ er náttúru-
lega ekki hugsun grísanna, þeir
nærast samkvæmt meðfæddri
eðlishvöt og eftir beztu getu
eins og þeirra góða lyst leyfir,
en bóndinn hugsar hitt, þetta
með reikninginn og hagfræð-
ina.
Og góður bóndi, sem er
grísaeigandi, hugsar þá um það
líka að láta svínunum sínum
líða vel, og hann hefur þess
vegna þurrt og hlýtt allt um-
hverfi þeirra, þá veit hann, að
svínin eru hirtnar skepnur,
reynslan hefur kennt honum
það, og einmitt þetta er einn
af þeim þáttum,í sem miða að
því að framleiða gott og ódýrt
flesk, húsvistin þýðir svo mik-
ið fyrir þessa skepnu, sem er
mestan hluta ævi sinnar í húsi.
Gömul bæjarnöfn benda til
þess, að lengi hafi svínarækt
verið stunduð hér á landi, eða
segjum heldur svínabúskapur,
en hvort svo hefur verið sam-
fleytt um allar aldir er ekki
víst og aldrei hefur hann ver-
ið umfangsmikill. Strangir vet-
V.VAWW.W.V.V.'AV.W.VAVAV.V.VA'.V.W.W.;
legu sjónarmiði skoðað, þegar
frjósemi gyltanna er ekki
meiri en það, að þær eignast
ekki nema svo sem 1—4 grísi
við hvert got, og hitt er líka I;
jafn hvimleitt, ef grísadauð- %
inn stafar að nokkru eða mestu
af skyldleikarækt en sá ann-
marki er þektur hjá öðrum og
því mjög sennilegur hér, þó að
fleiri ástæður geti þar verið
forsendur grlsadauða.
Eins og það er eðlilegur hlut
ur og sjálfsagður, að hér verði
ræktuð svín til fjölbreytni í
búskapnum og til búnytja um
leið, svo er og auðsæ þörfin á
því að fá nýtt blóð í stofninn,
og auðvitað verður það ekki
fengið annars staðar en í öðr-
um löndum. Nú er sá annmarki
á, að innflutningur lifandi bú-
fjár er ekki leyfilegur. En þá
er annað viðhorf til og það er
innflutningur sæðis, og s>ú er
raunin á, að hin síðari ár hef-
ur gervifrjóvgun svína tekizt,
þó að lengi þætti tvísýnt um
árangur þeirrar aðferðar.
Ekki verður með vissu sagt
um fjölda svína hér, framtals-
ur hér hafa ekki boðið góð skil
yrði til þess, að svín gætu geng
ið úti eins og gerzt hefur í ná
grannalöndunum og hér var
ekki fræ trjánna að nærast af
eins og þar.
Veðurfar og landshættir hafa
alla tíð verið betur við hæfi
annarra tegunda búfjár og því
von, að hér hafi verið fátt um
svín.
En á vorum tímum, þegar
um eiginlega ræktun búfjár-
ins er að ræða með tilheyrandi
húsvist allt árið og með notk-
un fóðurs, sem hæfir svínum
— en þau eru 'ekki jórturdýr
og þurfa því kraftmikið fóður
og lítið fyllifóður, ef þau eiga
vel að þrífast — er viðhorfið
nokkuð annað. En þá er bara
sá annmarki á, að þegar bænd-
urnir komust á ræktunarstig-
ið, lifði enn í hugum fólksins
gamla viðhorfið, að svínið væri
svín, sem æti óþverra og velti
sér í svaðinu og þess vegna
Fjársöfnun til heymar
stöðvar í Reykjavik
;• sem klúbburinn kennir við frú
í Margréti Rasmus, og verja á
í til kaupa á tækjum, sem nauð-
;■ svnleg eru til að koma upp
;■ heyrnarstöð í Reykjavík.
■; Frú Friede Briem, frú Kristín
;■ Guðmundsdóttir, frú Auður Auð-
Svínarækt
gæti kjöt og flesk af svíni varla
talizt mannamatur.
Þetta viðhorf muhu margir
þekkja enn, einkum meðal
þeirrar kynslóðar, sem nú er
á efri árum, en viðhorfið breyt
ist og á síðari árum tiltölulega
ört, svo að nú er flesk að verða
eftirsótt vara, og neyzla afurða
af svínum vex örar hér en al-
menningur gerir sér grein fyr-
ir.
Það er staðreynd, að síðustu
árin hefur svínarækt vaxið til-
tölulega ört hér á landi, og ör-
ar en mannfjölgunin, en það
þýðir, að þá vex neyzlan, úr þvi
að allt selzt, og sú hefur verið
raunin á, enda eðlilegt og á-
gætt, því að við vinnslu hins
lélegasta kjöts, sem framleitt
er í landinu, er fleskið höfuð-
nauðsyn, þegar gera skal góðar
vinnsluvörur. Má því með réttu
segja, að svínakjötsframleiðsla,
að vissu marki, sé nauðsynleg.
—o—
Og þeim hefur fjölgað á und-
anförnum árum, sern leggja
stund á búskap með svín. Stór-
bú eru að vísu ekki, en hér og
þar úti um land hafa bændur
keypt gyltu og búa þá svo þétt,
að þeir geta sameinazt um gölt-
inn. Fáein stærri bú hafa hins
vegar einn eða fleiri gelti. En
með svo takmarkaðan svínabú-
skap, eins og hér gerist, er tals
verður vandi á ferðum. Skyld-
leiki svínanna er svo mikill, að
furðu sætir að úrkynjun skuli
ekki vera miklu meiri en raun
er á.
Það leynir sér ekki, að viss-
ar veilur koma fram við og við,
sem líklega má skrifa að mestu
á reikning skyldleikaræktar, og
er það meinlegt. Það er t. d.
mjög meinlegt, frá hagfræði-
skýrslurnar eru þar ekki I-
ábyggileg gögn, en mörg hundr %
uð er ekki um að ræða. «;
Það má því segja, að hér sé ;■
ekki mikilvægur liður í búskap ■;
okkar, en hann er þó það mik- í;
ils virði, svo sem um er getið
í sambandi við hagnýtingu hins ■;
lélega kjöts, og svo af því að
vaxandi hópur fólks sækist eft-
ir svínakjöti, að lengur má á;
ekki ganga á snið við þá stað- ;■
reynd, að eitthvað verður að ■;
gera til þess að skapa meira ör !■
yggi um þessa búgreih;. þvíigð,;^
hún er virkilega hjá^jist^^,
rekin með fullkomnu sniði, svo „■
sem orðið getur við okkar að- ■;
stöðu. á;
Það er ekkí hægt að snið- ;■
ganga lengur þá staðreynd, að ■;
þessi litla grein er búskapur á;
eins og aðrar greinar, og fyrir ;»
hana ber að gera raunhæf verk ■;
á félagslegum forsendum og í ;«
félagslegu átaki, eins og gerist
um aðrar greinar íslenzks bú-
skapar.
Og ef þannig fer um korn-
yrkju hér, að hún geti orðið
fastur liður í búskapnum, á
sumum svæðum landsins að
minnsta kosti, þá er þar atriði,
sem stuðlar að eflingu svína-
kjötsframleiðslu, því að þá er
fengið innlent kolvetnafóður,
sem annars hefur orðið að
flytja hingað frá öðrum lönd-
um til svínafóðurs. Og hvernig
sem á málið er litið, þá ber að
styðja það viðhorf, að ráða ber
að leita til þess að fá nýtt blóð
í stofninn, því að hann mun
vaxa um komandi ár, og hag-
rænu hlutverkin verða ekki
unnin á þessu sviði nema
treyst sé hið meðfædda eðli
skepnanna til meiri heilbrigði
og meiri afurðagetu. —i
Næstkomandi mánudag hef-1 og yeita foreldrum tilsögn varð-
ur Zontaklúbburinn í Reykja- andl framkomu kenra Vlð barlllð.-
vik fjarsofnun til lxðsinms Danmörku hefur verið gerð tilraun
málefni, sem valdið getur | með að setja heyrnardauf börn á
straumhvörfum í lífi margra; leikskóla með heilbrigðum börn-
— ekki sízt barna. Fé það, sem: uin °§ beíuv bað gefizt veb
j. , , „ ,, . i Zontaklubbunnn hefur styrkt
safnast a fjolbreyttrx, sam- ungfrð Maríu Kjeld til námsdvalar
komu í Lídó, á að fara í sjóð, |í Danmörku og hefur hún einmitt
m. a. starfað á leikskóla þeim, sem
fyrrnefndar tilraunir hóf. María
hefur lært að leiðbeina bæði börn-
um og foreldrum um meðferð
heyrnartækja og fleira varðandi
þrjálfun heyrnardaufra barna.
Samkoma Zontaklúbbsins í Lídó
verður með því sniði, að Erlingur
Þorsteinsson læknir flytur ávarp,
flutt verða skemmtiatriði og haft
bögglauppboð. Konur erlendra
sendiherra í Reykjavík hafa búið
borð eins og tíðkast í þeirra heima-
löndum og verða þau til sýnis. Auk
þess hafa þær gefið matarupp-
skriftir af réttum, sem sérkenni-
legir eru i löndum þeirra og er
hægt að kaupa uppskriftiniar fjöl-
ritaðar á samkomunni. Þá verða til
sölu dönsk skrautkerti og mislitar
hörservíettur. Mjög er vandað til
allra muna, sem eru í bögglunum.
M. a. hefur forsetafrúin, sem er
heiðursfélagi í Zontaklúbbnum,
gefið allmarga böggla. Aðgöngu-
miðar að samkomunni verða seldir
á föstudag og laugardag í Skóverzl-
un Þórðar Péturssonar, Aðal-
stræti 18 og Markaðnum, Lauga-
vegi 89.
Zontaklúbburinn er tuttugu ára
í þessum mánuði. íslenzku samtök-
in eru liður í alþjóðlegum félags-
skap Zontasystra, sem stofnað var
til í Bandaríkjunum eftir fyrri
heimsstyrjöld, en félögin vinna
alls staðar að einhverjum mann-
úðárihálum.
Var í senn fróðlegt og skemmti-
legt að hlusta á lýsingar félags-
kvenna af störfum sínum, en of
langt yrði að endurtaka það hér að
þessu sinni. Ég vil eindregið mæla
með því við bæjarbúa, að þeir
styrki fjársöfnun Zontasystra til
þess að koma upp heyrnarstöð í
Reykjavík, en hennar myndu að
sjálfsögðu allir landsmenn njóta.
Lýsa orð Erlings Þorsteinssonar
einkar vel tilgangi fjársöfnunar-
innar, en hann er ráðunautur
klúbbsins um undirbúmng heyrn-
arstöðvarinnar.
„Við vitum ekki gjörla hversu
mikil þörfin er eða verður fyrir
umrætt starf, en jafnvel þó að um
tiltölulega fá ný tilfelli væri að
ræða ár hvert, álít ég það fullkom-
lega borga alla fyrirhöfn, ef hægt
yrði að hjálpa nokkrum börnum
árlega til að heyra og tala, sem
annars lifðu í algerri þögn og
lærðu ekki málið á þeim aldri, sem
náttúran ætlast til.“ S. Th.
■ ■ ■ ■ ■

>; uns, ungfrú Maria Kjeíd og Erling-
s ur Þorsteinsson læknir, fræddu
V blaðamenn um hlutverk heyrnar-
; stöðva, en þær eru nú starfandi
\m víða um lönd. Þangað kemur fólk
; á öllum aldri til athugunar, ef
!■ grunur eða vissa er fyrir því, að
^ heyrn þess sé áfátt. Gat Erlingur
; þess, að nauðsynlegt væri að reyna
|» að kenna heyrnardaufum börnum
;! að tala á þeim aldri, sem heilbrigð
I; börn fara að mynda mál, þ. e. á
!■ öðru og þriðja ári. Hann hefur
5 kynnt S'ér fyrirkomulag og starf-
I; semi heyrnarstöðva erlendis, eink-
;• um í Danmörku og Bandaríkjun-
; um og telur mjög mikilsvert, - að
I* fært verði að koma upp slíkri
C stofnun hér. Ekki er æskilegt né
; heppilegt, að einstak:r læknar eigi
;■ slíkt fyrirtæki, heldur þyrfti það
; að vera sjálfstæð stofnun, sem sér-
!■ fræðingar starfa við.
j? Eitt fyrsta rannsóknarefni sér- j
; fræðinganna, sagði Erlingur, er
> að komast að því hvers vegna barn
; ið er heyrnardauft. Meðal algeng-
!■ ustu orsaka eru erfið fæðing,
;• heilahimnubólga, áverkar eða slys
; og svo það, ef móðirin hefur sýkzt j í fyrradag flaug Páll Guttormsson
;« af „rauðum hundum" um með- flugmaður yfir Öskju, og sá þá bíl
£ göngutímann. þeirra Borgfirðinganna, sem voru
,■ Mér finnst því ekki hafa verið á leið þangað inn eftir í fyrradag,
í nægilega á loft haldið, hve jafn og sagt var frá í blaðinu í gær.
; sakleysislegur sjúkdómur og „rauð-; Var hann uppi við Öskju. Búast
;■ ir hundar“ ér barnshafandi kon-; má við, að Borgfirðingarnir reyni
\ um hættulegur og vildi ég óska. að að halda til byggða í dag, en Mý-
!; læknar fræddu stúlkur um það vetningar telja, að Grafarlanda-
strax í skólum. En þetta var nú áin verði þeim erfiður farartálmi.
ð útúrdúr. í gær var 7—10 stiga frost þar
!■ Læknirinn lýsti nauðsyn þess. að nyrðra, og í slíkum frostur>- er
; heyrnardauf börn fengju heyrn- Grafarlandaáin fljót að bóiraa
!; artæki sem allra fyrst. Gæta yrði upp og flæðir langt yfir bakka
;• þess að venja þau á það með allri sína og gerir þar mikla ísa og erf-
.* varúð að nota tækin að staðaldri iða bílum.
Sáust uppi
við ðskju