Tíminn - 01.08.1962, Blaðsíða 14

Það kam undrunarsvipur á
dökkleitt andlit hans.
— Mamma mín?
— Já. Hún leit undan og von-
aði, að hún tíefði ekki sœrt tilfinn-
ingar hans.
— Eg hélt kannski, að hún
vildi vinna sér inn svolitla auka-
peninga.
— Þökk, fyrir senorita, en
mamma þvær ekki fyrir ókunnuga.
Rödd hans titraði eilítið.
— Áttu eiginkonu?
— Hamingjan forði mér frá
því! Afsakið, ég ætlaði ekki að
vera ókurteis. Nei, ég á ekki eig-
inkonu, en ég -skal sjá um, að
þvottur senoritu verði þveginn,
og það skal ekki kosta mikið. Fáir
enskir shillingar duga.
— Hvers vegna enskir pening-
ar? spurði hún forvitnislega.
Mario leit í kringum sig og
lækkaði róminn.
— Gildi pesosa breytist með
hverri nýrri ríkisstjórn, senorita,
og er aldrej f háu verði. En ensk-
ur shillingur er alltaf enskur
shillingur, ekki s'att?
— Auðvitað. Hún kinkaði kolli
alvarleg. — Eg skil. Eg skal láta
þig fá þvott í fyrramálið, og ég
vona að þú sjáir til þess að hann
verði almennilega þveginn.
— Eins og senorita óskar.
Mario gekk út, og þegar hann
hafði lokað hurðinnj og var kom-
inn fram á ganginn, tóku axlir
hans skyndilega að skjálfa. Anna
Maria, sem var nærstödd, leit for-
vitnislega á hann.
— Ó, Mario, hrópaði hún á
spænsku. — Hvað er að? Ertu
veikur? Þú skelfur allur . . .
— Af hlátri, sagði hann og
greip andann á lofti. — Bara af
hlátri, Anna Maria. Hún fór að
hlæja að honum, og þá gat hann
ekki lengur stillt sig. Hláturinn
bergmálaði um ganginn, meðan
hann gekk með skóna niður stig-
ann.
5. KAFLI.
— Mig langar til að komast
upp í fjöllin, sagði Rose og tók
af sér baðhettuna og hristi dökkt
hárið. — Hr. Robertson hefur
’Sagt mér heilmikið um þau. Hann
segir, að það sé illfært, en út-
sýnið alveg stórkostlegt á hæsta
tindinum, æ, hvas heitir hann nú,
Pedro eða eitthvað svoleiðis ? . . .
— Cerro Del Pinto, senora.
— Þakka þér fyrir, Mario. Eg
veit, að ég sakna þín reglulega,
þegar vifS förum héðan! Já, það
var einmitt það, sem hann sagði,
að hæsti tindurinn héti. Og hann
sagði, afj þaðan sæjum við um
alla eyjuna, sem væri miklu
stærri en virtist. Við höfum ekki
séð mikið af henni, bætti hún við.
Þau voru stödd á einni hinna
fögru sandstranda. Þau höfðu synt
í vatninu og nutu nú svalans. El-
enor var léleg sundkona og þorði
ekki að syna ein, hún efaðist um,
að hún hefði þorað ag stíga fæti
í vatnið, ef Mario hefði ekki sef-
andi sagt henni, að hann væri
prýðis sundmaður og hún þyrfti
ekkert að óttast. Hún hafði hleg-
ið, en þótti vænt um, að hann
sannaði orð sín með því að sýna
henni, hve snjall hann var. Síðan
hafði hún verig ánægð með að
busla dálítig eða reyna að synda
spotta og spotta, alltaf með Mario
nálægt sér.
— Nei, samsinnti eiginmaður
Rose og rétti sig letilega eftir
eldspýtum til að kveikja í sígar-
ettu sinni. — Við höfum eytt
mestum tímanum í ag liggja í leti
í þessu indæla sólskini, skoða
körfufléttingar á torginu og glápa
á styttur, sem löngu dauðir Spán-
verjar settu upp. En ég kvarta
ekki, þetta er unaðslegt líf.
— En hví gætum við ekki far-
ið í könnunarferg upp í fjöllin?,
spurði Elenor, fegnari en frá megi
segja yfir því, hvað allt kom sjálf-
krafa. — Ef okkur gezt að því,
sem við sjáum, getum við farið
í fleiri og lengri ferðir. Það er
sjálfsagt svalara þar uppi líka.
Hún leit á Mario, sem sat við
hlið hennar með hendur um hnén.
— Mario, þú hlýtur að þekkja
fjöllin, eins og allt annað hér á
eyju. Segðu okkur, hvernig við
komumst þangað og hvag er þar
að sjá?
— Auðvitað rata ég í fjöllunum,
svaraði hann vjrðulega. — Var ég
kannske ekki leiðsögumaður ame-
rísks milljónera, þegar hann fór
þangað upp? Auðvitað var ég
það! En hann fór bara eina ferð,
i sínum eigin þíl, sem hann hafði
látið ferja yfir frá meginland-
inu. . . .
— Eru vegir þarna uppi? Terry
var undrandi.
— Sumir nefna það svö, senor.
En þeir ná bara svona langt, svo
verður maður að labba. Það var
þess vegna, sem milljónerinn fór
bara eina ferð. . . . Það eru marg-
ar sprungur og dimmar gjár, þar
sem árnar renna, árnar, sem sjá
Santa Felice fyrir drykkjarvatni.
Það eru skriður og við tindinn
eru snarbrattir klettar. Ha-nn
hristi höfuðið. — Það er ekki auð-
velt að komast upp, — en það er
þó hægt.
— Og þegar við komumst upp,
eftir að hafa yfirunnið allar þess-
ar torfærur? spurði Rose áhuga-
söm.
— Því er ekki hægt að lýsa,
senora. Það er fagurt, stórkost-
legt. Ef mér leyfist að bera fram
tillögu. þá ráðlegg ég ykkur að
reyrta.
— Svo að fjölljn eru vel þess
virði, að maður skoði þau nánar?
spurði Elenor.
— Vissulega. Á leiðinni sjáið
þið margar plantekrur, sykur,
kaffi og alls staðar banana. í frum
•skóginum, ég kalla það svo, sen-
orita, því að gróðurinn er svo
mikill — vaxa orkideur.
— Orkideur! Báðar konurnar
hentust á fætur.
— Auðvitað. ógrynni af orki-
deum í öllum litum. Hann leit
glettnislega á þær, — og biða
bara eftir að dömurnar komi að
tína þær.
— Ó! Rose hneig niður aftur
og .starði dreymandi fram fyrir
sig. — Terry, sérðu mig ekki í
anda með sveig af orkideum um
hárið og um hálsinn? Einu orki-
deurnar, sem ég hef nokkurn
tíma fengið, voru þessar tvær í
brúðarvendinum mínum.
—En ... Mario hikaði eilítið.
— Það er sagt, að ræningjar
hafist við uppi f fjöllunum . . .
Terry hló. — Afkomendur
Henry Morgan?
— En 'Senor, hinn mjkli Morg-
an lenti ekki á Santa Felice, svo
ag mennirnir geta ekki verið af-
komendur hans, sagði Mario graf-
alvarlegur.
— En hvað gera þeir þarna
uppi? spurði Rose forvitnislega.
Hún lagðist á magann og leit á
manninn, sem nú fylgdi þeim
hvert fótmál og aldrei neitaði
neinu, sem hann var beðinn um.
— Sumir segja að það séu póli-
tíski,- fióttamenn, sem forsetinn
vill ná í, aðrir segja, að þag séu
menn, sem skulda skattana sína
og vilja lifa f fjöllunum frekar
en í borginni og greiða skuld
sína, senora.
Elenor hlustaði áhugsöm. Sag-
an um pólitísku flóttamennjna
var vafalaust sönn, var þag ekki
einmitt hátt þarna uppi inn á
milli tindanna háu, sem Clemente
Castellon var í felum. Maðurinn,
'Sem Don Manuei hafði velt úr
sessi, en beið þess nú að ná aftur
stöðu sinni, sem forsetinn hafði
rænt hann meg svikum. Henni
datt í hug, hvort Mario vissi eitt-
hvað um Castellon. Hann bjó í
borginni og heyrði sjálfsagt á tal
hinna innfæddu á torgum og
121
bækistöðvar höfðu í Norður-
Afríku, gert loftárásir á Ploesti-
olíusvæðin í Rúmeníu, og enda
þótt aðeins 120 af 171, sem hófu
árásarferðina, kæmust á leiðar-
enda og margar næðu ekki heim
aftur, þá voru þó fimm hreinsun-
arstöðvar af sjö, laskaðar og eyði-
lagðar. Árásir á Vienna og önnur
iðnaðarver í Austurríki, sem gerð-
ar voru þar á eftir, voru fyrirboði
þess, er verða myndi, ef stórum,
langfleygums sprengjuflugvélum
brezka og bandaríska flughersins
yrði leyft að koma sér fyrir á
ítölsku flugvöllunum. Af þessum
sökum var þýzku varnarliðsmönn-
unum í Suður-Evrópu fyrirskipað
að veita öflugt viðnám og afvopna
hina hugdeigu bandamenn sína.
hvar sem þeir sýndu einhver
merki um uppgjöf — alls staðar
nema á syðsta tábroddi ítalíu, en
það var þeim fyrirskipað undan-
hald, af ,ótta við landgöngu
bandamanna að baki þeim.
Aðrir Þjóðverjar voru enn flutt-
jr í skyndi suður; ekki aðeins til
ítalfu, þar sem þeir höfðu í byrj-
un september átján herdeildir,
heldur einnig til Júgóslavíu, Alb-
aníu, Grikklands og eyjanna á
Austur-Atlantshafi til þess að taka
við af ítölsku varnarliðssveitun-
um; sem grunaðar voru um svik-
samlega uppgjöf.
Um það leyti, þegar hin hlögnu
flutninga- og árásarskip banda-
manna frá Afríku og Sikiley,
sigldu síðastá áfangann á ferð
sinni yfir Etrurra-hafið, höfðu
menn Montgomerys, sem búnir
voru að fara yfií Messínasundið
þann 3. september, farið fimm-
tíu mílur af þeim tvö hundruð
mí'.na langa sprengjutætta og
brúalausa fjallvegi, sem lá á mjlli
þeirra og stranda Salernos. Hér
réðust tvær af hinum bandarísku
herdeildum Marks Clarks hers-
höfðingja og tvær brezkar her-
deildir, til landgöngu í dögun
fimmtudagsins 9. september.
Vegna hins mikla herliðs, sem
Þjóðverjar höfðu dregið saman í
Ítalíu, hafði Brooke verið í mikl-
um vafa um það, hvort innrásar-
herinn myndi geta sigrazt á því
ofurefli, er hann þurftj að berj-
ast við og haslað sér. fastan og
öruggan völl, áður én hin óum-
flýjanlega gagnárás hæfist. Allt
var undir þoli innrásarherjanna
komið, árásarmætti sprengjuflug-
vélanna og því, hve fljótt liinar
tvær herdeildir Montgomerys frá
Calabria gætu brotið sér leið, fé-
lögum sínurn til hfálpar. „Við
teflum djarft og á tæpasta vað“,
skrifaði Brooke „en ég finn, að
það er réttlætanlegt . . . “
Meðan menn Mark Clarks voru
að brjótast á land á hinum hæð-
óttu ströndum fyrir sunnan Na-
poli, var brezka flotinn, hundr-
að og fimmtíu mílum austar, að
framkvæma hernaðaraðgerðir,
dirfskufullar og áhættumiklar.
Þær voru framkvæmdar eftir skip
unum sir Andrew Cunningham'S.
Hann hafði komizt að raun um,
að það skorti'algerlega flutninga-
skip til að flytja herlið til ítölsku
fiotastöðvarinnar við Toronto og
skipaði því 1. brezku flugherdeild-
inni um borð í sex beitiskip, að
kvöidi hins 8. september og sendi I
þau inn í hafnarmynnið í fvlgd
tveggja orrustuskipa, yfir hafs-
svæði. sem var lagt tundurduflum
og varið úr fallbyssuvirkju.m í
landi. Með þessu tryggði hann
ninn mesta hernaðarlega sigur-
vinning í Ítalíu, hafnarborg. sem
vár ák.iósanleg og ómissandi fvrir
framtíðaraðgerðir á Adríahafi.
Tveimur dögum síðar. að kvöldj
8 septembers. sigldi ítalski flot-
inn til hafs til þess að komast
undan hernámi Þjóðverja. Daginn
eftir varð flotadeildjn fyrir árás
þýzkra sprengjuflugvéla úti fyrir
ströndum Sardiníu, er sökktu
flaggskipinu Roma. En hin ítölsku
herskipin, þar á meðal fjögur
orrustuskip og átta beitiskip,
komust á hinn tilneínda stefnu-
stað, Valetta. Þar mitt í eyðilegg-
ingu þriggja ára sprengjuregns,
fór hin formlega uppgjöf fram,
laugardaginn 11. september
Tuttugu og einum mánuði áð-
ur, eða nánar tiltekið þann 3.
desember 1942, hafði Alan Brooke
skrifað: „Eg er sannfærður um.
að stefna okkar ætti að vera sú, J
að hernema Norður-Afríku eins j
fljótt og auðið yrði. Þaðan gætum J
við svo hafið árásaraðgerðir gegn j
Ítölum. Nú hafði það' land. með ;
öllum sínum vopnaða her. verjð[
knúið til uppgjafar Miðjarðar-
hafið og helzlu eyjar þess lutu nú
yfirráðum bandamanna Á tíu síð-
ustu mánuCunum höfðu '"’jóðver.i-
ar misst fulla milljón manna í j
Rússiandi, Afríku og Sikiley. Þeir'
voru nú þegar neyddir til að beita
þriðjungi landhers síns og tveimur
þriðju hlutum flughersins til varn
ar Vestur-Evrópu, á þrjú þúsund
mílna langri strandlengju — en
auk þess urðu þeir nú líka, sök-
um sigurvinninga bandamanna og
hruns aðalbandalagsríkis síns, að
manna í skyndi þrjú þúsund
mílna strandlengju í suðri. í stað
þess að hrinda ótímabærri árás
bandamanna eins og þeir höfgu
ætlað sér og vonað gð geta. og
flytja svo hinar sigursælu her-
deildir sínar austur tii að ganga
á milli bols og höfuðs á Rússum,
urðu þeir nú að senda tultugu og
tvær herdeildir —. auk fimmtíu
herdeilda, er biðu í Frakklandi
og Niðurlöndum — ti] ítalíu, til
þess ag verjast sjö brezkum og
fjór ím bandarískum herdeildum.
Þrátt fvrir hvers konar hindranir
hafið Brooke náð því langþráða
takmarki sínu, sem hann hafði
S'tögugt keppt að ,að knýja vara-
lið Þjóðverja út á hina fjöllóttu
skaga Suður-Evrópu. þar sem það
yrði ekki lengur flutt úr stað eftir
vild til þess að hindra árás af
mndinn- eða undiroka Rússa Á
meðan höfðu Rússar, sem nú voru
lausir undan mesta árásarþunga
Þjóðverja, nág aftur stórum svæð-
um af heimalandi sínu.
Nú, þegar Þjóðverja skorti liðs-
afla á Austurvígstögvunum og
varalið þeirra var allt samankomið
á ströndum Miðjarðarhafsins og
hálendi Balkanskagans og æðsta
herráð Vesturveldanna hafði sam-
þykkt áformin um frelsun Frakk-
lands á næsta ári, var sviðið til-
húið fyrir sfðasta 'þátt styrjald-
arinnar. Milli rússnesku og brezk-
bandarísku herjanna, flotans og
flughersins á Ítalíu og Mjðjarðar-
hafi. voru hinir uppreisnarsinn-
uðu Júgóslavar, Grikkir og Alb-
anir. hinir stríðsþreyttu og hik-
andi Rúmeriar, Búlgarar og Ung-
verjar og, fyrir sunnan, hinir
væntanlegu Tyrkir Óg í vestri, á
eyjunni. sem Ilitler hafði mistek-
izt a.ð tortíma árið 1940, voru
mikíl árásaráform í undirbúningi
og ný Iiðssöfnun hafin. Árás
Möndulveídanna . hafði Verið
hrundið og vegurinn til slgurs
lagður.
TIMINN, miffvikudaginn 1. ágúst 1962
14